مغالطه نیروانا چیست و چه اثری در زندگی ما دارد؟

ممکن است از دوستان یا آشناهای خود شنیده باشید که می‌گویند فلانی ایده‌آل‌گرا است و به همین دلیل هم اصلا پیشرفت نمی‌کند. ایده‌آل فکر کردن باعث عدم شناخت واقعیت‌های موجود در جامعه می‌شود. فرد ایده‌آل گرا همواره از هر چیزی خرده می‌گیرد و می‌گوید که ناقص است. می‌دانیم که در دنیای واقعی هیچ چیزی بدون نقص نیست اما انسان‌ها بر حسب شرایط ممکن، تصمیماتی را اتخاذ می‌کنند که بتوانند بهترین انتخاب ممکن را داشته باشند یا اینکه بتوانند از زیان‌های سر راهشان چیزی بکاهند. مغالطه نیروانا به شرح این موضوع می پردازد.

مغالطه نیروانا چیست؟

مغالطه نیروانا یک مغالطه غیررسمی برای مقایسه گزینه‌های واقعی با جایگزین‌های غیرواقعی و ایده‌آل است. این مغالطه به این دلیل شکل می‌گیرد که افراد مبتلا به آن فکر می‌کنند می‌توانند راه حل کاملی برای یک مشکل خاص داشته باشند. با این حال، در بسیاری از مواقع کمال گرایی دشمن پیشرفت به حساب می‌آید. این جمله‌ای است که در بسیاری از فرهنگ‌ها و زبان‌ها به اشکال مختلف ظاهر می‌شود. ایده ساده است: اگر به دنبال چیزی بی نقص باشید، در نهایت آنچه را که به اندازه کافی خوب است را رد خواهید کرد. مفهوم مغالطه نیروانا به معنای مقایسه موقعیت‌های ایده‌آل کامل و غیرقابل تحقق با شرایطی است که واقعاً وجود دارد.

ریشه‌های مغالطه نیروانا

این مغالطه اولین بار با عنوان «مغالطه راه حل تمام و کمال» معروف شده بود، برگرفته از نوشته‌ای به قلم ولتر، فیلسوف فرانسوی در سال 1772 است. او نوشته بود «خوب‌تر دشمن خوب است.» مغالطه نیروانا هم نامش را از اقتصاددانی به نام هارولد دمستز در سال 1969 گرفته است. خود لغت نیروانا به معنای رسیدن به کمال است و واژه‌ای در زبان باستانی سانسکریت و بودیسم است.

مثالی برای مغالطه نیروانا

در اینجا می‌خواهیم مثالی برای مغالطه نیروانا ارائه کنیم تا با آن بیشتر آشنا شوید. چرا باید فروش سیگار را برای افراد زیر 18 سال ممنوع کنیم؟ آن هم در حالی که افراد زیر 18 سال به راحتی می‌توانند در هر دکه سیگار فروشی، سیگار مورد نظر خود را بدون مشکل خاصی تهیه کنند. هدف از وضع چنین قانونی کاهش احتمال مصرف مصرف سیگار توسط افرادکم سن وسال است، نه از بین بردن احتمال وقوع آن. اگر تصور فردی این باشد که قانون موفق نشده مصرف دخانیات بین افراد زیر 18 سال را به طور کامل از بین ببرد و برای همین بی‌فایده است که چنین قوانینی وضع کنیم، این فرد مسلما مرتکب مغالطه نیروانا شده است. البته تلاش برای بی‌نقص بودن با مغالطه‌ نیروانا تفاوت دارد. اگر شخصی قصد انجام فعالیتی را داشته باشد و هدف آن انجام بی‌عیب و نقص این فعالیت باشد، کار این فرد بسیار قابل تحسین است. با این حال، اگر با وجود بهبود در وضعیت فعالیتی که در حال انجام آن است به دلیل غیر ممکن بودن دستیابی به ایده‌آلی که در ذهن خود دارد از هدف اصلی خود منصرف شود، در این حالت این شخص گرفتار مغالطه نیروانا شده است.

مغالطه نیروانا در سرمایه گذاری

مغالطه نیروانا مشکل بزرگی در سرمایه گذاری است. چند سال پیش، در آمریکا برخی از کارشناسان صندوق سرمایه گذاری مشترک پژوهشی در مورد صندوق های سرمایه گذاری انجام داده بودند. آنها سبدهای گذشته صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک را مرور می‌کردند و نمونه‌هایی از سهامی را که صندوق خریداری کرده بود، اما خوب عمل نکرده بودند را به عنوان نمونه‌هایی از سهام بد آرشیو می‌کردند تا در آینده در آن‌ها سرمایه گذاری نکنند. سپس از این کار به عنوان نمونه‌ای از کیفیت ضعیف مدیریت صندوق استفاده شد. مشکل این رویکرد این است که ایده سبد سرمایه گذاری و مزایای متنوع‌سازی را به طور کامل کنار می‌گذارد. زیرا ممکن است این سهام فقط به دلایل خاصی در آن دوره زمانی مشخص رشدی متناسب با سایر سهام نداشته‌اند. اگر سرمایه گذاران همه سرمایه تحت اختیار خود را فقط در یک بخش خاصی از بازار سهام سرمایه گذاری کنند، از لحاظ منطقی دچار اشتباه بزرگی شده‌اند زیرا از لحاظ منطقی برای انجام سرمایه گذاری خوب و کاهش ریسک باید سبدی از سهام مختلف را تشکیل داد.