برجام چه تاثیری روی قیمت طلا دارد؟

در سال‌های اخیر افراد روی گزینه‌های مختلفی سرمایه‌گذاری کردند تا از سرمایه‌شان در برابر تورم محافظت کنند. یکی از این گزینه‌ها طلا و سکه بود.

در هفته‌های اخیر قیمت دلار در بازار آزاد افت کرده و همگام با آن طلا هم ارزان‌تر شده است. حالا یکی از دغدغه‌های سرمایه گذاران در بازار طلا این است که برجام چه تاثیری بر این بازار مهم در کشور خواهد گذاشت.

برای جواب به این سوال باید گفت که قیمت طلا علاوه بر شرایط اقتصادی داخل کشور به شرایط اقتصادی جهانی نیز وابسته است. در ادامه ابتدا به چگونگی تعیین قیمت طلا خواهیم پرداخت و سپس توضیح می‌دهیم برجام چه تاثیری روی قیمت طلا دارد.

قیمت طلا چگونه تعیین می‌شود؟

قیمت طلا در ایران به دو عامل اصلی وابسته است: قیمت دلار در داخل ایران و قیمت طلای جهانی، هرکدام از این عوامل می‌توانند در تعیین قیمت طلا در ایران نقشی تعیین کننده داشته باشند. اما باید توجه داشت بهای دلار در ایران خود به عوامل بسیاری وابسته است:

تورم انتظاری

قیمت دلار در بازار آزاد مستقیما تحت تاثیر تورم انتظاری قرار دارد. به این دلیل که، اگر فعالان بازار ارز انتظارات تورمی داشته باشند باعث می‌شود تقاضای آن‌ها برای خرید دلار افزایش یابد و این افزایش تقاضا حداقل در کوتاه مدت موجب افزایش قیمت دلار در بازار آزاد می‌شود. به دلیل اینکه قیمت طلا به قیمت دلار بسیار وابسته است، افزایش قیمت دلار در بازار آزاد هم موجب افزایش قیمت طلا می‌شود.

تحریم‌ها و روابط خارجی

یکی از کلیدی‌ترین عوامل تعیین کننده قیمت دلار در بازار، تحریم‌های وضع شده بر کشور هستند. تحریم‌های وضع شده بر ایران باعث کاهش روابط خارجی و تجاری کشور شده‌اند.

این کاهش روابط موجب شده که دارایی‌های کشور در خارج از کشور مسدود بمانند و عملا در فضای اقتصادی کشور اثر مثبتی نداشته باشند. به همین دلیل با کاهش حجم معاملات ایران و کشورهای دیگر، ذخایر ارزی کشور کاهش یافته و کاهش ذخایر ارزی موجب افزایش قیمت دلار شده است. افزایش قیمت دلار موجب رشد قیمت طلا در کشور شده و قیمت آن را افزایش داده است.

درآمد‌های نفتی

از آنجا که بیشتر حجم ارزآوری در اقتصاد ایران مربوط به فروش نفت و میعانات گازی است، به دلیل وجود تحریم‌های مربوط به فروش نفت، این منبع بزرگ ارزآوری کشور دچار مشکل شده است. همانگونه که گفته شد این کاهش دسترسی به ارز باعث افزایش قیمت دلار می‌شود. به دلیل اینکه قیمت طلا بسیار وابسته به قیمت دلار است، با افزایش قیمت دلار همزمان قیمت طلا نیز رشد خواهد کرد.

در اوایل مقاله بیان کردیم که قیمت طلا در ایران به دو عامل کلیدی وابسته است. اولین عامل نرخ ارز بود که بیان شد و دومین عامل قیمت جهانی طلا است که در ادامه بررسی می‌کنیم.

قیمت جهانی طلا

قیمت جهانی طلا یکی دیگر از عوامل تعیین کننده قیمت طلا در داخل کشور است. قیمت جهانی طلا از سه عامل اساسی اطمینان و ثبات در جهان، تقاضای بانک‌های مرکزی و استخراج طلا تاثیر می‌پذیرد.

