دورنمای افزایش قیمت‌ها در دومین ماه از فصل زمستان

جدیدترین گزارش مرکز آمار که به تازگی منتشر شده، نشان می‌دهد تورم ماهانه در کشور در دومین ماه زمستان کاهش یافته است. این اتفاق در شرایطی رخ می‌دهد که اخبار مربوط به احیای برجام در بهمن ماه بیش از گذشته به گوش می‌رسید. در ادامه به بررسی این گزارش تورمی خواهیم پرداخت و نکات مربوط به آن را ذکر خواهیم کرد. در نهایت نیز به نقش احیای برجام و تاثیرات آن بر تورم اشاره می‌کنیم.

تورم 11 ماهه سال 1400 چقدر بود؟

اگر نگاهی به شاخص قیمت‌های اعلام شده از سوی مرکز آمار بیندازیم خواهیم دید که میزان تورم امسال حتی بالاتر از سطح بلندمدت کشور بوده است. از ابتدای سال 1400 تا پایان بهمن میزان رشد قیمت‌ها حدود 33 درصد بوده است. این به معنای آن است که اگر اول سال 1400 مجموعه‌ای از کالاها و خدمات را به قیمت مثلا یک میلیون تومان خریداری می‌کردید، اکنون برای دریافت همان کالاها و خدمات باید 330 هزار تومان یا به عبارتی 33 درصد بیشتر پول پرداخت کنید. این میزان افزایش قیمت‌ها با توجه به این که درآمد اغلب مردم افزایشی به این مقدار نداشته، مشکلاتی در اقتصاد خانوارهای مختلف ایجاد کرده است.

دورنمای قیمت‌ها در بهمن ماه

مرکز آمار ایران، تورم ماهانه در دومین ماه فصل زمستان را 2.1 درصد اعلام کرد که در مقایسه با دی ماه 0.3 درصد کاهش یافته است. میزان افزایش قیمت خوراکی‌ها در بهمن ماه 3.9 درصد اعلام شده در حالی که میزان افزایش بها در کالاهای غیرخوراکی و خدمات 1.1 درصد است. در مقایسه با ماه قبل قیمت خوراکی‌ها رشد قابل توجهی داشته اما تورم اقلام غیرخوراکی نسبت به دی ماه بسیار کمتر شده است.

تورم نقطه‌ای همچنان در محدوده 35 درصد

اگر بازه یکساله منتهی به بهمن 1400 را در نظر بگیریم، میزان افزایش قیمت‌ها به 35.4 درصد می‌رسد. تورم نقطه‌ای بهمن ماه نسبت به تورم نقطه‌ای دی ماه نیم درصد افت کرده است. در همین بازه زمانی نرخ تورم نقطه‌ای خوراکی‌ها به 40.7 درصد می‌رسد در حالی که رشد قیمت اقلام غیرخوراکی و خدمات 32.5 درصد است. به این ترتیب در یک سال اخیر خوراکی‌ها گوی سبقت در قیمت را از اقلامی مانند خدمات ربوده‌اند. تورم بالای خوراکی موجب می‌شود خانوارها در تامین مخارج، رفاه و سطح پس‌انداز خود با مشکل روبرو شوند، زیرا خوراک کمتر و سخت‌تر از موارد دیگر زندگی قابل چشم‌پوشی است.

اختلاف تورم شهری و روستایی

نگاه دقیق‌تر به این گزارش نشان می‌دهد تورم بهمن ماه برای خانوارهای شهری 2 درصد و برای خانوارهای روستایی 2.7 درصد است. در واقع، افزایش قیمت‌ها در دومین ماه زمستان، برای خانوارهای روستایی بیش از رشد قیمت برای خانوارهای شهری بوده است. در فاصله بهمن 1399 تا بهمن امسال نیز تورم برای خانوارهای شهری 35.3 و برای خانوارهای روستایی 35.8 درصد اعلام شده است. در واقع امسال ساکنان روستاها بازندگان بزرگتری از نظر افزایش قیمت‌ها بوده‌اند.

کدام دهک‌های درآمدی بیشتر از تورم زیان کرده‌اند؟

یکی دیگر از نکات تورمی بهمن ماه این است که تورم برای دهک‌های درآمدی ثروتمندتر کمتر از دهک‌های درآمدی پایین‌تر است. تورم کل برای دهک دهم که پردرآمدترین دهک کشور محسوب می‌شود، 1.9 درصد است اما فقیرترین دهک‌های درآمدی که دهک‌های اول تا سوم هستند، تورم 2.2 تا 2.4 درصدی را شاهد بوده‌اند. به این ترتیب، به نظر می‌رسد بار تورم روی دهک‌های درآمدی پایین همچنان شدیدتر است.

نرخ اجاره‌بها چقدر تغییر کرد؟

بر اساس این گزارش، نرخ اجاره برای خانوارهای کل کشور در بهمن ماه 0.7 درصد نسبت به ماه پیش بالا رفته است. مرکز آمار می‌گوید اجاره مسکن خانوارها نسبت به بهمن سال قبل 28.5 درصد افزایش یافته است.

مثلث تورم، دلار و برجام و آثار آن بر مصرف‌کنندگان

همان طور که در سال‌های اخیر شاهد بوده‌ایم، تورم به شدت چشمگیر بوده و روی زندگی مردم تاثیر گذاشته است. یکی از مهمترین عوامل موثر روی این تورم خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم‌های اقتصادی بود. دشوار شدن نقل و انتقالات مالی و بلوکه شدن دارایی‌های ارزی ایران به خصوص در کشورهای شرق آسیا، روی نرخ برابری ریال و دلار اثر گذاشت و کرونا هم وضعیت را بدتر کرد. تمام این موارد دست به دست هم داد تا در کنار برخی سیاست‌های نامناسب اقتصاد کلان، تورم در کشور به شدت بالا برود. امروز که بیش از پیش احتمال احیای برجام به گوش می‌رسد، بسیاری به دنبال پیامدهای اقتصادی آن و نتایج این رویداد بر بازارها هستند. احیای برجام در صورتی که منجر به انتقال دارایی‌های بلوکه شده ایران شود و مبادلات خارجی ایران را بهبود بخشد، می‌تواند به افت قیمت دلار در بازار آزاد و کنترل تورم بیانجامد. این اتفاق روی بازارهای سرمایه‌گذاری نیز تاثیر می‌گذارد. در چنین شرایطی بهترین بازار سرمایه‌گذاری حداقل در کوتاه‌مدت صندوق‌های درآمد ثابت خواهند بود.