بهترین راه پس انداز ماهانه چیست؟

چه کنیم که دخل و خرج با هم بخواند؟ این یکی از سوالاتی است که اگر جواب درستی به آن بدهیم می‌توانیم امیدوار باشیم که بهترین راه‌های پس انداز ماهانه را هم کشف کنیم. البته گفتنی است که جستار در باب اقتصاد خانواده حتی ذهن بزرگ فیلسوف باستان یعنی ارسطو را هم به خود مشغول کرده بود. نزدیک به 3 هزار سال پیش در میان گفته‌های حکیمان مختلف می‌توان به این نکته رسید که آن‌ها نیز ذهن‌شان درگیر چگونه به دست آوردن هنر مدیریت خانواده و چگونه اندوختن بوده است. مدیریت و اجرای برخی قانون‌ها و اصلاحات و تغییراتی در زندگی روزمره می‌تواند به خودی خود باعث هدایت ما به طرف بهترین راه‌های پس‌انداز شود.

تعیین اهداف مالی و نقشه راه منطقی

تا هدفی وجود نداشته باشد نه تلاشی برای پس انداز شکل می‌گیرد و نه نقشه راهی طراحی می‌شود. گرچه پس انداز کردن برای تک تک ما به عنوان یک ضرورت تعریف شده اما هر کدام از ما برای حرکت نیاز به اشتیاق داریم. هر کدام از اهداف ما بنا بر ساختاری که دارند نیاز به نقشه راه مختص به خود دارند. بعضی از اهداف مانند خرید خانه و اتومبیل از اهداف بلندمدت به حساب می‌آیند که لازمه آن پس انداز و سرمایه گذاری است. پس در ذهن داشته باشیم که قبل از دستیابی به بهترین راه‌های پس‌انداز، آن چیزی که باعث رسیدن ما به اهداف مالی‌مان می‌شود این است که پس انداز خود را به سرعت تبدیل به سرمایه کنیم تا ارزش پول ما در مقابل تورم و دیگر اتفاقات اقتصادی حفظ شود.

هزینه کم‌تر از درآمد

رعایت این نکته بسیار مهم می‌تواند تا حد قابل توجهی ما را به بهترین راه پس انداز نزدیک کند. خوب است که واقع بین باشیم. قبل از هر چیز باید این اصل را در زندگی روزمره خود رعایت کنیم که درآمد ما هر چقدر هم که باشد باید هزینه‌های ما از میزان درآمدمان کم‌‎تر باشد. بدون رعایت این اصل هیچ امکانی برای پس‌انداز کردن وجود ندارد. البته کم کردن هزینه‌ها نسبت به درآمد به این معنا نیست که در خرج و مخارج خود خساست به خرج دهیم. چرا که بیش از حد از تفریحات زدن هم آسیب‌های روحی را به بار می‌آورد که با اهداف مالی که در واقع رسیدن به رفاه و آسایش است، هیچ شباهتی ندارد. به عنوان مثال می‌توان از قاعده 50/30/20 استفاده کرد تا چیزی از ابعاد ضروری زندگی‎‌مان از قلم نیفتد. به کیفیت تفریحات که قسمتی از درآمد ماهانه ما را در بر می‌گیرند دقت کنیم و تلاش کنیم تا هزینه تفریحاتی را در فهرست خود قرار دهیم که کم‌تر از سایر هستند.

به عنوان مثال می‌توان هزینه خرید غذای آماده و یا به اصطلاح فست فود را که کم هم نیستند از فهرست هزینه‌ها کم کنیم و به پس انداز اضافه کنیم و یا این‌که با هزینه کم‌تر به میل غذاهای سالم بپردازیم.

