بورس چیست؟ آشنایی با روش های سرمایه گذاری در بورس ایران

سرمایه گذاری در بورس به عنوان یکی از پرطرفدارترین زمینه‌های سرمایه گذاری مورد توجه بسیاری از افراد جامعه قرار گرفته است. اما سرمایه گذاری در این بازار مالی از چه ویژگی‌ها، مزایا و معایبی برخوردار است و برای ورود به این بازار از چه روش های سرمایه گذاری در بازار بورس می‌توانیم استفاده کنیم؟

این واقعیت که آموزش یکی از مهم‌ترین اقدامات اولیه برای ورود به هر زمینه‌ای به ویژه بازار بورس و روش های سرمایه گذاری در بورس ایران است را نمی‌توان انکار کرد و نسبت به موضوع آموزش و آگاهی احساس بی نیازی کرد. در ادامه به تمام آن چه که در مورد آموزش و شناخت بورس و سوالاتی که مطرح کردیم خواهیم پرداخت.

بورس چیست؟

قبل از این که به سراغ روش های سرمایه گذاری در بازار بورس ایران برویم به این سوال پاسخ دهیم که اصلا بورس یعنی چه و بازار بورس چیست؟

واژه بورس با تاریخچه پیدایش بازار آن با هم به وجود آمدند. بسیاری از کارشناسان معتقدند که تاریخچه پیدایش بورس به قرن پانزدهم برمی‌گردد. در بلژیک شهری به نام "بروژ" وجود دارد. در یکی از میدان های این شهر، خانه یک اشراف زاده به نام "واندر بورس" قرار داشته است.

بسیاری از تجار شهر برای خرید و فروش‌های‌شان رو به روی خانه "واندر بورس" جمع می‌شدند و به داد و ستد می‌پرداختند. از این زمان به بعد، هر جا که مردم از تجار تا شهروندان، برای داد و ستد جمع می‌شدند را "بورس" می‌نامیدند.

ناگفته نماند که این اماکن از نظم و انظباطی که امروز در بازار بورس می‌بینیم برخوردار نبودند. بعد از مدتی، این امکان، نظم و انظباط خود را پیدا کردند و این نظم تا جایی پیش رفت که تنها تجار و دلالان و معامله گرها حق ورود داشتند و همین اماکن، رفته رفته به تالارها سرپوشیده تبدیل شدند. اما سوال این جا است که معامله گرها چه چیزی را در این تالارها خرید و فروش می‌کردند؟

بیشتر بخوانید: برای سرمایه‌گذاری در بورس از کجا شروع کنم؟

شراکت و اوراق

بعد از پاسخ به سوال بورس چیست؟ نوبت به توضیح مفهوم شراک و اوراق در این بازار می‌رسد. شاید نام شرکت‌های سهامی را شنیده باشید. این دست شرکت‌ها را بازرگانان باهوشی بنیان گذاری کردند که می‌خواستند تا حد امکان جلو ضرر خود را در کار و فعالیت‌شان بگیرند.

این طور بود که شراکت یکی از بهترین راه‌هایی بود که این بازرگانان و صاحبان سرمایه می‌توانستند برای ضرر کم‌تر انتخاب کنند.

شرکت‌های سهامی با شریک کردن مردم در کسب و کارشان به جای وجوهی که از مردم به عنوان شراکت و سرمایه گذاری به عنوان راه اندازی و پیشبرد کسب و کار می‌گرفتند اوراق بهاداری می‌دادند که شامل ارزش مالی بودند.

به این شکل، روش های سرمایه گذاری در بازار بورس به یکی از روش های سرمایه گذاری در جهان تبدیل شد. در حال حاضر، شرکت‌های سهامی بسیاری وجود دارند و ما نیز به عنوان سرمایه گذاران بازار بورس به خرید و فروش سهم این شرکت‌ها می‌پردازیم.

آیا بورس برای سرمایه گذاری خوب است؟

یکی از ابعاد سوال بورس چیست؟ پاسخ به این سوال است آیا بورس برای سرمایه گذاری، زمینه‌ای مناسب به حاسب می‌آید؟ عده‌ای از مردم از ورود به بازار بورس می‌ترسند و سرمایه گذاری در بورس را یک بازی خطرناک و به اصطلاح قمار می‌دانند و تعدادی دیگر بدون حتی کوچک‌ترین مطالعه‌ای وارد این نوع از انواع سرمایه گذاری در ایران می‌شوند.

