ارزش جایگزینی چیست؟

حدود یک سال و نیم از افت بورس می‌گذرد و در این مدت بسیاری از سرمایه‌گذاران تازه‌وارد و نوپای بورس با ضرر و زیان نسبتا قابل توجهی روبرو شده‌اند. این در حالی است که اگر بازار سهام را در بلندمدت مورد بررسی قرار دهیم، خواهیم دید که بهترین بازدهی را در میان بازارها به خود اختصاص داده است. اما چرا سرمایه‌گذاران این بازارها با افت دارایی روبرو شدند؟ یکی از مهمترین علت‌هایی که این افراد با زیان روبرو شدند، این بود که شناخت درستی از بازار سهام نداشته و با مفاهیم آن چندان آشنا نبودند. همین موضوع باعث شد در قیمت‌های نامناسبی اقدام به خرید و فروش سهام خود کنند. درست است که روند بازار هم به سود سرمایه‌گذاران نبوده است اما ناآگاهی از شرایط بازارها و سرمایه‌گذاری نقش اصلی را در افت سرمایه افراد داشته است. یکی از مفاهیم مهمی که در بورس مطرح می‌شود و با استفاده از آن می‌توان حدود ارزش یک سهم را برای سرمایه‌گذاری برآورد کرد، ارزش جایگزینی است. در ادامه با این مفهوم بیشتر آشنا می‌شوید.

آشنایی با مفهوم ارزش جایگزینی

یکی از شیوه‌های مرسوم برای تخمین زدن قیمت یک دارایی، سنجش ارزش جایگزینی آن است. ارزش جایگزینی مفهوم ساده‌ای دارد. فرض کنید بخواهیم ارزش یک کارخانه که مثلا فولاد تولید می‌کند را بدانیم. اگر بخواهیم از شیوه ارزش جایگزینی به آن نگاه کنیم، ارزش آن به اندازه‌ای است که بتوانیم یک کارخانه فولاد دیگر با همین شرایط و دارایی‌ها و امکانات بسازیم. مثلا اگر هزار میلیارد تومان لازم باشد تا شرکت بزرگی را که در حال حاضر وجود دارد، از نو بنا کنیم، ارزش جایگزینی این شرکت هزار میلیارد تومان است. ارزش هر سهم شرکت نیز با توجه به سنجش ارزش جایگزینی آن به دست می‌آید.

ارزش جایگزینی چطور محاسبه می‌شود؟

شاید با این توضیحی که در مورد ارزش جایگزینی دادیم، مایل باشید بدانید که چطور می‌توان سنجه‌ای از آن را به دست آورد. گفتیم برای آن که ارزش جایگزینی را محاسبه کنیم باید دارایی‌های آن را به حساب آوریم. در واقع، دارایی‌هایی مانند املاک و مستغلات یک شرکت، ساختمان‌ها، ماشین‌آلات و دستگاه‌ها به قیمت امروز تخمین زده می‌شود. به این ترتیب ارزش جایگزینی هر سهم را می‌توان به این صورت به دست آورد که بدهی‌های شرکت را از ارزش جایگزینی ناشی از ارزیابی دارایی‌ها کم کرد و عدد به دست آمده را بر تعداد سهام منتشر شده آن شرکت تقسیم کرد. عددی که به دست می‎‌آید، تخمین خوبی از ارزندگی آن سهم است.

فایده استفاده از روش ارزش جایگزینی

از جمله فوایدی که روش ارزش جایگزینی دارد آن است که سنجه‌ای برای تحلیلگران مالی فراهم می‌آورد تا تفاوت میان سود عملیاتی و سود حاصل از نگهداری این دارایی را درک کنند. فایده دیگری که این روش دارد آن است که اطلاعات خوبی در خصوص خصوص آینده شرکت هم در اختیار ما می‌گذارد. علاوه بر این، اگر کسی قصد داشته باشد شرکت جدیدی تاسیس کند که با شرکت‌های موجود رقابت کند یا حتی از آنها جلو بزند، این ارزیابی می‌تواند به عنوان یک عامل راهنما برای میزان مخارج لازم او عمل کند.

ایرادات ارزش جایگزینی چیست؟

درست است که ارزش جایگزینی به ما معیاری برای ارزش‌گذاری یک شرکت می‌دهد اما به آن معنی نیست که خالی از مشکل است. یکی از مواردی که در محاسبه ارزش جایگزینی ممکن است از قلم بیفتد مساله استهلاک یا تغییرات تکنولوژی است. یک شرکت تولیدی دستگاه‌های گران‌بهایی دارد که برای کار و پیشرفت آن لازم هستند. اما نباید فراموش کرد که این ماشین‌آلات با خطر از کار افتادگی و مستهلک شدن روبرو هستند. مشکلی که ساختمان‌ها را نیز تهدید می‌‎کند. علاوه بر این، تغییرات فناوری نیز روی ارزش تجهیزات یک شرکت اثر می‌گذارد. هر چه این شتاب نوآوری بالاتر باشد، افت ارزش تجهیزات بیشتر خواهد بود.

نکته دوم این است که در محاسبه ارزش جایگزینی یک شرکت، سودآوری آن چندان مورد استناد قرار نمی‌گیرد. همین موضوع می‌تواند در نتیجه‌گیری ما تورش ایجاد کند. سوم این است که محاسبه به این شیوه، پیچیدگی‌های مخصوص به خود را دارد و شاید نتوان قیمت درستی روی برخی از اقلام یا دارایی‌های یک شرکت گذاشت. علاوه بر این، چنین محاسبه‌ای زمان‌بر است و به دلیل این که در جایی ثبت نمی‌شود، باید با احتیاط آن را بررسی کرد.

جمع‌بندی

در این مطلب به بررسی مفهوم ارزش جایگزینی پرداختیم و آن را به عنوان سنجه‌ای برای ارزش‌گذاری یک شرکت و سهام آن معرفی کردیم. علاوه بر این، به مزایا و معایب آن اشاره کردیم. به طور کلی، شناخت این مفاهیم و استفاده از آنها به هنگام خرید و فروش سهام می‌تواند ما را از گرفتن تصمیمات زیان‌بار در سرمایه‌گذاری تا حد زیادی دور کند. با این حال، باید توجه داشت که هیچ روشی برای رسیدن به هدف کامل نیست، به همین دلیل هم با توجه به مزایا و معایب این روش، بهتر است آن را در کنار معیارهای دیگر تحلیل بنیادی مد نظر قرار داد و برای سرمایه‌گذاری در بازار سهام منظور کرد.