ارزش جایگزینی چیست؟

اگر بازار سهام را در بلندمدت مورد بررسی قرار دهیم، خواهیم دید که بهترین بازدهی را در میان بازارهای مختلف به خود اختصاص داده است. اما چرا سرمایه‌گذاران این بازارها با افت دارایی روبرو شدند؟ یکی از مهمترین علت‌هایی که این افراد با زیان روبرو شدند، این بود که شناخت درستی از بازار سهام نداشته و با مفاهیم آن چندان آشنا نبودند. همین موضوع باعث شد در قیمت‌های نامناسبی اقدام به خرید یا فروش سهام کنند. درست است که روند بازار هم به سود سرمایه‌گذاران نبوده است اما نا آگاهی از شرایط بازارها و سرمایه‌گذاری نقش مهمی را در افت سرمایه افراد داشته است. یکی از مفاهیم مهمی که در بورس مطرح می‌شود و با استفاده از آن می‌توان معیاری برای ارزش یک سهم را برای سرمایه گذاری برآورد کرد، ارزش جایگزینی است.

ارزش جایگزینی سهام چیست؟

ارزش جایگزینی به معنی هزینه‌های لازم برای خرید کالا یا تولید آن در زمان حال است. در واقع، این ارزش به معنی آن است که اگر فردی بخواهد کالای مشابهی که در گذشته خریده یا تولید کرده را در حال حاضر تهیه نماید، چقدر باید هزینه کند. به همین ترتیب، یکی از شیوه‌های مرسوم برای تخمین زدن قیمت یک دارایی، سنجش ارزش جایگزینی آن است.

ارزش جایگزینی مفهوم ساده‌ای دارد. فرض کنید بخواهیم ارزش یک کارخانه که مثلا فولاد تولید می‌کند را بدانیم. اگر بخواهیم از شیوه ارزش جایگزینی به آن نگاه کنیم، ارزش آن به اندازه‌ای است که بتوانیم یک کارخانه فولاد دیگر با همین شرایط و دارایی‌ها و امکانات بسازیم. مثلا اگر هزار میلیارد تومان لازم باشد تا شرکت بزرگی را که در حال حاضر وجود دارد، از نو بنا کنیم، ارزش جایگزینی این شرکت هزار میلیارد تومان است. ارزش هر سهم شرکت نیز با توجه به سنجش ارزش جایگزینی آن به دست می‌آید.

آشنایی بیشتر با ارزش جایگزینی

یکی از روش‌های تعیین ارزش یک سهم محاسبه ارزش جایگزینی آن است. برای انجام این کار، فرض کنید می‌خواهید یک شرکت جدید تاسیس کنید. برای تاسیس این شرکت که مشابه شرکت دیگری با چند سال سابقه فعالیت است، نیاز دارید که دارایی‌های شرکت مشابه را در زمان حال محاسبه کنید. این هزینه‌ها شامل هزینه حقوق و دستمزد، هزینه ساخت ساختمان، هزینه دستگاه‌های تولید و هزینه آب، برق و .... می‌شود. پس از برآورد مقدار هزینه‌ها، عدد حاصل را بر تعداد سهام شرکت تقسیم می‌کنیم. در نتیجه برای هر سهم ارزش جایگزینی بدست می‌آید.

چرا از ارزش جایگزینی استفاده کنیم؟

فلسفه محاسبه ارزش جایگزینی این است که سرمایه گذاران و به ویژه تحلیلگران بنیادی تمایل دارند قیمت کل دارایی‌های یک شرکت را در محاسبه قیمت سهام آن شرکت دخیل کنند. اما در بسیاری مواقع تمامی داده‌ها در دسترس سرمایه گذاران نیست. به همین دلیل آن‌ها سعی می‌کنند از طریق ارزش جایگزینی قیمت سهم را پیش بینی کنند.