خرید را به تعویق بیاندازیم

بسیاری از کارهایی که انجام می‌دهیم بر اساس رفتارها و واکنش‌های ما نسبت به اطراف‌مان انجام می‌شود. به عنوان مثال، تبلیغات و دکورها و طبقه‌های رنگارنگ فروشگاه‌ها در بسیاری از موقعیت‌ها ما را مجذوب می‌کنند و کاری می‌کنند که دست در جیب‌مان کنیم و پول خرج کنیم. بعد از خرید و گذشتن یک یا دو روز به این نتیجه می‌رسیم که اصلا نیازی به کالا و محصولی که خریده‌ایم نداشته‌ایم. یکی از روش‌هایی که بتوانیم بهینه خرج کنیم و پولی برای پس انداز کنار بگذاریم این است که از زمان دیدن یک کالا و ترغیب به خرید آن یک یا دو روز صبر کنیم. اگر بعد از چند روز همچنان احساس نیاز به محصول موردنظر داشتیم آنگاه اقدام به خرید آن کنیم. بهتر است قانون 3 روزه را برای زمان خرید کالاها در نظر بگیریم.

قانون 3 روزه

در نگرش‌های از علم روانشناسی، این‌طور برآمده است که ناحیه‌ای از مغز ما در مواجهه با آن‌چه که می‌بینیم به صورت ناخودآگاه و بدون این‌که تحلیل و بررسی انجام دهد، واکنش نشان می‎‌دهد. همین ناحیه در زمان خریدهای هیجانی است که واکنشی ناخودآگاه دارد و ما را ترغیب به خرید می‌کند. برای این‌که بتوان از کنش‌ها و واکنش‌های شیمیایی مغز در زمان خرید کالاهای غیرضروری جلوگیری کنیم، بهتر است 3 روز به خودمان فرصت بدهیم. به طور معمول، 72 ساعت زمان لازم است تا واکنش‌های شیمیایی فروکش کند و بتوان به طور منطقی به این نتیجه رسید که آیا همچنان به کالایی که قرار بود در لحظه بخریم نیاز داریم یا خیر. این روش می‌تواند ما را در مسیر بهترین راه پس انداز ماهانه قرار دهد.

کاهش هزینه‌های اصلی

در دسته بندی هزینه‌ها، قسمتی از مخارج ما به نیازها و خرج‌های ضروری‌مان برمی‌گردد؛ به عنوان مثال می‌توان گفت که پرداخت قبوض ماهیانه مانند برق و آب و گاز از دسته مخارج اصلی هستند. خوب شاید با خود فکر کنیم که در این قسمت از هزینه‌‎ها، دیگر کاری از دست ما ساخته نیست.

اما جالب است بدانیم که با رعایت نکاتی که همه ما به خوبی می‌دانیم، می‌‎توانیم مصرف انرژی را کم‌ کنیم و با بهینه مصرف کردن، مخارج اصلی‌مان را تا جای ممکن کم کنیم. تمام این کم کردن‌ها برای افزودن به پس انداز و انتخاب بهترین راه پس انداز ماهانه انجام می‌شود. به عنوان مثال برای روشنایی خانه‌مان از لامپ‌های LED استفاده کنیم؛ یا برای کم کردن هزینه گرمایش در فصول سرد از لباس‌های گرم استفاده کنیم.

یادداشت همه چیز

تا ننویسیم نمی‌توانیم تجسمی از آن‌چه که در یک ماه اخیر خرج می‌کنیم را به دست آوریم. به همین دلیل هم نمی‌توانیم از مخارج بی رویه خود باخبر شویم. برای دیدن ریز و درشت خرج‌های‌مان باید یادداشت روزانه را در هر ماه انجام دهیم. بسیاری از مواقع این جمله را تکرار کرده‌ایم که «هنوز هیچ خرجی نکردیم، نمی‌دانیم چطور پول‌مان تمام شد». باید همه چیز را زیرنظر داشت تا بتوان حفره‌های هدررفت پول‌مان را پیدا کنیم.

