کالای شمارنده یا numeraire چیست؟

در گذشته دور معاملاتی که توسط انسان‌ها انجام می‌گرفت برحسب کالاهایی بود که تولید می‌کردند. به این نوع معاملات، معامله پایاپای یا تهاتر می‌گفتند. دلیل این کار، نبود وسیله‌ای برای تعیین میزان ارزش و نیاز داشتن به کالاهای دیگر بود. یعنی در دوران باستان شما به کالاهایی نیاز داشتید و چون پول در کار نبود، مجبور می‌شدید آنها را با کالای خود معاوضه کنید. این روش مبادله بسیار سخت و دشوار بود و مشکلاتی زیادی هم داشت. بعدها سکه‌های طلا و نقره به عنوان وسیله تعیین میزان ارزش، پا به فضای اقتصاد گذاشتند. در اقتصاد مدرن پول کاغذی وسیله مبادله قرار گرفته است. همچنین پول علاوه بر وسیله معامله به عنوان وسیله‌ای برای حفظ ارزش نیز قرار گرفته است. در هر کشوری ارز بخصوصی وجود دارد که این کار را انجام می‌دهد. در سطح جهانی نیز ارزهایی وجود دارد که همه اقتصادهای جهان آن را به عنوان یک وسیله معامله استاندارد قبول دارند. هر وسیله‌ای که بتواند به این صورت به عنوان مرجع قرار بگیرد، numeraire یا شمارنده نامیده می‌شود. در ادامه ابتدا به بررسی تعریف numeraire می‌پردازیم.

Numeraire یا کالای شمارنده چیست؟

Numeraire یک اصطلاح اقتصادی است که به واحد مبادله‌ای اطلاق می‌شود که افراد هنگام مقایسه ابزارها یا کالاهای مشابه، آن را به عنوان معیار انتخاب می‌کنند. اصطلاح numeraire یک کلمه فرانسوی است که به ارزش اسمی یا پول ترجمه می‌شود. این اصطلاح به یک ابزار یا محصول منفرد اطلاق می‌شود، که به عنوان معیاری برای کل بازار محصولات مشابه یا ابزارهای مالی در یک شاخص استفاده می‌شود. به آن شمارشگر هم گفته می‌شود. شمارشگر همچنین می‌تواند ارز هم باشد. در اقتصاد پولی، پول به عنوان شمارشگر استفاده می‌شود و به عنوان واحد حساب در هنگام تعیین ارزش کالاها عمل می‌کند. به عبارت ساده، این مفهوم به معنی آن است که پول، صرف نظر از واحد پولی، به عنوان معیاری عمل می‌کند که ارزش کالاها و خدمات در یک بازار بر اساس آن تعیین می‌شود. زمانی که قیمت‌های نسبی در بازار با هم ارتباط داشته باشند، این عدد مقایسه ارزش را تسهیل می‌کند.

مفهوم شمارشگر

استفاده از ارزها به عنوان یک شمارشگر از مدت‌ها پیش به وجود آمده است. در اواسط قرن بیستم، زمانی که تجارت طلا در میان تاجران رایج بود، دلار آمریکا یک سی و پنجم ارزش یک اونس طلا قیمت گذاری شد. سایر ارزها مانند پوند انگلیس، ین و یورو با دلار آمریکا مقایسه شدند. بنابراین، دلار آمریکا یک شمارشگر بود و سایر ارزها به صورت کسری یا مضربی از دلار آمریکا محاسبه می‌شدند. دلار آمریکا پرکاربردترین ارز بود و قیمت آن با قیمت طلا که وسیله مبادله‌ای بود، ثابت بود. به عنوان مثال، اگر ارز X دو برابر ارزش بازار یک واحد شمارشگر (دلار آمریکا) باشد، قیمت نسبی واحد پول X برابر 2 است.

دلار به عنوان شمارشگر جهانی

شاخص دلار آمریکا شمارشگری بود که پس از انحلال توافقنامه برتون وودز در سال 1973 ایجاد شد. این شاخص برای اندازه‌گیری ارزش دلار در برابر سبدی از ارزهای دیگر از جمله یورو، ین ژاپن، دلار کانادا، پوند انگلیس، فرانک سوئیس، استفاده شد. شاخص دلار آمریکا با پایه 100 ایجاد شد و نشان دهنده ارزش دلار در بازارهای بین‌المللی است. در طول سال‌ها، شاخص دلار آمریکا به شدت نوسان کرد. این شاخص در فوریه 1985 به بالاترین حد خود با 164.72 و کمترین نقطه در طول بحران مالی جهانی 2008 به 70.698 رسید. از مارس 2020، این شاخص به 100.35 رسید که همان سطح ارزش شروع شاخص در سال 1973 است. ارزش شاخص دلار آمریکا تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند رکود، رشد اقتصادی، تورم و ارزهای موجود در سبد قابل مقایسه است. معامله گران ارزش این شاخص را در برابر سبد ارزها زیر نظر دارند تا به آن‌ها اجازه دهند در برابر هر گونه ریسک مرتبط با دلار از سرمایه‌های خود محافظت کنند.

شمارشگر در صنعت نفت

قیمت نفت در بازارهای بین‌المللی پرنوسان است. اکثر کشورها قیمت نفت را در بازارهای محلی خود با استفاده از دلار آمریکا به عنوان واحد پایه محک می‌زنند. دلار آمریکا ارزی قدرتمند است که به طور گسترده در بازار بین‌المللی پذیرفته شده است و تعیین قیمت نفت به دلار آمریکا، قیمت نفت را استاندارد می‌کند. این رویه این امکان را برای شرکت‌های معامله‌کننده نفت فراهم می‌کند که به سرعت پرداخت‌ها را انجام دهند یا پرداخت‌ها را بپذیرند. صادرکنندگان و واردکنندگان خارجی نفت نیز می‌توانند با استفاده از دلار آمریکا به عنوان معیار، ارزش نفت را نسبت به ارز خود تعیین کنند. همچنین این امکان را به سایر کشورها می‌دهد تا ببینند که این ارز چگونه با دلار آمریکا مقایسه می‌شود تا قیمت نفت را تعیین کنند. وقتی ارزش دلار آمریکا بالا می رود به این معنی است که پول آمریکا در برابر ارز خارجی افزایش می‌یابد.

ارز شمارشگر چه زمانی با اهمیت‌تر می‌شود؟

همانگونه که بیان شد، در هر کشوری ارز بخصوصی به عنوان پول ملی وظیفه شمارشگر را به عهده دارد که ارزش آن در برابر شمارشگر جهانی مشخص است. اگر فضای اقتصادی آن کشور دچار التهابات اقتصادی همچون تورم شدید شود، دیگر شمارشگر داخلی محبوبیت خود را کم کم از دست می‌دهد و افراد جامعه سعی می‌کنند برای فرار از تورم، اقدام به خرید شمارشگر جهانی یا به عبارتی ارز خارجی کنند.