باید گفت که هر دو گروه در اشتباه هستند. نه افراط و نه تفریط، هیچ کدام قابل پذیرش نیست. بی شک، سرمایه گذاری در بورس یکی از پر ریسک‌ترین بازارهای مالی در ایران و البته دیگر نقاط جهان است. اما همانطور که یک موج سوار حرفه‌ای می‌تواند بر دوش سنگین‌ترین موج‌های سوار شود، ما هم با کسب دانش کافی در مورد بورس می‌توانیم هم از حضور در این بازار لذت ببریم و هم کسب سود کنیم.

متاسفانه بسیاری از افرادی که در حال حاظر در حال سرمایه گذاری در بازار بورس هستند از اطلاعات و دانش کافی برخوردار نیستند. از طرفی، سرمایه‌هایی که وارد این بازار می‌کنند هم کم نیست و گاهی می‌شنویم که فلان نفر خانه خود را برای خرید سهام فروخته است!

سرمایه گذاری مستقیم در بازار بورس نیاز به دانستن تحلیل‌های مختلف مانند تحلیل فاندامنتال و تکنیکال دارد. همچنین، این بازار نیاز دارد که بدانیم که سهم‌هایی که در این بازار حضور دارند چه تصمیماتی گرفته‌اند. به عنوان مثال می‌خواهند افزایش سرمایه داشته باشند؟ ورشکسته شده‌اند؟ یا می‌خواهند وارد مجمع شوند؟

در این میان، تابلو خوانی هم جایگاه خود را دارد و ما باید با نمودارهایی که هر کدام معنای خاص خودشان را دارند آشنا باشیم. قبل از هر چیز باید بدانیم که سرمایه گذاری مستقیم و غیر مستقیم در بورس به چه معناست؟

روش های سرمایه گذاری در بازار بورس ایران

بعد از توضیحات و پاسخ به سوالاتی مانند بورس چیست؟ به این مهم خواهیم پرداخت که روش‌های سرمایه گذاری در بورس در ایران کدام هستند؟ روش های سرمایه گذاری در بورس ایران به خاطر وسعتی که این بازار مالی برای مخاطبان خود فراهم کرده، متنوع است.

بازار سهام به دلیل در بر گرفتن سهام تمام صنایع فعال از نساجی و فلز و پتروشیمی تا غذا و دارو و حتی خدمات می‌تواند دامنه وسیعی برای فعالانی باشد که سرمایه گذاری را در آن شروع کرده‌اند.

روش های سرمایه گذاری در بورس شامل سرمایه گذاری مستقیم، سرمایه گذاری غیر مستقیم. سرمایه گذاری به صورت حضوری، تلفنی و اینترنتی می‌شود. در ادامه به شرح هر کدام از این روش های سرمایه گذاری در بورس خواهیم پرداخت.

سرمایه گذاری مستقیم در بورس

این روش سرمایه گذاری در بورس به این صورت است که افراد با پشت سر گذاشتن مراحل از ثبت نام از طریق سایت سجام و دریافت کد بورسی و ثبت نام در یکی از کارگزاری‌های فعال در کشور اقدام به خرید و فروش سهام می‌کنند.

اما این روش می‌تواند هم مطلوب باشد و هم نامطلوب؛ در حالت مطلوب، اگر به صورت مستقیم به سرمایه گذاری در بورس بپردازیم باید ملزوماتی را فراهم کنیم. کلاس‌های آموزشی، کتاب‌های مرتبط با این زمینه سرمایه گذاری و یادگیری تحلیل‌ها می‌تواند روش مستقیم را به روشی مطلوب تبدیل کند.

