خستگی تصمیم چیست و چه اثری در زندگی ما دارد؟

همه ما هر روزه در زندگی تصمیم‌های کوچک و بزرگی می‌گیریم. این‌ تصمیمات دامنه وسیعی دارند. برخی ساده و ابتدایی هستند و برخی دیگر نیاز به تمرکز و تفکر بیشتری دارند. مواردی مانند انتخاب مسیر و لباس یا سوار شدن به وسایل نقلیه برخی از این تصمیمات بسیار پیش پا افتاده هستند و به راحتی از کنارشان می‌گذریم. اما برخی دیگر مانند اقدام برای تشکیل خانواده یا سرمایه گذاری از جمله تصمیمات سخت‌تر ما به شمار می‌آیند. گرچه تعداد بسیاری از این اتفاقات را جزو تصمیمات به شمار نمی‌آوریم و آنها را کم‌اهمیت می‌دانیم، اما باید گفت که هر کدام از این موارد نیرویی از مغز ما می‌گیرد. بعد از تصمیم‌های متعدد، بالاخره مغز ما خسته می‌شود و برای تصمیمات بعدی به سراغ سرراست‌ترین آن‌ها می‌رود که این اتفاق خوبی نیست. به این حالت خستگی تصمیم می‌گویند. اما خستگی تصمیم چه تاثیری بر انتخاب‌های ما در ابعاد متنوع زندگی مانند انتخاب شیوه و زمینه سرمایه گذاری می‌گذارد؟ چطور می‌توانیم از آسیب‌های خستگی تصمیم جلوگیری کنیم؟ برای پاسخ به این سوالات کمی فرصت لازم است تا در ادامه به آن‌ها بپردازیم.

خستگی تصمیم، اولویت‌بندی

بارها تصاویری از انیشتین را دیده‌ایم که لباس‌های نامربوط پوشیده است. به این معنی که به عنوان مثال رنگ کفش او با پیراهنش همخوانی ندارد. یا دیگر افراد مشهور را در همین عصری که در آن زندگی می‌کنیم دیده‌ایم که چند دست لباس یکجور با رنگ مشخص در هر روز می‌پوشند. این افراد دیوانه یا زاهد و ترک دنیا گفته نیستند. آن‌ها می‌خواهند نیروی مغز خود را برای تصمیمات مهم‌تری استفاده کنند. در زمان کوتاهی که در طول روز داریم تنها با اولویت‌بندی می‌توانیم به آن‌چه که از اهمیت بیش‌تری برخوردار است، رسیدگی کنیم. خستگی تصمیم می‌تواند ما را به سمت تصمیم‌گیری‌هایی سرسری بکشاند که نتیجه آن تصمیمات، چیزی که می‌خواستیم نباشد. اما اولویت‌بندی هم قاعده خود را دارد.

زمانی برای اولویت بندی

به یاد داشته باشیم که هر چه به ساعات پایانی روز نزدیک می‌شویم، خستگی جسمی و فکری از یک طرف و تولید ماده خواب به نام ملاتونین از طرف دیگر باعث می‌شود خستگی تصمیم هم به وجود بیاید؛ بنابراین هر تصمیمی که مهم است را به ساعات اولیه روز بسپاریم تا خستگی تصمیم نتواند تاثیر منفی بر تصمیمات مهم بگذارد. جا دارد در مورد اولویت‌بندی به افرادی که در انجام بهترین‌ کارها وسواس دارند، نکته مهمی را بگوییم.

زنگ خطر برای کمال‌گراها

افرادی که کمال‌گرا هستند و وسواس انجام دقیق هر کاری را دارند بیش از بقیه افراد دچار خستگی تصمیم می‌شوند. سرعت در اولویت‌بندی هم مهم است. حساسیت بیش از حد در این که کدام تصمیم را در اولویت قرار دهیم به خودی خود موجب خستگی تصمیم می‌شود. با این تفاوت که در این حالت در نهایت هیچ تصمیمی گرفته نمی‌شود.

