افزایش سرمایه چیست؟

نشان کرده‌اید که روز بعد یکی از سهم‌های داخل پرتفوی خود را که تا به حال سود خوبی داشته و شما را به انتظارات‌تان رسانده است، بفروشید. اما هر چه آخرین رقم اعلام شده برای سهم و تعدادی که از آن سهم دارید را در قسمت فروش وارد می‌کنید و دکمه فروش را می‌زنید خبری از سفارش‌گذاری و فروش نمی‌شود. متوجه نقطه قرمزی می‌شوید که کنار نماد سهم روشن شده است. دیگر سبز نیست. تماس‌های تلفنی به دوست و آشنا و کارگزاری آنلاین شروع می‌شود. در جواب به شما می‌گویند که سهم‌تان برای افزایش سرمایه در حال حاضر بسته شده است و زمانی هم که باز شود قیمت هر سهم ممکن است بسیار تغییر کند. اما افزایش سرمایه همیشه با خود رشد قیمت سهم را به همراه دارد. همچنان مبهوت هستیم. چرا؟ چون مفهوم ارزش سرمایه را نمی‌دانیم.

بیشتر بخوانید: خرید و فروش پله ای در بورس چیست؟

تعریف افزایش سرمایه

خبر می‌رسد که به عنوان مثال یکی از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اقدام به افزایش سرمایه کرده است. به همین خاطر گاهی بهتر است سهام آن را خریداری کنید تا از سود ماه‌های آینده و بلندمدت آن سهم برخوردار شوید. اما این افزایش سرمایه به چه معنا است؟ زمانی که یک شرکت برای تامین نیازهای مالی خود می‌خواهد اقدامی کند، دست به افزایش سرمایه می‌زند. یعنی بر اساس جلسه هیئت مدیره تصمیم گرفته می‌شود که بهتر است برای رشد و گسترش فعالیت شرکت، چه برای افزایش محصولات و چه پیشرفت و بهبود خدمات تعدادی سهم جدید را منتشر کند و سهامداران و سرمایه‌گذاران آن را بخرند. با سرمایه‌ای که از این خرید به دست می‌آید شرکت می‎‌تواند به جای مقروض شدن و دریافت وام‌های کلان که برای سلامت مالی شرکت چندان خوب نیست تعداد سرمایه گذاران را بیش‌تر کند که هم آن‌ها از آینده فعالیت‌ها سود ببرند و هم شرکت روند پیشرفت خود را با سرمایه به دست آمده پیش ببرد. اما لازم به ذکر است که راه‌های افزایش سرمایه به یک مسیر ختم نمی‌شود.

مسیر افزایش سرمایه

به طور معمول تمام راه‌های افزایش سرمایه یک شرکت با نشست هیئت مدیره همراه است. هیئت مدیره شرکت پیشنهاد خود را برای افزایش به سهامداران اعلام می‌کند. سپس مجمع عمومی فوق العاده شرکت شروع به رأی گیری از سهامداران شرکت می‌کند که آیا طرح افزایش سرمایه صورت بگیرد یا خیر؟ بعد از این که پیشنهاد به تصویب مجمع درآمد افزایش سرمایه اعمال می‎‌شود که به دنبال آن قیمت سهام شرکت هم تغییر می‌کند. اما انواع افزایش سرمایه کدامند؟

بیشتر بخوانید: بورس چیست؟ آشنایی با روش های سرمایه گذاری در بورس ایران

انواع افزایش سرمایه

به طور کلی می‌توانیم افزایش سرمایه را به 4 دسته تقسیم کنیم؛ از محل سود انباشته یا همان سهام جایزه، محل آورده نقدی و مطالبات سهامداران، از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها و به روش صرف سهام. به توضیح مختصری از هر کدام از این انواع خواهیم پرداخت؛

الف) محل آورده نقدی و مطالبات سهام

زمانی که شرکت از لحاظ دارایی سود انباشته در جایگاه مناسبی نیست سعی می‌کند منابع مالی که برای افزایش سرمایه شرکت در نظر گرفته است را از آورده‌های نقدی سهامداران تامین کند. اگر عبارت حق تقدم سهام را شنیده باشید، دقیقا مربوط به همین نوع از افزایش سرمایه می‌شود. در این نوع چون قرار است تامین سرمایه از سوی سهامداران حاضر شرکت باشد پس آن‌ها حق استفاده و حضور در افزایش سرمایه را از همان ابتدا دارند و این حق تقدم در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد. معمولا در این نوع، اجازه دوماهه برای پذیره نویسی داده می‌شود که به آن مهلت پذیره نویسی می‌گویند. اگر شما به عنوان سهام‌دار تمایل به استفاده از حق تقدم خود را نداشته باشید می‌توانید در این بازه دوماهه حق تقدم خود را به سرمایه‌گذاران دیگر بفروشید.

نکته: اگر به عنوان سهام‌دار هیچ اقدامی برای فروش حق تقدم خود به دیگران یا خرید برای خودتان نکنید شرکت در پایان مهلت پذیره حق تقدم شما را به سرمایه‌گذاران دیگر خواهد فروخت.

بیشتر بخوانید: خرید و فروش پله ای در بورس چیست؟

ب) از محل سود انباشته

افزایش سرمایه از محل سود انباشته از جایی برداشت می‌شود که شرکت حق مستقیم دارد. بر اساس قانون تجارت شرکت‌ها هر شرکت باید به طور سالیانه درصدی از سود را نگه دارد که به آن سود انباشته می‌گویند. در زمانی که شرکت سود انباشته مناسب در دست دارد می‌تواند برای افزایش سرمایه از آن استفاده کند.

پ) محل تجدید ارزیابی دارایی ها

این نوع از افزایش سرمایه از دارایی‌های ثابت فیزیکی مانند املاک و مستغلات یا انواع ماشین آلات و تجهیزات برداشته می‌شود. در واقع شرکت این دسته از دارایی‌هایش را مورد تجدید ارزیابی قرار می‌دهد و ترازنامه شرکت را با ارزیابی جدید به روز می‌کند. با این کار ممکن است تنها یک عملیات حسابداری صورت گیرد و ممکن است ترازنامه به همان قوت خود باقی بماند. اما در صورت افزایش پیدا کردن دارایی‌های شرکت قیمت هر سهم با افزایش سرمایه بیش‌تر می‌شود. البته گفتنی است که در پایان معادله حسابداری و وجود بدهی در شرکت، ممکن است ارزش سهام شرکت پایین هم بیاید.

ت) صرف سهام

در روش صرف سهام، شرکت سهام خود را با مبلغی بالاتر از قیمت اسمی با کمک پذیره نویسی به فروش می‌رساند و بعد از فروش، تفاوت به وجود آمده از قیمت فروش و قیمت اسمی را به حساب خود منتقل می‌کند و به اندازه پول به دست آمده سهام جدید به سهامداران می‌دهد.

بیشتر بخوانید: سفر در تاریخچه بازار بورس ایران

کدام نوع افزایش سرمایه برای شرکتها بهتر است؟

این که کدام نوع از انواع افزایش سرمایه برای شرکت‌ها بهتر است به طور کامل به ماهیت، نوع عملکرد، پیشینه مالی و سیاست‌گذاری‌های شرکت مربوط می‌شود. نمی‌توان گفت که به عنوان مثال سهام جایزه یا استفاده از حق تقدم برای تمام شرکت‌ها مناسب است. نسخه واحدی وجود ندارد. استفاده از هر کدام از روش‌هایی که در موردشان بحث کردیم به تصمیم هیئت مدیره و سهامداران شرکت بستگی دارد.