از تحلیل تکنیکال و فاندامنتال گرفته تا تابلوخوانی مربوط به تابلوهای نمودارهای بورس می‌تواند در سرمایه گذاری مستقیم در بورس به کمک ما بیاید. افرادی که دانش و اطلاعات کافی و البته زمان کافی برای تحلیل‌های هر روزه در بازار بورس دارند می‌توانند این روش را به عنوان بهترین روش سرمایه گذاری در بورس انتخاب کنند. اما اگر در میان روش های سرمایه گذاری در بورس، روش مستقیم را انتخاب کردیم باید چه خصوصیاتی را در خود تقویت کنیم؟

1. یادگیری باید در اولویت قرار گیرد و به طور مستمر به مطالعه و بررسی بپردازیم
2. زمانی که بازار دچار آشفتگی می‌شود مضطرب نشویم و مسیر سرمایه گذاری خود را مرور کنیم
3. هدف گذاری کنیم و بر اساس تحلیل‌ها تصمیم گیری کنیم
4. توجه کنیم که سرمایه گذاران بزرگ و اشخاص موفق در بورس از چه مسیرهایی حرکت می‌کنند
5. با تعیین حد ضرر، ریسک در سرمایه گذاری را مدیریت کنیم و اصلا قبل از اقدام به انتخاب این روش سرمایه گذاری در بورس، ریسک خود را از طریق صفحه سنجش ریسک کیان دیجیتال بسنجیم
6. زمان لازم برای بررسی ارقام و اخبار مرتبط هر سهم مشخص کنیم؛ به عبارتی، وقت بگذاریم!
7. در گام های اول سرمایه گذاری در بورس ایران بی گدار به آب نزنیم و با مقدار پولی که از دست دادنش چندان برای‌مان اهمیتی ندارد و یا آسیبی به اصل سرمایه‌مان نمی‌زند، شروع کنیم
8. از سایت های معتبر مانند سایت www.codal.ir برای دسترسی به تصمیمات صاحبان سهام و اطلاعات موردنیاز دیگر استفاده کنیم
9. برای بررسی هر روزه نوسانات و آخرین قیمت خرید و فروش هر سهم از سایت rahavard365.com استفاده کنیم.
10. مفاهیم و اصطلاحات مربوط به بورس را بیاموزیم و معنای هر کدام را بدانیم

سرمایه گذاری غیر مستقیم در بورس

یکی دیگر از سرمایه گذاری‌های رایج که البته بسیار پر طرفدار شده است و به دنبال سوال بورس چیست؟ در ذهن مخاطبان حس جستجوگرایانه را زنده می‌کند سرمایه گذاری غیر مستقیم در بورس است. سرمایه گذاری غیر مستقیم در بورس به این مفهوم است که افراد به جای این که با کد بورسی خود، به طور مستقیم در بازار بورس شروع به فعالیت کنند به سراغ صندوق های سرمایه گذاری سهامی می‌آیند. این صندوق های سرمایه گذاری که مبنا خود را بر اساس سهام قرار داده‌اند بهترین گزینه سرمایه گذاری در بورس به حساب می‌آیند.

بهترین گزینه سرمایه گذاری در بورس

روش سرمایه گذاری در بورس به صورت غیر مستقیم به چند دلیل بهترین گزینه سرمایه گذاری در بورس ایران به حساب می‌آید؛