هدر رفتن هایی که دیده نمی شوند

متاسفانه می‌بینیم که در بسیاری از مواقع پول‌های پس‌انداز شده ما و اطرافیان‌مان در گوشه‌ای از یک حساب بانکی در حال خاک خوردن است و تنها درصد کمی از بازدهی به اصل پول تعلق می‌گیرد. اگر بتوانیم در گذر زمان بهترین استفاده را از پس‌انداز خود ببریم، به معنی آن است که هزینه فرصت را در نظر گرفته‌ایم و آن را حداقل کرده‌ایم. یعنی به عنوان مثال اگر پول‌مان را به جای بانک که سود اندکی می‌پردازد، به خرید واحدهای صندوق های سرمایه گذاری تخصیص دهیم، بازدهی بیش‌تری به دست می‌آوریم. در نظر گرفتن این موضوع می‌تواند به عایدی سرمایه‌گذاری ما کمک زیادی کند.

در بالا به برخی از نکات در مورد بهترین پس انداز ماهانه اشاره کردیم. حالا در این قسمت به بهترین راه های پس انداز سالانه می‌پردازیم.

بهترین راه‌های پس انداز سالانه

در سال‌های اخیر تورم در ایران قابل توجه بوده است. یکی از مهمترین عوامل این اتفاق هم رشد قیمت دلار در بازار آزاد بوده است. همان طور که تجربه ما نشان می‌دهد، اکثر بازارها طبق روند قیمت دلار حرکت می‌کنند. در شرایط تورمی است که سرمایه گذاری اهمیت خود را نشان می‌دهد. معمولا خانوارها پول زیادی به یکباره ندارند و کم کم از درآمد ماهانه یا سالانه خود اقدام به خرید یا پس انداز می‌کنند. حالا شاید پس از این مباحث بخواهیم بپرسیم، اگر فردی سرمایه خود را در طول زمان سرمایه گذاری کرده بود، چقدر دارایی داشت؟ آیا می‌توانست مقدار سرمایه نسبتا قابل توجهی جمع کند؟ شناسایی بازاری که بتوان با پول کم در آن شروع به سرمایه گذاری کرد و سوددهی بالاتری نسبت به دلار داشته باشد، برای خانوارها بسیار اهمیت دارد. در این مطلب به این موضوع می‌پردازیم که اگر هر سال 30 درصد درآمدمان را پس انداز می‌کردیم، چقدر سرمایه به دست می‌آوردیم.

هر خانوار تهرانی سالانه چقدر درآمد داشته است؟

طبق داده‌های مرکز آمار، متوسط خالص درآمد خانوارهای تهرانی از سال 1396 تا سال 1400 قابل دستیابی است. بر اساس این گزارش، متوسط خالص درآمد سالانه خانوارهای تهرانی در سال 1396 حدودا 51 میلیون و 535 هزار تومان بوده است. این در حالی است که متوسط خالص درآمد سالانه این خانوارها در سال 1400 به بیش از 159 میلیون تومان رسیده است. برای این که بتوانیم خالص درآمد متوسط سالانه این خانوارها را در سال 1401 بدست بیاوریم، از یک معیار ساده و تقریبی استفاده کرده‌ایم، به این صورت که خالص درآمدهای سال 1400 که در مرکز آمار آمده را 38 درصد (یعنی به اندازه افزایش حقوق سالانه اعلام شده برای سال 1401) اضافه کرده‌ایم. بر این اساس، متوسط خالص درآمد سالانه خانوارهای تهرانی 220 میلیون و 640 هزار تومان خواهد بود.

