صندوق بهتر است یا سهام؟

به یاد داریم که از ترس کم شدن پول‌های عیدی در دوران کودکی‌مان کم‌تر آن‌ها را می‌شمردیم. البته خوب می‌دانستیم به خاطر شمارش زیاد است که به اشتباه فکر می‌کنیم تعداد اسکناس‌ها کم شده است. اما حالا این ترس صورت واقعی پیدا کرده است و این بار تورم کاری کرده که قدرت و قد و قواره پول‌مان آب برود و هر روز توانایی مالی‌مان کم‌تر شود. به ویژه در سال‌های اخیر، بیش از گذشته قدرت نابودگری تورم را حس کرده‌ایم. به همین خاطر است که در بازارهای دارایی مانند سهام سرمایه گذاری می‌کنیم. اما گفتنی است که دو سال اخیر هم برای کسانی که به طور مستقیم سهام خریده‌اند سال‌های خوبی نبوده است. بسیاری از کسانی که سهام را از طریق پرتفوهای خود خریده‌اند متحمل ضرر شدند. اما آن دسته که صندوق‌های سهامی را به جای خرید مستقیم سهام انتخاب کرده‌اند نتایج متفاوتی دیده‌اند. صندوق بهتر است یا سهام؟ این سوالی است که قصد داریم با تجربیات و شناخت زوایای مختلف سرمایه گذاری در سهام، چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم به آن پاسخ دهیم.

افت پیاپی در سهام

ماه‌های ابتدایی سال 99 تا مرداد ماه، برای بسیاری از کسانی که در بورس حضور داشتند یادآور روزهای طلایی است که بازدهی قابل توجهی نصیب سهام متنوع شد و سرمایه بسیاری با رشد چند برابری مواجه شد. به دنبال این اتفاق، بسیاری از سرمایه گذاران نوپا هر چیز که داشتند را پول کردند و بدون دانش و تخصص کافی وارد بازار سهام شدند. رشد متوقف شد و روندی معکوس را طی کرد. مرداد 99 بود که باران ریزش ارزش سهام شروع شد. شاخص کل از رقم طلایی 2 میلیون واحدی شروع به افت کرد تا این که به 1.1 میلیون واحد رسید. گرچه رشد دوباره بازار بعد از چند ماه افت را شاهد بودیم اما بازار باز هم با نااطمینانی‌هایی همراه ماند. اما با انتخاب‌های درست می‌توان افت و خیزهای بازار را با خیال راحت پشت سر گذاشت.

صندوق سهامی، انتخاب زمان و تخصص!

موج سواری روی امواج را زمانی می‌توان با خیال راحت انجام داد که از دانش و مهارت کافی برخوردار باشیم. در بازار سهام هم برای این که بتوانیم در زمان مشخص بهترین واکنش را نسبت به بالا و پایین‌های بورس نشان دهیم، مستلزم داشتن دانش و زمان کافی هستیم. به طور مشخص باید گفت که بسیاری از ما از هیچ کدام از این دو لازمه برخوردار نیستیم. به این معنی که دانش و تخصص کافی را نداریم و از طرف دیگر به خاطر مشغله و کار خودمان، زمان کافی هم برای فراگیری مهارت و تخصص در این زمینه نداریم. البته باید گفت که بسیاری از کسانی که حتی دانش کافی و مهارت‌های متنوعی که در بورس به آن‌ها نیاز هست را دارند هم نمی‌توانند به طور روزانه برای سرمایه گذاری مستقیم در بورس از طریق پرتفوی خودشان وقت بگذارند و به رصد و تحلیل بازار سهام و خرید و فروش سهام موردنظرشان بپردازند. انتخاب صندوق سهامی باعث می‌شود تا هم از تخصص اعضا و کارشناسان باتجربه صندوق برخوردار شویم و هم در زمان صرفه جویی کنیم. اما دلایل دیگری هم وجود دارد که ما را متقاعد کند که انتخاب صندوق بهتر از سرمایه گذاری مستقیم در سهام است.

مزایای صندوق سهامی

بی نیازی از تخصص و زمان در سرمایه گذاری غیر مستقیم در بورس یا بهتر بگوییم سرمایه گذاری در صندوق سهامی، تنها مزیت موجود این نوع سرمایه گذاری نیست. بسیاری از کسانی که به طور مستقیم و با تشکیل پرتفوی خود اقدام به سرمایه گذاری در سهام کرده‌اند، به مشکلاتی بیش از نبود تخصص و وقت برخورده‌اند؛ از عدم نقدشوندگی به موقع سهام و در صف ماندن تا انتخاب اشتباه سهام، نبود تنوع در سرمایه گذاری و آگاه نبودن نسبت به آخرین تغییرات در سهامی که در پرتفو داشته‌ایم از دسته مشکلاتی بوده است که در ساختار صندوق سهامی به خوبی حل شده است؛

