صندوق سهامی چیست؟

مدت زیادی از زمانی که بورس به تنگنا خورده بود و هر روز رنگ قرمز به تمام جان سهام موجود در بازار می‌نشست، نگذشته است. بسیاری از مردم – خصوصا تازه‌واردان به بازار سهام – به چه کنم چه کنم افتاده بودند. عده‌ای که معقول‌تر فکر می‌کردند به جای به اصطلاح سیگنال دادن و از چاله به چاه انداختن بیش‌تر مردم، به تازه‌واردان توصیه می‌کردند که اگر می‌خواهید سربلند در این بازار حضور داشته باشید به سراغ صندوق سهامی بروید.

این جا بود که علامت سوال بزرگی در ذهن تمام تازه واردان و حتی افراد نیمه حرفه‌ای بورس شکل می‌گرفت که اصلا صندوق سهامی چیست؟ یعنی مانند یک جعبه بزرگ و مهر و موم شده است که ما می‌رویم و برگه سهام در آن می‌ریزیم؟ اصلا چرا به ما پیشنهاد سرمایه گذاری در این صندوق داده می‌شود؟ آیا این یک بازی جدید است و یا واقعا می‎‌توان به این صندوق به چشم یک ساحل امن نگاه کرد؟

نحوه عملکرد صندوق سرمایه گذاری سهامی

اگر بخواهیم تعریفی روشن و واضح از صندوق سهامی ارائه بدهیم باید گفت که این نوع صندوق مانند سبدی است که دارایی‎ آن ترکیبی است از سهام چند شرکت‌ که در بورس پذیرفته شده‌اند. این صندوق بر سهام متمرکز است و تنها قسمت کمی از آن را اوراق درآمد ثابت مانند سپرده بانکی و اوراق مشارکت تشکیل می‌دهد.

یعنی 75 تا 90 درصد از دارایی این صندوق‌ها از سهام تشکیل شده است. اما باز با وجود چنین تعریفی این سوال برمی‌آید که چرا باید به صندوق سهامی به جای سرمایه گذاری مستقیم در بورس اعتماد کرد و مهم‌تر از هم امیدوار بود که بهتر و حرفه‌ای‌تر از خرید انفرادی سهام به دست خودمان جواب می‌دهد؟

می‌توان با یک مقایسه ساده به این سوال جواب داد؛ تصور کنیم که خودمان به صورت انفرادی شروع به خرید و فروش سهام می‌کنیم. در این صورت ممکن است چند اتفاق باعث متضرر شدن ما شود. اول از همه این که ما از دانش کافی در مورد سهام بهره‎‌مند نیستیم و به همین خاطر تنها بر اساس گفته‌های دیگران سهام خریداری می‎کنیم.

حال فرض را بر این می‌گذاریم که کمی از تابلو خوانی هم سر در می‌آوریم و با رجوع به وبسایت‌های معتبری مانند ره‌آرود می‌توانیم تا حدی از اوضاع سهام باخبر شویم. اما آیا این وقت را داریم که هر روز هم به این وبسایت و هم به وبسایت TSETMC سر بزنیم و از جزئیات منتشر شده درباره هر سهم باخبر شویم؟ متاسفانه پیش آمده که بسیاری از خریداران سهام به دلیل ناآگاهی، سهامی را خریده‌اند که شرکت مرتبط با آن بعدا ورشکسته شده است.

خلاصه کنیم که صندوق سهامی مانند دیگر صندوق های سرمایه گذاری تیمی مجرب به نام ارکان صندوق دارد که متشکل است از اعضای اصلی مانند مدیر صندوق و متولی صندوق و اعضای دیگر. جدا از این، صندوق‌های سهامی شفافیت مالی داشته و آخرین تغییرات قیمت را در پرتفو اینترنتی خود اعلام می‌کنند.

این صندوق‌ها تعدادی تحلیل‌گر حرفه‌ای بازار بورس دارند که کارشان رصد روزانه سهام حاضر در سبد صندوق است. این رصد روزانه و دقت در انتخاب سهام و خرید و فروش به موقع باعث می‌شود که شما بتوانید با خیال راحت و بدون اضطراب از افت سرمایه‌تان، از سرمایه گذاری غیر مستقیم در سهام (با کمک صندوق سهامی) لذت ببرید.