1. صندوق های سرمایه گذاری سهامی مانند صندوق آوای سهام کیان این امکان را به ما می‌دهد که بتوانیم بدون این که خود وارد معامله شویم، برای سرمایه ما بهترین تصمیم را بگیرد و بهترین سهام موجود در بازار را خریداری کند. در صندوق های سرمایه گذاری، وجوه نقد ما به عنوان دارایی صندوق، صرف خرید سهامی می‌شود که از ابعاد گوناگون مورد بررسی قرار گرفته‌اند و ارکان صندوق مانند مدیر و متولی و سبد گردان صندوق به طور تمام وقت در تمام روزهای اداری، این سهام را تحلیل می‌کنند و به صورت تخصصی به حفظ و افزایش سرمایه ما بپردازند.
2. همگی می‌دانیم که برای سرمایه گذاری مستقیم نیاز به مطالعه و دانش کافی و صد البته وقت گذاشتن هر روزه داریم. از خود می‌پرسیم که آیا هر دو گزینه را داریم؟ هم وقت و هم دانش کافی؟ بی شک، بسیاری از ما حتی اگر دانش کافی هم در این زمینه داشته باشیم زمان کافی برای بررسی هر روزه و تحلیل داده‌ها در بازار بورس را نداریم. به همین خاطر اگر قصد سرمایه گذاری در بورس را داریم بهتر است صندوق های سرمایه گذاری سهامی را انتخاب کنیم و کار را به دست کاربلدان و متخصصین حاضر در صندوق‌ها بسپاریم.
3. بسیاری از کسانی که در حال حاضر به خرید و فروش سهام و سرمایه گذاری در بورس به صورت مستقیم می‌پردازند با عبارت دردآور "صف فروش" آشنا هستند. زمانی که یک سهم در برای روزهای متمادی در صف فروش قرار می‌گیرد، خلاص شدن از شر آن کار راحتی نیست. شما اقدام به فروش آن سهم خاص می‌کنید. اما بعد متوجه می‌شوید که به عنوان مثال، 40 هزارمین نفری هستید که در صف فروش ایستاده است. شانس فروش کم است و ضرر سهم مربوطه از حد ضرری که مشخص کرده بودید نیز پایین و پایین‌تر می‌رود. زمانی که سرمایه گذاری غیر مستقیم در بورس را انتخاب می‌کنیم و در یکی از صندوق های سرمایه گذاری سهامی حضور پیدا می‌کنیم، دیگر خیال‌مان از بابت نقد شوندگی راحت می‌شود؛ چرا که متخصصین حاضر در صندوق با تحلیل‌های به موقع اقدام به فروش سهم در حال ضرر می‌کنند و این جا دیگر ما نیستیم که در صف‌های طولانی، ساعت‌ها به صفحه گوشی تلفن همراه و یا رایانه خود زل می‌زنیم.
4. شفافیت یکی از ویژگی‌هایی است که به ویژه در شیوه‌های سرمایه گذاری در بورس بسیار مدنظر مخاطبان آن است. متاسفانه، در ماه‌های گذشته شاهد شکایات و انتقادات سرمایه گذارانی بوده‌ایم که به صورت مستقیم وارد بازار بورس شده‌اند و با توجه به بعضی به اصطلاح سیگنال‌ها اقدام به خرید و فروش سهم کردند. اما بعد از مدتی متوجه شده‌اند که شرکت مربوط به سهمی که خریداری کرده‌اند اعلام ورشکستگی کرده است و در واقع، سرمایه‌شان بلاتکلیف مانده است. در صندوق های سرمایه گذاری مانند صندوق سرمایه گذاری آهنگ سهام کیان و آوای سهام کیان که هر دو صندوق های سهامی هستند چنین موضوعی وجود ندارد. متخصصین این دو صندوق با رصد روزانه اخبار و اطلاعیه‌های شرکت‌ها جلو چنین فاجعه‌ای را می‌گیرند و تلاش می‌کنند بهترین سهام موجود در بازار را برای سرمایه گذاران حاضر در صندوق تبدیل به سرمایه و دارایی کنند.
5. کدام سهم را بخریم کدام را نخریم؟ این هم از همان دسته سوالاتی است که در سرمایه گذاری در بورس به صورت مستقیم به سراغ‌تان می‌آید. حتی زمانی هم که به تحلیل‌های متنوع سهام مسلط هستید، باز این امکان وجود دارد که با تردید دست به خرید بزنید. دلیل این تردیدها این است که نمی‌دانید که آیا سهم‌تان در چه وضعیتی قرار دارد. آیا وارد مجمع شده؟ آیا تصمیم به افزایش سرمایه گرفته است؟ درست است که می‌توان با کمک گرفتن از سایت‌های معتبری مانند سایت کدال و TSETMC به مکتوبات منتشر شده از طرف شرکت‌های دارای سهام در بازار بورس دست پیدا کنید اما آیا زمان کافی را برای بررسی این دست اخبار و اطلاعیه‌ها داریم؟ باید بگوییم که صندوق های سرمایه گذاری سهامی به راحتی این کار را انجام می‌دهند
6. شیوه سرمایه گذاری در بورس با پول کم را از طرف بسیاری از متخصصین در این زمینه سرمایه گذاری می‌شنوید. بسیاری از سرمایه گذاران موفق و بورس بازان حرفه‌ای به افراد غیر حرفه‌ای و نیمه حرفه‌ای این پیشنهاد را می‌دهند که با میزان پول کم وارد بازار بورس شوند و با پول زیاد، میزان ریسک خود را بالا نبرند. خرید عرضه اولیه یکی از معمول‌ترین شیوه سرمایه گذاری در بورس است که برای شروع مناسب است. خوب، چه بهتر است که از همان شروع کار با سرمایه گذاری در صندوق های سهامی بتوانیم با میزان پول کم‌تر و یا بیش‌تر از این میزان اقدام به خرید حداقل یک واحد سرمایه گذاری کنیم و با خیالی راحت‌تر سرمایه گذاری را آغاز کنیم.
7. تنوع در سرمایه گذاری نیز از ملزوماتی است که می‌توان با آن تا حد زیادی خطر ریسک را کاهش دهیم. شیوه های سرمایه گذاری در بورس به صورت مستقیم می‌تواند از این جهت خطر آفرین باشد که قسمت عمده سرمایه ما منوط به یک تا سه سهم در بازار شود. در این نوع سرمایه گذاری متمرکز ممکن است در صورت نزول قیمت‌ها و افت سهم‌هایی که داریم قسمت عمده سرمایه خود را از دست بدهیم. اما اگر تنوع در سرمایه گذاری را در همین بازار بورس پیش بگیریم می‌توانیم با بازدهی برخی از سهام‌مان، آثار ضرر سهم‌های دیگرمان را کم‌رنگ کنیم. به همین جهت، صندوق های سرمایه گذاری سهامی به خاطر تنوع در سرمایه گذاری و خرید سهام گوناگون و البته موفق می‌توانند این خطر را از مسیر سرمایه گذاری ما دور کنند.

