خطاهایی که نباید در بازار سرمایه مرتکب شوید

جمله معروفی است که می‌گوید از تجربیات استفاده کن تا دو بار زندگی کنی! بازارهای سرمایه همیشه در دیوانه‌وارترین و بی رحم‌ترین حالاتی که از خود نشان می‌دهند برای عده‌ای تبدیل به دفتری از تجربیات می‌شوند. عده‌ای از ما در روزهای خوب بازار مرتکب خطاهایی شدیم که نباید در بازار سرمایه مرتکب شد. البته باید اعتراف کنیم که ضررهای ما همیشه به گردن اوضاع بازار نیست. اما گاهی اعتماد به نفس کاذب و رفتارهای هیجانی ما قاعده سرمایه گذاری را برهم می‌زند و بازوهای سرمایه ما را با ضررهای پی در پی در هم می‌شکند. بهتر است قبل از حضور در هر نوع بازار سرمایه نسبت به رفتار سرمایه گذاری خود آگاهی پیدا کنیم.

اعتماد به نفس کاذب در بازار سرمایه

دشمن ما بازار سرمایه نیست بلکه خود ما هستیم. اطمینان بیش از حد می‌تواند دشمن شماره یک ما در مسیر سرمایه گذاری باشد. البته نباید دچار اشتباه کلی نگری شد؛ این که در مورد مهارت‌های اجتماعی خود خوش بین باشیم و به عنوان مثال در ایجاد ارتباط با افراد جامعه خود را توانمند بدانیم و یا خود را راننده توانا – البته مقرراتی – تصور کنیم باعث می‌شود تا سلامت روان ما در حالت متعادل و خوبی قرار بگیرد و اصلا این نوع نگرش نشان دهنده سلامت ما است. اما در سرمایه گذاری باید دقت داشت. متاسفانه اطمینان بیش از حد به داشتن مهارت‌های سرمایه گذاری، ما را به طرف اشتباهات و متضرر شدن در بازار سرمایه انتخاب شده‌مان هدایت می‌کند. بسیاری از سرمایه گذاران توقع غیر منطقی از سرمایه گذاری‌های خود دارند و این حد از انتظار برآمده از اطمینان بیش از حد به مهارت‌های سرمایه گذاری ما است.

اتفاقات حال حاضر و برنامه ریزی برای آینده

این که بر اساس داده‌ها و اطلاعاتی که امروز در دست ما است شروع به برنامه ریزی سرمایه گذاری در بازار سرمایه مشخص می‌کنیم اتفاقی کاملا طبیعی است. اما این سوال مطرح می‌شود که آیا اتفاقات امروز بازارهای سرمایه می‎‌تواند بنای برنامه ریزی‌های آینده ما باشند؟ به این معنی که آیا همه چیز به همان شکلی که در حال حرکت است، در روزها و ماه‌های آینده هم به همین شکل خواهد بود؟ آمارهای جهانی نشان می‌دهند که مردان متأهل محتاطانه‌تر از مردان مجرد اقدام به سرمایه گذاری می‌کنند. از طرفی دیگر، بازگشت سرمایه و بازده انتظاری برای بانوان حتی بهتر از دو گروهی که نام بردیم بوده است. این اتفاق به این خاطر است که با توجه به حال و اوضاع ناشناخته در آینده بازارها، بانوان با میزان پول کم‌تری شروع به سرمایه گذاری کرده‌اند. این یکی از گام‌های معقول در سرمایه گذاری به حساب می‌آید که با میزان پول کم‌تری شروع به سرمایه گذاری کنیم. با خودمان صادق باشیم. برای این که بتوانیم ادعا کنیم که از آینده هر بازار سرمایه خبر داریم باید بیش از حد متوسط افراد سرمایه گذار اطلاعات داشته باشیم. البته اطلاعاتی که در واقع در اختیار هیچ کس نیست؛ به عنوان مثال اگر سهام به خصوصی را در نظر داریم جدا از تحلیل‌ها باید از اطلاعات درون سازمانی شرکت صاحب سهام موردنظر خبر داشته باشیم که این کار امکان پذیر نیست. بنابراین نمی‌توان با قطعیت و به طور کامل به پیش بینی‌هایی که کرده‌ایم دل ببندیم. البته باید گفت که برنامه ریزی و داشتن استراتژی در سرمایه گذاری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و این مهم را نباید با پیش بینی و بازدهی غیر معقول از سرمایه گذاری اشتباه گرفت. برنامه ریزی شامل گام‌های مشخص شده باید بر اساس پس انداز ماهیانه و دانش ما در انتخاب زمینه سرمایه گذاری مناسب شکل بگیرد و نه پیش بینی‌هایی که هیچ پایه و اساس مشخصی ندارند.

تصمیم گیری بر اساس نمونه های کوچک

پیش آمده که برای درمان بیماری خود به مطب یک پزشک مراجعه کرده‌ایم و پزشک نسخه‌ای از داروها را برای ما تجویز کرده است. ممکن است ما نسبت به استفاده از آن داروها مشکوک باشیم. اما جالب است بدانیم که داروهایی که به ما داده شده‌اند بر اساس مقالات و نتایج علمی ثابت کرده‌اند که می‌توانند ما را در درمان بیماری یاری کنند. هیچ می‌دانستید که این نتایج بر اساس هزاران و حتی میلیون ها انسان که قبل از ما از مصرف داروهای موردنظر نسخه ما نتیجه مساعد گرفته‌اند، به دست آمده‌اند؟ این یک نمونه ملموس بود که در مورد هر نوع بازار سرمایه نیز، به ویژه بازار سهام صدق می‌کند. بهتر است بر اساس نمونه‌های کوچک قضاوت نکنیم و ابعاد بزرگ‌تر بازار را در محدوده‌های زمانی طولانی‌تر در نظر بگیریم. بسیاری از کسانی که به طور مستقیم در بازار سهام فعالیت دارند با معامله سهام خرد در مدت زمان کوتاه نتایجی گرفته‌اند و به اشتباه، تصمیمات بزرگ‌تر خود را بر اساس این دست از سهام در مدت زمان کوتاه گرفته‌اند. در حالی که سهام داران و سرمایه گذاران با تجربه سعی می‌کنند با استفاده از نتایجی که سهام ارزنده و صندوق های سرمایه گذاری موفق در مدت زمان طولانی‌تر، مثلا 3 تا 5 سال، نشان داده‌اند زمینه سرمایه گذاری خود را انتخاب کنند. به خاطر داشته باشیم که هر چه تحقیقات ما گسترده‌تر و دارای ابعاد بزرگ‌تری باشد به همان میزان برای تصمیم گیری قابل اعتمادتر هستند.