صندوق سرمایه گذاری سهامی مناسب چه افرادی است؟

اما به این سوال می‌رسیم که اصلا صندوق سهامی مناسب چه افرادی است؟ آیا کسانی که می‎خواهند از این نوع صندوق بهره‌مند شوند باید ویژ‎گی خاصی داشته باشند؟ باید گفت که شخصیت سرمایه گذاری هر فرد حتی از میزان پولی که می‌خواهد وارد بازارهای سرمایه کند مهم‌تر و تاثیرگذارتر است. سرمایه گذاران از طریق سنجش ریسک باید متوجه شوند که آیا ریسک گریز هستند یا ریسک پذیر؟

صندوق های سرمایه گذاری سهامی همان‌طور که بیش‌تر دارایی‌شان از سهام تشکیل شده است بیش‌تر برای افرادی طراحی شده‌اند که شخصیت سرمایه گذاری ریسک پذیری دارند. به این معنی که اگر تا درصدی هم ضرر کنند باز هم تاب آوری لازم را برای ادامه دادن سرمایه گذاری در این صندوق‌ها دارند و به آینده و روزهای آتی بورس و البته عملکرد صندوق بر اساس سوابق آن امیدوار هستند.

مزیت صندوق سهامی

به یاد داشته باشیم که بازدهی و ریسک دو روی یک سکه هستند و به طور موازی همدیگر را تعریف می‌کنند. هر چه بازدهی بیش‌تر باشد ریسک هم بیش‌تر است و برعکس. با این حساب یکی از عمده مزایای صندوق‌های سهامی این است که در شرایطی که بازار سهام حتی ذره‌ای رو به بهبود باشد، می‌توان به سهام ارزنده موجود در صندوق سهامی خود امیدوار بود و سوددهی خوبی را انتظار داشت.

از طرف دیگر شفافیت مالی این صندوق‌ها و گزارش‌های روزانه بازدهی آن‎ها از طریق صفحه اینترنتی‌شان باعث می‌شود تا ما بتوانیم از عملکرد صندوق مطلع شویم و در صورت تمایل، اقدامات لازم را انجام دهیم. صندوق‌های سهامی جزو صندوق‌های قابل معامله هستند و بعد از گذشت 3 ماه از خرید واحدهای سرمایه گذاری این صندوق، با کمترین کارمزد می‌توانیم نسبت به فروش واحدهای سرمایه گذاری خود در صورت نیاز اقدام کنیم.

دغدغه صف فروش

یادتان می‌آید آن زمان را که سهام‌مان در حال نزول بود؟ خیلی از ما برای فروش سهام خود در صف‌های طولانی فروش گیر می‌افتادیم و نمی‌توانستیم سهم‌هایی که روز به روز کم ارزش‌تر می‌شدند را از پرتفو خود بفروشیم. یکی از دردناک‌ترین صحنه‌ها در بازار سهام همین در صف فروش گیر افتادن است.

اما زمانی که سرمایه گذاری در صندوق سهامی را آغاز می‌کنیم و واحدهای سرمایه گذاری‌ آن را می‌خریم، اصلا لازم نیست که در زمان فروش نگران قرار گرفتن در صف باشیم. عملکرد صندوق و وظایف ارکان صندوق به نحوی تنظیم شده است که می‌توانیم واحدهای‌مان را در یک روز کاری به فروش برسانیم.

عملکرد هوشمندانه

در حالی که در محل کار درگیر مشغله‌های خود هستیم و حتی یکبار هم زمان برای بررسی سهام خود نداریم، صندوق سهامی با برنامه ریزی که دارد و با تیم مجرب خود به بررسی و تحلیل بازار و سهام حاضر در صندوق می‎کند و از این بابت که بازار سهام امروز در چه حال و اوضاعی بوده است نگرانی نخواهیم داشت.

شفافیت مالی

صندوق سهامی مانند یک گوی شفاف که درون آن پیدا است عمل می‌کند. به این معنی که از طریق داده‌ها و اطلاعات روزانه‌ای که صندوق منتشر می‌کند به راحتی می‌توان از عمکرد صندوق باخبر شد و از کیفیت سهام خریداری شده و حاضر در سبد مطلع بود. حتی از وبسایت‌های معتبر دیگر مانند فیپیران نیز می‌توان عملکرد ماهانه و سالانه صندوق را متوجه شد.

خرید و فروش آنلاین

با توجه به ورود بازار سرمایه به بستر اینترنت و طراحی اپلیکیشن برای انجام خرید و فروش واحدهای سرمایه گذاری صندوق های سرمایه گذاری به صورت آنلاین دیگر لازم به اقدام حضوری در کارگزاری‌ها و حتی رویارویی با شلوغی وبسایت‌ها نیست. هر فرد سرمایه گذار به طور مجزا می‌تواند از طریق اپ نصب شده در تلفن همراهش در هر ساعت کاری اقدام به معامله کند.

