اصول روانشناسی برای موفقیت در بازار

هر انسانی در بدو تولد با یک سری ویژگی‌های روانشناسی به دنیا می‌آید. از جمله اینکه ضریب هوشی فرد یا ریسک پذیری و ریسک گریزی فرد تفاوت دارد. اما انسان‌ها به دلیل ویژگی اجتماعی بودنشان همواره تحت تاثیر افراد موجود در جامعه هستند. این تاثیرپذیری افراد جامعه از یکدیگر، از نحوه‌ی پوشش لباس گرفته تا ویژگی‌های اخلاقی و روانشناسی را شامل می‌شود. بعضی‌ها به دلیل ویژگی‌های ذاتی و مادر‌زادی بیشتر یا کمتر از محیط تاثیر می‌پذیرند. اما هیچ کسی نمی‌تواند انکار کند که محیط بر او تاثیر نگذاشته است. یکی از مهم‌ترین اثر‌ها تاثیرات روانشناختی افراد بر یکدیگر است. یکی از این ویژگی‌های مهم فردی، که هم ذاتی هست و هم به مرور زمان تحت تاثیر جامعه قرار می‌گیرد، ویژگی روانشناختی سرمایه گذاری است.

روانشناسی بازار چیست؟

به طور کلی روانشناسی بازار به احساسات و رفتار‌های سرمایه گذاران موجود در بازار در یک بازه زمانی مشخص گفته می‌شود. این رفتار‌ها در شرایط مختلف اقتصادی می‌تواند تغییر کند. اگر سرمایه گذار بتواند مسائل مربوط به روانشناسی بازار را به خوبی شناسایی کند و در مورد آن‌ها آگاهی کافی داشته باشد، بهتر می‌تواند به اهداف سرمایه گذاری خود دست یابد. در ادامه برخی از مهم‌ترین مسائل روانشناسی بازار را مرور خواهیم کرد.

انتقام گیری از بازار

بعضی از سرمایه گذاران در بازار‌های مالی هنگامی که در یک معامله دچار ضرری می‌شوند، در ذهن آن‌ها این مسئله پدیدار می‌شود که باید از بازار انتقام بگیرند. در واقع این اثر روانشناسی بازار بر سرمایه گذار باعث می‌شود فرد در تصمیم گیری‌های خود برای معاملات و سرمایه گذاری‌های آینده گرفتار بسیاری از مشکلات از جمله، بدون فکر و دانش کافی معامله کردن شود و بجای اینکه جبران ضرر نماید دو مرتبه گرفتار ضرر‌های بیشتری خواهد شد.

با سهم ازدواج نکنید!

یکی از مضرترین مسئله روانی در هنگام سرمایه گذاری در بازار‌های مالی، تعصب بیش از حد نسبت به یک سهم یا بازار خاص است که سرمایه گذار گرفتار آن می‌شود. این مسئله به این صورت است که، شخص سرمایه گذار بنابه دلایل نامعلومی تمایل دارد که فقط در یک سهم سرمایه گذاری کند. حتی اگر این سهم خاص در ضرر باشد یا تحلیل‌های اقتصادی نشان دهد که همچنان در آینده کاهش قیمت را تجربه خواهد کرد، باز این سرمایه گذار اصرار به سرمایه گذاری در این سهم خاص را دارد.

تمرکز بر قیمت

یکی از بدترین اشتباهات روانشناسی در بازار اوراق بهادار تمرکز بر قیمت یک سهام خاص است. تمرکز بر قیمت بجای تمرکز بر پتانسیل رشد قیمتی یک سهم باعث ایجاد سردرگمی و ضرر به سرمایه گذار خواهد شد. زیرا در شرایطی ممکن است قیمت یک سهم در حال رشد باشد اما پتانسیل آن سهم خیلی خوب نباشد، سرمایه گذار با ورود به این سهم شاید مقداری سود و افزایش دارایی را کسب کند اما به دلیل اینکه آن سهم خاص پتانسل خوبی برای سرمایه گذاری نداشته است به یک باره ممکن است ارزش خود را از دست دهد و سرمایه گذار را دچار ضرر کند. حالت برعکس آن نیز وجود دارد. سهمی پتانسیل بالایی برای رشد را دارا است، اما به دلیل یک سری شرایط بصورت موقت قیمت آن پایین است، در این حالت چون سرمایه گذار تمرکز بر قیمت دارد علاقه‌ای برای سرمایه گذاری در این سهم را نخواهد داشت.

عدم تعیین حد ضرر

سرمایه گذاری بدون توجه به اینکه فرد سرمایه گذار باید قبل از معامله یک حد ضرری را برای خود مشخص کند و شروع به انجام معامله می‌کند، کار بسیار اشتباه است. ممکن است سهمی بصورت طولانی مدت یک روند کاهش قیمتی را داشته باشد. اما سرمایه گذار بدون اینکه حد مشخصی از ضرر را مشخص کند شروع به انجام معامله می‌کند. مثلا اگر برای یک سهم 20 درصد ضرر را مشخص کرد، باید بعد از این عدد دیگر در این سهم باقی نماند، نه اینکه فقط صبر کند تا قیمت سهم پایین‌تر بیاید. در نتیجه این مشکل روانشناسی که «من سهمم را با ضرر نمی فروشم» باعث ایجاد ضرر‌های بیشتر خواهد شد. بهترین کار برای جلوگیری از چنین رفتاری، این است که قبل از انجام معامله حد ضرری را برای سهم مشخص کنیم.

احساس شک و ناتوانی در انجام تصمیم

یکی دیگر از مشکلات روانشناختی موثر بر سرمایه گذاران، احساس شک و ناتوانی در اجرا کردن تصمیمات عاقلانه هستند. عده‌ی زیادی از سرمایه گذاران بعد از تحلیل‌های دقیق و کارشناسی در مورد یک سهم به این نتیجه می‌رسند که این سرمایه گذاری در طلا یا سکه و هر بازار دیگری موجب سود و بازدهی خواهد شد. اما در لحظه آخر دچار شک و تردید در انجام معامله خواهند شد. این ترس و احساس شک باعث می‌شود سرمایه گذار به موقع سرمایه گذاری خود را انجام ندهد و در نتیجه سود معقولی که قرار بود با انجام این معامله بدست آورد را از دست خواهد داد.

ترس از جا ماندن سود

عده‌ای دیگر از فعالان بازار اوراق بهادار در هنگام شروع رشد قیمتی یک سهم بصورت گله‌ای وارد آن خواهند شد. زیرا ترس از این دارند که از سود جا بمانند، در صورتی که اصلا این گونه نیست. با این رفتار سرمایه گذار مجبور است با قیمت بالاتری سهم را بخرد و وقتی که تقاضای مازاد از بین رفت سهم دچار ریزش خواهد شد و فقط کسانی که از قبل و با دانش و آگاهی اقدام به خرید کرده بودند سود خواهند کرد. در نتیجه در مواقعی که سهمی به میزان بالا رشد قیمتی داشت نباید بصورت گله وارد آن شد.

جمع بندی

علاوه بر دانش و آگاهی مالی، مسائل روانشناسی سرمایه گذاری نیز بر سود و ضرر سرمایه گذاران در بازارهای مالی بسیار تاثیر گذار است. در صورت شناخت این مسائل توسط سرمایه گذاران، آن‌ها راحتتر و با اطمینان بیشتری می‌توانند اقدام به سرمایه گذاری خود کنند.