فرمول محاسبه ارزش جایگزینی برای یک سهم

برای محاسبه ارزش جایگزینی برای یک سهم ابتدا باید ارزش جایگزینی دارایی‌ها را محاسبه کنیم. برای محاسبه ارزش جایگزینی دارایی‌ها، دارایی‌های ثابت همچون زمین، ساختمان و ماشین آلات را به قیمت روز محاسبه می‌کنیم. از سوی دیگر، سایر دارایی‌ها همچون جریان نقدی و موجودی کالا را حساب می‌کنیم. سپس ارزش کل دارایی‌ها را به دست‌ می‌آوریم. بعد از به دست آوردن ارزش دارایی‌ها به قیمت روز، میزان بدهی‌ها را از آن کم و تقسیم بر تعداد سهام می‌کنیم. عدد حاصل شده ارزش جایگزینی برای یک سهم است.

مزیت های استفاده از ارزش جایگزینی!

از جمله مزیت‌های روش ارزش جایگزینی آن است که سنجه‌ای برای تحلیلگران مالی فراهم می‌آورد تا تفاوت میان سود عملیاتی و سود حاصل از نگهداری این دارایی را درک کنند. فایده دیگری که این روش دارد آن است که اطلاعات خوبی خصوص آینده شرکت در اختیار ما می‌گذارد. علاوه بر این، اگر کسی قصد داشته باشد شرکت جدیدی تاسیس کند که با شرکت‌های موجود رقابت کند یا حتی از آنها جلو بزند، این ارزیابی می‌تواند به عنوان یک عامل راهنما برای میزان مخارج لازم او عمل کند.

ارزش جایگزینی برای تحلیلگران و سرمایه گذاران بسیار مهم است زیرا از طریق آن می‌توانند به بررسی ارزندگی شرکت بپردازند. اگر شرکتی دارای ارزش جایگزینی بالایی باشد، به معنی این است که قیمت سهام آن شرکت پتانسیل رشد دارد. از سوی دیگر، سرمایه گذاران برای بررسی ورود به یک کسب و کار می‌توانند از ارزش جایگزینی شرکت‌های فعال در آن زمینه استفاده کنند تا بتوانند تصمیم درستی در سرمایه گذاری خود داشته باشند و به این نتیجه برسند که می‌خواهند وارد چنین تولیدی بشوند یا خیر.

معایب استفاده از ارزش جایگزینی

بررسی قیمت سهام یک شرکت پذیرفته شده در بورس از طریق ارزش جایگزینی معایبی نیز دارد. زیرا از طریق ارزش جایگزینی نمی‌توان دارایی‌های نامشهود شرکت را محاسبه کرد. دارایی‌هایی همچون برند شرکت و اعتماد مصرف کنندگان جزو دارایی‌های نامشهود به شمار می‌آیند. علاوه بر این، ممکن است دارایی‌هایی که شرکت دارد بسیار قدیمی باشند و در حال حاضر ارزش بازاری بالایی نداشته باشند. اما در ارزش جایگزینی این دارایی‌های قدیمی به اشتباه با دارایی‌های نو و جدید که قیمت بالاتری دارند، مقایسه می‌شوند.

جمع‌بندی

در این مقاله از کیان دیجیتال به بررسی مفهوم ارزش جایگزینی پرداختیم و آن را به عنوان سنجه‌ای برای ارزش‌گذاری یک شرکت و سهام آن معرفی کردیم. علاوه بر این، به مزایا و معایب آن اشاره کردیم. به طور کلی، شناخت این مفاهیم و استفاده از آنها به هنگام خرید و فروش سهام می‌تواند ما را از گرفتن تصمیمات زیان‌بار در سرمایه‌گذاری تا حد زیادی دور کند. با این حال، باید توجه داشت که هیچ روشی برای رسیدن به هدف کامل نیست، به همین دلیل هم با توجه به مزایا و معایب این روش، بهتر است آن را در کنار معیارهای دیگر تحلیل بنیادی مد نظر قرار داد و برای سرمایه‌گذاری در بازار سهام منظور کرد.