معایب صندوق های سهامی

خوب به هر حال هر بازار سرمایه‌ای معایب خود را نیز دارد. اما در مورد صندوق سهامی می‌توان گفت که تنها عیب موجود همان ذات سهامی بودن آن است. به این معنی که در روزهای منفی بازار نمی‌توان توقعی از اوضاع داشت و باید منتظر ریسک بود. گرچه اشخاص ریسک پذیر چندان از این موضوع بی خبر نیستند و از قبل، خود را برای برخی روزهای نه چندان مساعد بازار سهام آماده کرده‌اند.

سود صندوق‌های سهامی چقدر است؟

این که سود صندوق سهامی چقدر است کاملا بستگی به حال و اوضاع بازار دارد. صندوق‌های سهامی بسته به نوع دارایی خود سوددهی متفاوتی دارند که می‌توان با رجوع به وبسایت‌های معتبر و یا وبسایت مربوط به خود صندوق از سوددهی آن باخبر شد. با این حال در بازه 3 تا 5 ساله، بازار سهام و صندوق‌های سهامی سودی بسیار خوب عاید سرمایه‌گذاران خود کرده‌اند که از سایر بازارها بالاتر است.

نحوه خرید و فروش صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی چگونه است؟

صندوق سهامی، یک صندوق قابل معامله است که درآن می‌توان با واحدهای سرمایه گذاری اقدام به خرید و فروش کرد. به خرید و فروش واحدهای سرمایه گذاری در صندو‌ق‌های سرمایه گذاری سهامی و دیگر صندوق های سرمایه گذاری صدور و ابطال می‌گویند؛ صدور واحد سرمایه گذاری یعنی خرید و ابطال واحدهای سرمایه گذاری یعنی فروش آن‌ها. اگر در صندوق‌هایی مانند صندوق آوای سهام کیان و صندوق آهنگ سهام کیان سرمایه گذاری کنیم می‎توانیم عمل خرید و فروش را از طریق اپلیکیشن کیان دیجیتال به صورت آنلاین انجام دهیم.

بهترین صندوق سهامی

جدا از بحث بازدهی صندوق‌ها باید گفت که بهترین صندوق سهامی را باید بنا بر عملکرد و شفافیت مالی آن نیز سنجید. مراجع معتبری مانند وبسایت فیپیران به طور هفتگی به معرفی بهترین صندوق سهامی هفته می‌پردازد و هم‌چنین به ما می‌گوید که صندوق سهامی موردنظر از نظر بازدهی چه عملکردی داشته است. گفتنی است که رضایت سرمایه گذاران از روند خدمات صندوق نیز برای انتخاب بهترین صندوق از اهمیت بالایی برخوردار است.

بیشترین بازدهی صندوق های سهامی

صندوق های سهامی بنا بر عملکرد و انتخاب سهامی که در سبد دارایی خود قرار داده‌اند از بازدهی‌های متفاوتی برخوردار هستند. بیشترین بازدهی صندوق های سهامی را می‌توان به سادگی با مراجعه به گزارش‌های وبسایت‌های رسمی به دست آورد.

بهترین صندوق های سهامی

تحلیل گران صندوق های سهامی و همچنین ارکان آن‌ها با سیاست‌های خاص خود اقدام به انتخاب گروه‌های موردنظر سهام برای تشکیل سبد دارایی خود می‌کنند. انتخاب صندوق‌ها بنا بر دارایی‌هایی که دارند نشان می‌دهد که عملکرد کدام یک از آن‌ها بهتر بوده است. از آن جا که صندوق های سهامی بسیاری در حال رقابت با یکدیگر هستند پس می‌توان انتظار داشت که گزینه‌های سطح بالایی در میان آن‌ها وجود داشته باشد. بهترین صندوق های سهامی، صندوق‌هایی هستند که در بازه سرمایه‌گذاری بلندمدت مثلا 3 تا 5 ساله عملکرد خوبی داشته باشند. صندوق آوای سهام کیان و صندوق آهنگ سهام کیان از جمله بهترین صندوق‌های سهامی در ایران هستند.