اگر هر خانوار تهرانی در هر سال 30 درصد از خالص درآمد خود را پس انداز می‌کرد و به اندازه پس انداز خود از سال 1396 تا سال 1401 در دلار یا صندوق‌های سهامی یا صندوق طلا سرمایه گذاری می‌کرد، کدام سرمایه گذاری سوددهی بالاتری برای او داشت؟

سرمایه گذاری در دلار

در سال 1396 متوسط قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد قیمتی در حدود 4045 تومان داشت. این در حالی است که قیمت هر دلار به صورت متوسط در سال 1401 در بازار آزاد 35 هزار و 226 تومان داد و ستد شده است. اگر خانوارهای تهرانی هر ساله 30 درصد درآمد خالص خود را در همان سال به دلار تبدیل می‌کردند در سال 1396 می‌توانستند 3822 دلار خریداری کنند. در نهایت اگر هر ساله همین کار را ادامه می‌دادند در پایان سال 1401 جمع کل دلارهای خریداری شده با 30 درصد پس انداز از درآمد خالص سالانه، برابر بود با 12 هزار و 829 دلار. که ارزش آن به قیمت امروز به بیش از 615 میلیون و 812 هزار تومان می‌رسد. کل پس انداز خانوار در این مدت اگر نقد باقی می‌ماند، حدود 206 میلیون تومان بود. در نتیجه، اگر خانوار دلار پس انداز می‌کرد، ارزش پس اندازش (بدون در نظر گرفتن تورم) تا پایان سال 1401 تقریبا 3 برابر شده بود.

سرمایه گذاری در صندوق آوای سهام کیان

صندوق‌های سرمایه گذاری راهی برای سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس هستند. این صندوق‌های سرمایه گذاری دارای مدیرانی هستند که بر اساس شرایط بازار اقدام به تغییر سبد سرمایه گذاری صندوق می‌کنند. صندوق‌های سرمایه گذاری برای افرادی که دانش لازم و وزمان کافی برای سرمایه گذاری و رصد بازار را ندارند مناسب هستند. قیمت متوسط هر واحد از صندوق آوای سهام کیان در سال سال 1396 برابر با 133 هزار و 993 تومان بوده است. این در حالی است که قیمت هر واحد از صندوق آوای سهام کیان بصورت متوسط در سال 1401 به بیش از 3 میلیون و 339 هزار تومان رسیده است.

اگر خانوارهای تهرانی به طور متوسط سالانه 30 درصد از خالص درآمد خود را در این صندوق سرمایه گذاری می‌کردند در بازه شش ساله تا پایان سال 1401 می توانستند 270 واحد از صندوق آوای سهام کیان را در اختیار داشته باشند. اگر تعداد واحدهای خریداری شده از صندوق آوای سهام کیان را در قیمت پایانی سال 1401 ضرب کنیم، سرمایه تحت مالکیت هر خانوار بیش از 1 میلیارد و 287 میلیون تومان می‌شود. این موضوع اهمیت انباشت سرمایه در بورس را در این سال‌ها نشان می‌دهد. در نتیجه، این خانوارها فقط با پس انداز سالانه 30 درصد از درآمد خالص خود و سرمایه گذاری آن در صندوق آوای سهام کیان بعد از شش سال پس اندازشان را 6.25 برابر می‌کردند.

با توجه به اعداد به دست آمده می‌توان دریافت که سرمایه گذاری در صندوق آوای سهام کیان در این بازه 6 ساله، ارزش پس انداز آنها را در مقایسه با انباشت دلار دو برابر می‌کرد.

سرمایه گذاری در صندوق آهنگ سهام کیان

علاوه بر صندوق سهامی آوای کیان، یک گزینه دیگر سرمایه گذاری صندوق سهامی آهنگ کیان است. تفاوت صندوق آهنگ سهام کیان با صندوق آوای سهام کیان، سبد سرمایه گذاری آنها است. خانوارهای تهرانی در سال 1396 با 30 درصد از درآمد خالص سالانه خود می‌توانستند 137 واحد از صندوق آهنگ سهام بخرند. این در حالی است که در بازه زمانی شش ساله اگر سالانه فقط 30 درصد از درآمد متوسط سالانه خود را در صندوق آهنگ سهام سرمایه گذاری می‌کردند، هر خانوار در پایان سال 1401 می توانست 442 واحد از صندوق آهنگ سهام را در اختیار داشته باشد. در نتیجه بر حسب تعداد واحد صندوق تحت مالکیت و آخرین قیمت ابطال در سال 1401 این خانوارها با سرمایه گذاری در این صندوق بیش از 1 میلیارد و 250 میلیون تومان سرمایه تحت تملک داشتند. سرمایه گذاری در صندوق آهنگ سهام کیان با 30 درصد از پس انداز سالانه می‌توانست اصل پول را بیش از 6 برابر کند و سود‌دهی دو برابری نسبت به سرمایه گذاری در دلار داشته باشد.