معاملات حضوری، روش های سرمایه گذاری در بورس

یکی دیگر از روش های سرمایه گذاری در بورس، معاملات حضوری است. تالار بورس، مرکز این دست معاملات به حساب می‌آید که سهام داران برای خرید و فروش و معاملات به این تالار می‌روند و اقدام به معاملات لحظه‌ای بر اساس تابلوهای بزرگی که در این فضا تعبیه شده است می‌کنند. گفتنی است که در حال حاضر، معاملات آنلاین جایگزین و رقیب جدی برای این تالار شده است.

معاملات آنلاین، پرطرفدارترین روش سرمایه گذاری در بورس

در چنین روزهایی که علاوه بر ترافیک خیابان‌ها و مسیرهای طول و دراز برای رسیدن به هدف، همه گیری کوید 19 نیز بهانه‌ای برای از خانه بیرون نیامدن شده است، بازار معاملات آنلاین بورس به یکی از پرطرفدارترین روش های سرمایه گذاری در بورس بدل شده است. کافی است تا کد بورسی را در دست داشته باشیم و در یکی از کارگزاری‌های دارای مجوز کشور ثبت نام کنیم و عضو شویم. آن وقت به راحتی با نصب یک اپلیکیشن می‌توانیم به خرید و فروش سهام بپردازیم. گفتنی است که معدود صندوق های سمرایه گذاری مانند دو صندوق آوای سهام کیان و آهنگ سهام کیان نیز با نصب اپلیکیشن کیان دیجیتال دست کمی از صفحات مجازی معملات کارگزاری‌ها ندارند. علاوه بر این دو صندوق سهامی، برای کسانی که مایل به سرمایه گذاری در دیگر بازارهای مالی مانند طلا و سکه و درآمدثابت هستند، امکان سرمایه گذاری در صندوق سکه طلا کیان و صندوق با درآمد ثابت کیان نیز در همین اپلیکیشن جا گرفته‌اند. به راحتی می‌توان علاوه بر سرمایه گذاری در بورس به صورت غیر مستقیم با دو صندوق سهامی کیان می توان در دیگر صندوق های سرمایه گذاری کیان نیز سرمایه گذاری کرد.