مقایسه صندوق های سهامی

یکی از کارهای مفیدی که هر سرمایه گذار می‌تواند قبل از انتخاب صندوق سهامی موردنظر خود انجام دهد این است که عملکرد و بازدهی هر کدام از آن‌ها را بررسی کند. مقایسه صندوق های سهامی با توجه به سوابق و اعتبارات و محبوبیتی که در طول زمان حضورشان به دست آورده‌اند به ما کمک می‌کنند تا بهترین انتخاب را داشته باشیم. بهتر است کامل‌تر به این نکته مهم در مقایسه و انتخاب صندوق سهامی موفق پرداخت که باید به چه ابعادی توجه کرد؟ قبل از این که به معرفی این ابعاد بپردازیم، باید بگوییم که می‌توان وبسایت فیپیران صندوق سهامی موردنظر را مورد بررسی قرار دهیم.

حجم معاملات و نوسانات

مجموع حجم معاملات و قیمت واحدهای سرمایه گذاری به عنوان معیارهای مشخص کردن ارزش معاملات روزانه هر صندوق مورد محاسبه قرار می‌گیرند. حجم معاملات از ابعاد مهم هر صندوق سرمایه گذاری برای مقایسه و انتخاب به حساب می‌آید. از طرف دیگر نوسانات هم از نکات مهم در انتخاب و مقایسه صندوق‌های سهامی محسوب می‌شود. نوسانات هم مانند حجم معاملات در صفحه فیپیران صندوق شاخصی موردنظرمان قابل دیدن است.

اهداف در انواع صندوق سهامی

علاوه بر تمام نکاتی که در مورد ابعاد صندوق شاخصی بیان شد، این موضوع هم برای عده‌ای از سرمایه گذاران بازار سهام مهم است که بدانند صندوق سهامی که انتخاب می‌کند - در نوع و کارکردی که دارد چه هدف سرمایه گذاری را دنبال می‌کند؟ به جز آن‌چه که در توضیح صندوق‌های سهامی توضیح داده شد، باید گفت که صندوق‌های سهامی با متنوع‌سازی در دارایی خود و تحلیل سهام مختلف و انتخاب صنایع و سهام موفق تلاش می‌کنند تا با توجه به نوسانات بازار سهام، بهترین بازدهی را برای سرمایه گذاران خود به همراه داشته باشند. اما در این میان، بد نیست به صندوق شاخصی هم‌وزن هم که در دسته بندی انواع صندوق شاخصی قرار دارند هم اشاره کنیم.

صندوق شاخصی هم وزن کیان

در میان صندوق‌های سهامی، 5 صندوق شاخصی مبتنی بر شاخص کل حضور دارند که مبتنی بر شاخص کل عمل می‌کنند و سبدی متشکل از سهام 30 شرکت بزرگ دارند. هدف این 5 صندوق این است که بازدهی مطابق با شاخص کل داشته باشند. اما صندوق شاخصی هم وزن کیان که اولین و تنها صندوق شاخصی هم‌وزن در کشور است مبنای تشکیل سبد خود را بر اساس شاخص هم وزن قرار می‌دهد. هدف صندوق شاخصی هم وزن این است که سرمایه گذاری خود را با سبدی از تمام سهم‌های بورس اوراق بهادار تهران که شامل تابلو اول و دوم بازار سهام می‌شود تشکیل دهد. این صندوق تلاش دارد که با این رویکرد به بازدهی همگام با شاخص هم وزن دست پیدا کند. آن‌چه صندوق شاخصی هم وزن را از صندوق‌هایی که بر اساس شاخص کل عمل می‌کنند متمایز می‌کند این است که تمرکز این صندوق تنها بر سهام شرکت‌هایی است که نه تنها در دوره‌های قبلی بلکه در دوره‌های اخیر و حال حاضر هم در میان موفق‌ترین‌ها باشند.

فیپیران صندوق سهامی

فیپیران را این طور معرفی کنیم؛ مرکز پردازش اطلاعات مالی ایرانیان! همان طور که از اسمش پیدا است تمام داده‌ها و اطلاعاتی که مربوط به صندوق سهامی و دیگر صندوق‌های سرمایه گذاری هست را می‌توان بر اساس دوره‌های زمانی مختلف در آن پیدا کرد؛ به عنوان مثال اگر وارد وبسایت فیپیران شویم می‌توانیم با جستجوی صندوق سهامی اطلاعات کل صندوق های سهامی در ایران را ببینیم. به علاوه می‌توان هر کدام از صندوق های سهامی مورد نظر را در بازه‌های هفتگی، ماهانه، 3 ماهه، 6 ماهه، سالانه و یا از اول تاسیس صندوق دید و چشم‌اندازی از اعتبار آنها به دست آورد.