سرمایه گذاری در صندوق طلای کیان (گوهر)

برخی از سرمایه گذاران علاقه‌مند هستند که در بازار طلا سرمایه گذاری کنند. برای سرمایه گذاری در طلا راهی غیر از خرید فیزیکی طلا وجود دارد. صندوق‌های سرمایه گذاری در طلا دارای ویژگی‌هایی هستند که سرمایه گذاری در طلا را راحت‌تر می‌کنند. شما برای خرید طلای فیزیکی باید زمان خاصی را صرف خرید کنید اما برای سرمایه گذاری در صندوق طلای کیان که با نماد گوهر شناخته می‌شود می‌توانید به آسانی در منزل خود و از طریق اپلیکیشن خریدتان را انجام دهید. از سوی دیگر، خرید فیزیکی طلا همیشه ریسک به سرقت رفتن را دارد اما سرمایه گذاری در صندوق طلا سرمایه شما را از به سرقت رفتن در امان نگه می‌دارد. با این حال، به دلیل اینکه سبد سرمایه گذاری صندوق طلای کیان از اوراق گواهی شمش طلا و اوراق گواهی سکه طلا تشکیل شده است، شما عملا با خرید این صندوق در سکه و شمش طلا سرمایه گذاری خواهید کرد.

اگر هر خانوار تهرانی 30 درصد خالص درآمد سالانه خود را از سال 1397 تا سال 1401 در صندوق طلای کیان سرمایه گذاری کرده بود تا پایان سال 1401 می‌توانست 41984 واحد از صندوق طلای کیان را در اختیار داشته باشد. به بیانی دیگر سرمایه‌ای که در این بازه زمانی با سرمایه گذاری در صندوق طلای کیان بدست می‌آمد، بیش از 597 میلیون و 356 هزار تومان بود، در حالی که اصل پول در این بازه 5 ساله 190 میلیون و 705 هزار تومان بود. این یعنی با سرمایه گذاری 5 ساله در این صندوق و خرید تدریجی، سرمایه شما 3.13 برابر می‌شد. دقت کنید که مثال آخر ما در مورد صندوق طلا در بازه 5 ساله زده شده و یک سال کمتر از دلار و صندوق‌های سهامی است. اگر دلار را که در بالا مورد اشاره قرار دادیم به بازه 5 ساله تقلیل دهیم، بازدهی کمتری در مقایسه با صندوق طلای کیان دارد و کل سرمایه افراد را به 432 میلیون و 350 هزار تومان می‌رساند.

سرمایه گذاری با پول کم

خانوارها برای سرمایه گذاری در بازارهای سنتی مانند خودرو و مسکن باید برای شروع سرمایه گذاری سرمایه اولیه بالایی در اختیار داشته باشند. اما اکثریت جامعه دارای چنین سرمایه اولیه‌ای نیستند. به همین دلیل سرمایه گذاری با پول کم اهمیت دو چندان پیدا خواهد کرد. اما خانوارها می‌توانند برای شروع سرمایه گذاری، سالانه 30 درصد از درآمد خالص خود را در صندوق آوای سهام کیان سرمایه گذاری کنند و بازدهی بالاتری از دلار کسب کنند. این موضوع در بلندمدت برای مقابله با اثرات تورم شدید می‌تواند به خانوارها کمک کند.