معاملات تلفنی، قدیمی ترین روش

اگر فیلم‌های قدیمی خارجی رو نگاه کنیم، عده‌ای را می‌بینیم که پشت میزهای‌شان نشسته‌اند و مدام در حال بازاریابی و فروش سهام هستند. معاملات تلفنی تا دو دهه پیش در کشورهای مختلف دنیا مانند ایالات متحده آمریکا بسیار پر رونق و پر طرفدار بود اما عدم وجود شبکه جهانی و همیشه فعالی مانند اینترنت با این میزان قدرت امروزی، باعث می‌شد که شفافیت در معاملات دستخوش پنهان‌کاری‌های دلالان شود و سهامی جا به جا شود که نتیجه چندان خوشآیندی را به مخاطبان سرمایه گذاری در بورس ندهد.

سرمایه گذاری در بورس ایران

تا به این جا به روش های سرمایه گذاری در بورس ایران و البته روش‌هایی که در دیگر بازارهای بورس جهان مرسوم است پرداختیم. اما سرمایه گذاری در بورس ایران با توجه به نرخ تورم و رکودهای صورت گرفته در دهه‌های مختلف جای بحث دارد و پیش از این که بخواهیم گام‌های اولیه برای ورود بازار بورس را در انواع روش های سرمایه گذاری در بورس برداریم، بد نیست نکاتی را – ویژه بازار بورس ایران – با هم مرور کنیم.

ریزش شاخص بورس

یکی از ترسناک‌ترین اتفاقاتی که می‌تواند دل هر سرمایه گذاری را در زمان سرمایه گذاری در بورس ایران بلرزاند، همین ریزش شاخص بورس است. بی شک ترسناک است اما بهتر است در چنین مواقعی اگر در به صورت غیر مستقیم سرمایه گذاری کرده‌ایم، کار را به متخصصین حاضر در صندوق های سهامی بسپاریم و اگر به صورت مستقیم اقدام کردیم، یک گام به عقب برداریم و مسیر سرمایه گذاری‌مان را نگاهی کلی بیاندازیم. از طرفی، بسیاری از افراد غیر حرفه‌ای این ادعا را دارند که تحلیل‌ها در مورد سرمایه گذاری در بورس ایران جواب نمی‌دهد. اما وقعیت این است که این دست اشخاص توانستند آن طور که باید تحلیل‌ها را یاد بگیرند و یا اصلا به سمت آموزش نرفته‌اند. به همین خاطر به این نتیجه رسیده‌اند که تحلیل در این بازار بی فایده است.

مرتفع ترین رشد در بازارهای سرمایه

همین که یگ گام به عقب بر می‌داریم و نگاهی به نمودار «فرصت‌های سرمایه گذاری در ایران» می‌اندازیم متوجه می‌شویم که سرمایه گذاری در بورس ایران بالاترین رشد را – با تمام نوسانات و نزولی که داشته است – از آن خود کرده است. فرقی ندارد؛ با هر کدام از روش های سرمایه گذاری در بورس ایران هم وارد این بازار شده باشیم باز نتیجه آن چیزی است که در بازه زمانی 5 تا 10 ساله در بازارهای متنوع دارایی در ایران می‌بینیم.

بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری چیست؟ انواع سرمایه گذاری کدام است؟

حرف آخر

در این فرصت سعی داشتیم به معرفی روش های سرمایه گذاری در بورس ایران بپردازیم و ملزومات ورود به این بازار مالی را با هم مرور کنیم. بی شک، برای بررسی هر کدام از مواردی که مورد بحث قرار دادیم می‌توان بحث‌های بسیاری را مطرح کرد و در مورد هر کدام، مفصل توضیح داد. برای دریافت یک تصویر کلی و البته شفاف از روش‌های موجود هم صحبت به میان آمد و به اندازه نیاز توضیح داده شد. اما مهم‌تر از هر چیز باید این نکته را به خاطر داشت که برای ورود به هر زمینه سرمایه گذاری، به ویژه سرمایه گذاری در بورس، نیاز است مفاهیم، شیوه‌ها و داده‌های موثق را مدنظر داشته باشیم تا به موفقیت در سرمایه گذاری دست پیدا کنیم.