سینیورژ یا حق آقایی پول چیست؟

آیا تا به امروز اصطلاح مالیات پنهان را شنیده‌اید؟ همه ما می‌دانیم مالیات چیست. زیرا یا هر ساله باید یک اظهارنامه مالیاتی پر کنیم و بابت سودی که از معاملات خود به دست آورده‌ایم به دولت مالیات پرداخت کنیم، یا اگر کارمند هستیم ماهانه درصدی از حقوق‌مان به این عنوان کسر شود.

اما شاید ندانید که گاهی اوقات دولت از ما مالیات می‌گیرد اما بدون این که به طور رسمی هیچ کدام از ما وجهی پرداخت کنیم. شاید عجیب باشد اما به این پدیده مالیات پنهان گفته می‌شود. مالیات پنهان در ادبیات اقتصادی اسم دیگری به نام حق آقایی پول یا سینیورژ دارد. در ادامه به تعریف این مفهوم که سینیورژ یا حق آقایی پول چیست، می‌پردازیم.

راه‌های درآمد‌زایی دولت

دولت‌ها برای هزینه‌های خود از جمله برقراری امنیت، پرداخت حقوق کارمندان و آموزش رایگان باید درآمد داشته باشند. این درآمد‌ها به صورت کلی از سه راه متفاوت انجام می‌گیرند. این راه‌ها شامل اخذ مالیات، انتشار و فروش اوراق، فروش منابع نفتی و معدنی و سینیورژ یا حق آقایی پول است.

دولت‌ها همیشه به اندازه درآمد‌های حاصل از فروش منابع نفتی و معدنی، اخذ مالیات و فروش اوراق قرضه، هزینه می‌کنند. در جهان منابع همواره محدود هستند و هر کشوری فقط به اندازه منابع ارزی خود می‌تواند از کشورهای دیگر خرید کند و نیاز‌های مردمش را تامین نماید.

اگر زمانی این منابع دولت کمتر از هزینه‌هایش باشد چه اتفاقی می‌افتد؟ در این صورت دولت دچار کسی بودجه می‌شود. برای جبران کسری بودجه دولت گاهی اوقات دست به دامان بانک مرکزی می‌شود. دلیل این کار این است که متولی چاپ پول بانک مرکزی است. پس یکی از راه‌های درآمد‌زایی دولت چاپ پول است.

حق آقایی پول چیست؟

گفتیم که اگر هزینه‌های دولت بالاتر از درآمد‌هایش باشد گاهی اوقات با دستور به بانک مرکزی اقدام به چاپ پول می‌کند. چاپ پول به معنی گرفتن مالیات پنهان از کل افراد جامعه است. زمانی که بانک مرکزی اقدام به چاپ پول می‌کند در واقع پولی را به جامعه تزریق می‌کند و میزان عرضه پول در جامعه را بالا می‌برد.

با افزایش پول، افراد جامعه قدرت خرج کردن بالاتری پیدا می‌کنند. این قدرت خرج کردن باعث ایجاد مازاد تقاضا برای کالاها و خدمات در سیستم اقتصادی می‌شود. در نهایت افزایش تقاضا و عدم توان عرضه متناسب با آن موجب می‌شود که بازار به آن واکنش نشان دهد. برای آن که تعادل در بازار حفظ کند قیمت‌ها رشد می‌کنند.

این افزایش قیمت‌ها همان ایجاد تورم در جامعه است. پس حق آقایی پول به معنای درآمد به دست آمده دولت از طریق چاپ و انتشار پول است و در واقع مالیات پنهانی به حساب می‌آید که دولت با استفاده از آن کسری بودجه خود را جبران می‌کند.

مثال برای حق آقایی پول

در سال 1401 دولت ایران با احتمال کسری بودجه روبرو است. این کسری بودجه ناشی از تحریم‌های نفتی و بانکی ایران است. زیرا دولت نتوانسته است به اندازه کافی نفت و میعانات گازی را در بازار‌های جهانی بفروشد و اگر هم مقداری فروخته است به سختی توانسته که دلارهای حاصل از آن را به کشور بازگرداند.

از سوی دیگر مالیات‌ها و فروش اوراق قرضه نمی‌تواند کل هزینه‌های دولت را پوشش دهد. به همین دلیل بانک مرکزی که زیر نظر دولت است ممکن است برای جبران این کسری بودجه اقدام به چاپ پول کند. پول چاپ شده توسط بانک مرکزی موجب می‌شود قدرت خرج کردن در جامعه افزایش یابد.

زیاد شدن قدرت خرج کردن نیز موجب افزایش تقاضا می‌شود. به همین دلیل موجب ایجاد تورم در فضای اقتصادی کشور می‌شود. این تورم ایجاد شده توسط چاپ پول حق آقایی پول یا همان مالیات پنهان است.

زیرا دولت از طریق آن هزینه‌های خود را پوشش می‌دهد ولی از طرف دیگر پول موجود دردست مردم ارزش خود را از دست می‌دهد. در وضعیت تورم شدید، سرمایه گذاری بسیار مهم می‌شود و دارایی‌های مانند سهام، طلا و دلار با رشد روبرو می‌شوند. صندوق های سرمایه گذاری نیز در این شرایط رشد خواهند کرد.

جمع بندی

حق آقایی پول یا همان مالیات پنهان زمانی صورت می‌گیرد که دولت‌ها هنگام کسری بودجه بخواهند که پول چاپ کنند. چاپ پول باعث می‌شود که در جامعه تقاضای مازاد ایجاد شود و در نهایت تورم اتفاق بیافتد. هنگامی که تورم اتفاق می‌افتد ارزش پول ملی کاهش می‌یابد. در شرایطی که تورم شدید باشد، اهمیت سرمایه گذاری بیش از پیش به چشم می‌آید.