اطمینان و ثبات در جهان

هرگونه بی‌ثباتی در فضای سیاسی جهان باعث ایجاد نا‌اطمینانی در بازار‌های جهانی می‌شود. یکی از تاثیرات بی‌ثباتی افزایش قیمت جهانی طلا است زیرا سایر بازار‌ها تحت تاثیر نااطمینانی سرمایه گذاری قرار می‌گیرند و تا حدودی مقداری از سرمایه‌ها از آن‌ها خارج می‌شوند. مقصد برخی از این سرمایه‌های خارج شده بازار طلا است. از جمله نا‌اطمینانی‌های موجود در فضای جهانی در حال حاضر می‌توان به جنگ اوکراین و تنش‌های چین و تایوان اشاره کرد.

استخراج طلا

این فلز گران‌بها استخراج محدودی دارد. به همین دلیل کوچکترین عاملی که باعث تغییر در مقدار استخراج طلا بشود بر قیمت جهانی آن تاثیر بسزایی خواهد گذاشت.

در زمان پاندومی کرونا استخراج این فلز زرد کاهش یافت و به تبع عرضه‌ی آن نیز کاهش یافت. به دلیل این کاهش عرضه و از سوی دیگر افزایش نااطمینانی در فعالیت‌های اقتصادی، قیمت جهانی طلا افزایش یافت. با افزایش جهانی قیمت طلا، قیمت آن در داخل کشور نیز رشد می‌کند.

تقاضای بانک‌های مرکزی

یکی از اصلی‌ترین متقاضیان خرید طلا در جهان بانک‌های مرکزی هستند. زیرا طلا یکی از پشتوانه‌های اصلی ارز رایج در هر کشوری است. هرگاه بانک‌های مرکزی اقدام به خرید طلا بکنند به دلیل افزایش تقاضا قیمت آن افزایشی خواهد بود.

تاثیر توافق برجام بر قیمت طلا

با به ثمرنشستن توافق برجام، احتمالا تورم انتظاری فعالان بازار کاهش خواهد یافت. این کاهش انتظارات تورمی باعث کاهش تقاضا برای طلا می‌شود و در نتیجه قیمت آن کاهش می‌یابد.

از سوی دیگر در صورت برداشته شدن تحریم‌های نفتی، درآمدهای نفتی افزایش خواهند یافت و با افزایش درآمد‌های نفتی به دلیل فراوان‌تر شدن دلار در بازار داخلی، قیمت دلار کاهش می‌یابد. با کاهش قیمت دلار، قیمت طلا نیز کاهش می‌یابد. بنابراین اگر بپرسیم برجام چه تاثیری روی قیمت طلا دارد، جواب آن افت قیمت طلا دست کم در کوتاه‌مدت است.

جمع بندی

قیمت طلا در کشور تحت تاثیر قیمت ارز در بازار آزاد و قیمت جهانی طلا قرار دارد. اگر برجام به ثمر بنشیند، درآمد‌های نفتی افزایش یافته و همچنین منابع مالی بلوکه شده ایران نیز در خارج از کشور آزاد می‌شوند.

به علاوه، به دلیل ورود دلارهای نفتی به داخل کشور قیمت دلار در بازار آزاد کاهش می‌یابد. به دلیل اینکه طلا و دلار ارتباط نزدیکی دارند، با کاهش قیمت دلار قیمت طلا نیز در داخل کشور کاهش می‌یابد و سرمایه گذاری در طلا در این زمان مناسب به نظر نمی رسد.

البته ممکن است قیمت جهانی طلا نیز به دلیل نااطمینانی ایجاد شده به دلیل تنش‌های چین و تایوان و همچنین جنگ اوکراین افزایش یابد.

اما باید به یاد داشت اثر افزایش قیمت جهانی طلا بر قیمت طلا در داخل ایران کمتر از اثر افت و صعود دلار روی رشد یا نزول طلا است. با توجه به آنچه در این مطلب گفتیم در پاسخ این که برجام چه تاثیری روی قیمت طلا دارد، باید گفت دست کم در کوتاه‌مدت اثر آن روی قیمت طلا و سکه منفی خواهد بود.