خستگی جسمانی و خستگی تصمیم

لازم است یک نکته مهم را یادآور شویم. مواقعی اتفاق افتاده است که نیروی کافی برای انجام کارهای روزمره را داریم اما بی حوصله نشسته‌ایم و کاری هم انجام نمی‌دهیم. به طور معمول در چنین حالتی دچار خستگی تصمیم شده‌ایم. به همین خاطر است که خستگی جسمانی متفاوت از خستگی تصمیم و خستگی‌های ذهنی است. جالب است که بگوییم ممکن است ما از خستگی ذهنی خود آگاه نباشیم و این بی حوصلگی را پای اتفاقات دیگر بگذاریم یا فکر کنیم که دچار خستگی جسمی شده‌‎ایم.

خستگی تصمیم چه تاثیراتی بر زندگی ما دارد؟

هر چه خستگی بیش‌تر می‌شود، تعداد تصمیمات پرخطر و نادرست ما هم بیش‌تر می‌شود. همان‌طور که اشاره کردیم تصمیم‌هایی که در صبح و اول وقت گرفته می‌شوند از دقت و کیفیت بالاتری برخوردار هستند. البته گفتنی است کسانی که شب زنده داری می‌کنند مهم‌ترین تصمیمات خود را در ساعات شب می‌گیرند و همین مساله شاید روی تصمیماتشان اثرگذار باشد. به هر حال، خستگی تصمیم می‌تواند تاثیرات منفی در کار و زندگی‌مان داشته باشد. به عنوان مثال اگر جزو افرادی هستیم که در قسمت منابع انسانی یک سازمان و شرکت کار می‌کنیم خستگی تصمیم می‌تواند ما را به انتخاب گزینه‌های راحت برای استخدام در میان مراجعه کنندگان متمایل کند. این در حالی است که باید برای انتخاب‌های‌مان باید دلایلی از ویژگی‌ها و مهارت‌های افراد داشته باشیم. خطر خستگی تصمیم زمانی به اوج خود می‌رسد که در یک فرایند سخت و پیچیده به مراحل دشوار و مهمی می‌رسیم و هر تصمیم ما می‌تواند موجب نابودی تمام فرآیند شود. پس برای جلوگیری از خستگی تصمیم چه کنیم؟

توقف و تغییر

تنها کاری که می‌توان در بزنگاه‌های تصمیم‌گیری برای جلوگیری از خستگی تصمیم گرفت این است که دست از تصمیم‌گیری بکشیم و لحظات یا دقایقی توقف کنیم و به موضوعات دیگری فکر کنیم. به این ترتیب زنگ تفریح کوتاهی برای خود فراهم می‌کنیم. این اتفاق باعث می‌شود تا به میزان قابل توجهی از تاثیر خستگی تصمیم جلوگیری شود.

خستگی تصمیم در سرمایه گذاری

گفتنی است که خستگی تصمیم در سرمایه گذاری بدون آن‌که متوجه شویم حضور دارد و فرآیند انتخاب‌ها و تصمیم‌گیری‌های ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به عنوان مثال کسی که ساعت‌ها به سهام مختلف در بازار سهام فکر کرده است و سهم‌ها را تحلیل کرده است ممکن است برای انتخاب‌های درست و دقیق دچار خستگی تصمیم شود. این اتفاق موجب انتخاب سهامی می‌شود که چندان مناسب نخواهند بود. یکی از راه‌ها برای جلوگیری از این خستگی و تصمیم اشتباه سرمایه گذاری غیر مستقیم در سهام است که همان سرمایه گذاری در صندوق‌های سهامی هستند. از جمله این صندوق‌های سرمایه گذاری می‌توان به صندوق آوای سهام کیان و صندوق آهنگ سهام کیان اشاره کرد. از این طریق می‌توان از تصمیمات متخصصین حاضر در صندوق استفاده کرد و جلوی خستگی تصمیم را گرفت. این شیوه به خصوص برای افراد ناآشنا به بازار مفید است.