اثر پروانه‌ای در دنیای مالی چیست؟
امیر شاملویی- اشتراک‌گذاری
- 471
- 0
در سال 1987 بازار سهام هنگ‌کنگ سقوط کرد. این سقوط را می‌توان شاهدی از اثر پروانه‌ای دانست. در این روز که به نام دوشنبه سیاه هم شناخته می‌شود، شاخص بازار به سرعت افت کرد و موجب شد بسیاری از افراد زیان کنند.
شاید این جمله معروف را شنیده باشید که بال زدن پروانه‌ای در برزیل موجب توفان در تگزاس می‌شود. از این جمله عمدتا برای اشاره به یکی از نتایج مهم، یعنی اثر پروانه‌ای استفاده می‌شود. اما اثر پروانه‌ای چیست؟ و در بازارهای مالی چه اثری می‌گذارد؟ در ادامه مطلب به این موضوع خواهیم پرداخت.
دو دیدگاه به اثر پروانه‌ای
در بالا به اثر پروانه‌ای اشاره کردیم و جمله معروفی را که در خصوص آن نقل می‌شود، بیان نمودیم. از این جمله تعابیر مختلفی می‌شود. یک تعبیر که به خصوص در میان عامه رواج پیدا کرده، این است که چیزهای بسیار کوچک و اتفاقات ناچیز گاهی می‌توانند گاهی چه تاثیرات بزرگی داشته باشند. از سوی دیگر، این موضوع یک نتیجه و تعبیر دیگر نیز می‌تواند داشته باشد. این تعبیر آن است که علم نمی‌تواند به تمام سوالات ما پاسخ دهد. با این تفسیر، پیدا کردن علت و معلول دچار مشکلاتی می‌شود.
اثر پروانه‌ای از کجا شروع شد؟
اثر پروانه‌ای اولین بار از سوی یک استاد هواشناسی به نام لورنتس شروع شد. او که در دانشگاه MIT درس می‌داد تغییرات کوچکی در مدل خود ایجاد کرد و مشاهده کرد که نتایج وی کاملا عوض شود. او نتایج کارش را در مقاله‌ای با عنوان «آیا بال زدن یک پروانه در برزیل باعث توفان در تگزاس می‌شود؟» منتشر کرد. اساس حرف لورنتس دو چیز بود. یکی این که ما به دلیل اثر پروانه‌ای به خوبی نمی‌توانیم در بلندمدت آب و هوا را پیش‌بینی کنیم. دیگری این که نمی‌شود به درستی علت و معلول را مشخص کرد. به عبارت دیگر، می‌شود گفت جهان غیرقابل پیش‌بینی است. این حرف لورنتس به سایر سیستم‌ها هم گسترش پیدا کرد.
اثر پروانه‌ای در بازارهای مالی
برخی از مطالعاتی که در دنیای مالی انجام شده‌اند، نشان می‌دهند که اغلب تغییری کوچک یا گذرا در شرایط اولیه یا آغازین یک سیستم می‌تواند تغییر بزرگتری را در آینده در پی داشته باشد، به نحوی که قابل پیش‌بینی نباشد. این اتفاق به ما می‌گوید ماهیت دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم دچار آشوب است و پیش‌بینی کردن دقیق امکان‌پذیر نیست. بازار سهام نیز در قالب این پدیده دیده می‌شود.
مثال‌هایی از اثر پروانه‌ای
در سال 1987 بازار سهام هنگ‌کنگ سقوط کرد. این سقوط را می‌توان شاهدی از اثر پروانه‌ای دانست. در این روز که به نام دوشنبه سیاه هم شناخته می‌شود، شاخص بازار به سرعت افت کرد و موجب شد بسیاری از افراد زیان کنند. پیش از آن که کسی بتواند پیش‌بینی کند چه اتفاقی در حال رخ دادن است، این ریزش به سراسر جهان انتقال یافت. مثال‌های دیگری هم از سقوط بازار سهام وجود دارند که از یک نقطه جهان شروع شدند و به سایر نقاط دنیا سرایت کردند. این موارد هم از مصداق‌های اثر پروانه‌ای به شمار می‌آیند. البته این به معنای آن نیست که اثر پروانه‌ای همیشه اثر منفی دارد. گاهی هم پیش می‌آید که اثر پروانه‌ای منجر به افزایش قیمت سهام می‌شود. به عنوان مثال، رشد سریع سهام اینفوسیس در کشور هند مثالی از این دست به شمار می‌رود.
سرمایه‌گذاران باید با اثر پروانه‌ای چه کنند؟
یکی از شیوه‌هایی که بتوانیم در برابر این اثر قد علم کنیم، این است که پورتفوی سرمایه‌گذاری خودمان را به نحو خوبی گسترده کرده و آن را متنوع ساخته باشیم. آنها باید گزینه‌هایی را انتخاب کنند که با هم همبستگی پایینی داشته باشند. در واقع بهتر است منابع و دارایی‌هایمان را در بخش‌ها و اوراق بهادار متفاوتی قرار دهیم که کمتر به هم مرتبط باشند. در این صورت، وقتی یک گزینه سرمایه‌گذاری ما در طول یک دوره خاص عملکرد ضعیفی داشته باشد، سایر سرمایه‌گذاری‌ها شاید وضعیت ما را بهبود بخشند.
جمع‌بندی
در این مطلب به بررسی اثر پروانه‌ای پرداختیم و تاثیرگذاری آن را بر سرمایه‌گذاری افراد توضیح دادیم. در واقع از آنجا که پیش‌بینی بازارها امکان‌پذیر نیست، باید از افتادن در دامان خطاهای شناختی مانند اعتماد به نفس بیش از حد پرهیز کنیم. شناخت این خطاها می‌تواند ما را در زمینه سرمایه‌گذاری و پرهیز از زیان کمک کند.