· نقدشوندگی؛ در صف فروش ماندن یکی از اولین اتفاقات تلخی است که زمانی که یک سهم در حال ریزش است برای سهامدار می‌افتد. ارزش سهم‌مان بیش از حد ضرری که مشخص کردیم در حال کم شدن است و می‌خواهیم آن را بفروشیم. غافل از این‌که ما تنها دارنده آن سهم موردنظر نیستیم و بنابراین تعداد زیادی می‌خواهند همزمان اقدام به فروش کنند. نتیجه این کار صفی طولانی می‌شود که ممکن است هفته‌ها طول بکشد تا نوبت به فروش سهم‌مان برسد و همین‌طور نزول ادامه دارد. صندوق‌های سهامی مانند صندوق آوای سهام کیان و آهنگ سهام کیان این ویژگی را دارند که با حساب قیمت ابطال دو روز آینده همواره قابل نقد شدن هستند و این نگرانی را برای سرمایه گذاران واحدهای سرمایه گذاری از بین می‌برد.

· تنوع در سرمایه گذاری؛ متاسفانه حرص و طمع نسبت به یک سهم برای بسیاری از سرمایه گذاران بازار سهام خطر از بین رفتن سرمایه را به همراه داشته است. تمام سرمایه را به یک سهم اختصاص دادن به این معنی است که تمام تخم مرغ‌های‌مان را در یک سبد بگذاریم. و این یعنی اگر ارزش آن سهم به هر دلیلی پایین بیاید تمام سرمایه‌ای که به طور انحصاری به آن سهم اختصاص داده‌ایم، نابود می‌شود. تنوع در سرمایه گذاری از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. اگر چند سهم مناسب و با همبستگی پایین را در سبد خود داشته باشیم، نگرانی کمتری در مورد ریزش بازار داریم و می‌دانیم که در صورت رخ دادن چنین اتفاقی، بازدهی باقی سهام موجود در سبد می‌توانند ضرر وارد شده را جبران کنند. صندوق‌های سهامی با تنوعی که در انتخاب سهام منتخب دارند، به عنوان نمونه‌ای موفق و بارز از مفهوم تنوع در سرمایه گذاری هستند. سبد تشکیل شده صندوق آوای کیان از صنایع متنوع، چنین کاری می‌کند.

· انتخاب سهام موفق؛ بررسی و رصد گزارش‌های روزانه مربوط به شرکت‌های پذیرفته شده در بورس که در وبسایت‌های معتبری مانند TSETMC منتشر می‌شود برای بیش‌تر سرمایه گذاران کاری سخت و ناشدنی است و اگر هم تخصص کافی داشته باشند، وقت کافی نخواهند داشت. برای انتخاب سهام موفق احتیاج به بررسی و رصد داریم تا بتوانیم سبد موفقی تشکیل دهیم. در یک کلام می‌توان گفت که تحلیل‌گران حاضر در صندوق به جای سرمایه گذاران این کار مهم را انجام می‌دهند.

مقایسه صندوق و بازدهی بورس در بازه 3 ساله

هیچ چیز به اندازه مقایسه نمی‌تواند تفاوت‌ها را برای نتیجه گیری این نکته مهم که صندوق سرمایه گذاری بهتر است یا سهام در اختیارمان بگذارد. مقایسه 3 سال بازدهی صندوق‌ها و آن‌چه که شاخص بورس نشان می‌دهد نمای کلی و قابل اعتمادی را از تفاوت سرمایه گذاری در سهام به صورت مستقیم و غیرمستقیم به ما نشان می‌دهد. بارها به این نکته بسیار مهم اشاره کرده‌ایم که بازار سهام در بلندمدت بازده بسیار بالایی نسبت به دیگر بازارهای سرمایه دارد. با تمام افت و خیزهایی که در 3 سال گذشته در قیمت سهام اتفاق افتاده، باز هم شاخص کل با رشد مواجه بوده و سرمایه گذاری در این بازار با بازدهی همراه بوده است. اما نکته این جا است که سرمایه گذاری سرمایه گذاران به صورت مستقیم حتی اگر همپای شاخص کل رشد کرده باشد، به بازدهی صندوق‌های سهامی معتبر نمی‌رسد. این موضوع برای تازه‌واردهای بازار شدیدتر هم هست. به همین خاطر است که به افراد پیشنهاد سرمایه گذاری در صندوق‌های سهامی معتبر داده می‌شود. بررسی داده‌های بورس نشان می‌دهد از انتهای سال 97 تا پایان فروردین 1401 شاخص کل بورس 8.46 برابر شده است. یعنی اگر پولتان را در این بازار می‌گذاشتید و به اندازه شاخص کل هم بازده می‌گرفتید، پولتان اندکی کمتر از 8.5 برابر شده بود. البته بیشتر افراد نمی‌توانند این میزان بازدهی کسب کنند. این در حالی است که در همین بازه زمانی تقریبا 3 ساله، صندوق آهنگ سهام کیان 10.38 برابر شده است. از طرف دیگر، در بازه 5 ساله یعنی از انتهای سال 1395 تا پایان فروردین 1401، شاخص بورس 19.58 برابر شده و در مقابل، صندوق آوای سهام کیان در همین بازه زمانی 29.77 برابر شده است.