چشم انداز تورم و رشد اقتصادی ایران تا سال 1403

سال‌های اخیر برای اقتصاد ایران دشوار بوده است. از اردیبهشت سال 1397 با خروج یک طرفه ایالات متحده آمریکا از توافق هسته‌ای "برجام" فشارهای اقتصادی بر ایران افزایش یافت. این فشارهای اقتصادی شامل کاهش فروش نفت و گاز هم شد که شالوده اقتصادی کشور را تشکیل می‌دهند. اما مهم‌تر از تحریم نفتی و گازی کشور، تحریم سیستم بانکی بود که باعث شد مراودات تجاری ایران با مشکل اساسی روبرو شود.

تحریم‌های بانکی باعث می‌شود پول حاصل از واردات و صادرات ایران نتواند به آسانی جابجا شود و ایران کم‌کم سهم خود را در بازارهای منطقه از دست داد. همچنین به دلیل تحریم‌های اعمال شده بر سیستم بانکی و بخش نفت و گاز کشور و عواملی که توضیح دادیم، ورود دلار به ایران بسیار سخت شد. با کمبود دلار و تشدید نااطمینانی‌های اقتصادی در ایران، قیمت ارزهای معتبر بین‌المللی در برابر ریال با افزایش قیمت زیادی مواجه شد.

از سوی دیگر به دلیل بالا رفتن انتظارات تورمی فعالان بازار برای آینده، تقاضا برای کالاهای موجود در کشور افزایش یافت و این افزایش تقاضا منجر به انفجار قیمتی و رشد تورم افسار گسیخته در سال‌های اخیر در کشور شد. بانک جهانی در گزارشی به بررسی وضعیت اقتصادی ایران در سال‌های اخیر پرداخته است. این نهاد معتبر بین‌المللی در گزارش خود به پیش‌بینی شاخص‌های مهم اقتصادی ایران در سال‌های آینده پرداخته و چشم انداز تورم و رشد اقتصادی ایران تا سال 1403 را بررسی کرده است. در ادامه به این پیش‌بینی‌ها از اقتصاد ایران بر اساس گزارش بانک جهانی اشاره می‌کنیم.

رشد سالانه اقتصاد ایران تا سال 1403 چقدر است؟

در سال 2019 با شیوع پاندومی کرونا رشد اقتصاد جهانی کاهش یافت و ایران نیز از این قضیه مستثنا نبود. در سال‌ 2020-2019 اقتصاد ایران به واسطه کرونا و تحریم‌ها 2.7 درصد کوچکتر شده بود. اما با برداشته شدن محدودیت‌های وضع شده در جامعه به دلیل بیماری کرونا در طول سال‌ 1400 یا همان 2021-2020 رشد واقعی اقتصاد ایران 3.3 درصد رشد را در کارنامه خود ثبت کرد.

برآورد بانک جهانی این است که در سال 2022-2021 یا در واقع 1401 رشد واقعی اقتصاد ایران ادامه پیدا کند و به عدد 4.7 درصد برسد. هرچند این وضعیت پایدار نیست.

در این گزارش به پیش بینی رشد واقعی اقتصاد ایران در سال‌های آینده نیز اشاره شده است. بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده، رشد اقتصادی ایران در سال‌های آینده روند کاهشی خواهد داشت و از سرعت صعود اقتصاد ایران کاسته می‌شود. پیش بینی‌های صورت گرفته توسط بانک جهانی برای سال‌های 1402 و 1403 به ترتیب رشد 2.2 و 1.9 درصدی را نشان می‌دهد.

چشم‌انداز کشاورزی، صنعت و خدمات در 2 سال آینده

در سال اول شروع کرونا رشد کشاورزی اقتصاد ایران بسیار مناسب بوده است. در سال 2020-2019 رشد کشاورزی ایران 9.2 درصد بوده است اما یک سال بعد این رشد کشاورزی دچار کاهش شد و به عدد 3.2 درصد رسید. پیش بینی‌های صورت گرفته از سوی بانک جهانی نشان می‌دهد رشد کشاورزی اقتصادی ایران در فاصله سال‌های 1401 تا 1403بین 1.4 تا 1.1 درصد باشد.

طبق پیش بینی‌های انجام شده توسط بانک جهانی، رشد صنعت و خدمات در ایران نیز تا سال 1403 روند نزولی خواهند داشت. بر اساس پیش‌بینی‌ها در سال 1403 هر کدام از بخش‌های صنعت و خدمات به ترتیب رشدی معادل 2 و 2.1 درصد را تجربه می‌کنند.

تورم ایران تا سال 1403 چند درصد می‌شود؟

بزرگترین آفتی که اقتصاد ایران گرفتار آن است تورم افسار گسیخته در اقتصاد کشور است. تخمین بانک جهانی از تورم در ایران برای سال 2023-2022 یا همان 1401 برابر با 54.8 درصد است، این رقم برای تورم هر کشوری واقعا چشمگیر است. اما نکته قابل تامل در گزارش بانک جهانی پیش بینی تورم برای دو سال آینده ایران است. طبق پیش بینی‌های انجام شده اگرچه تا دو سال آینده نرخ تورم کاهشی است اما همچنان بالا می‌‌ماند. بر اساس پیش‌بینی‌های این نهاد معتبر، نرخ تورم در سال 1402 به 44 درصد می‌رسد و در سال 1403 نیز 39 درصد خواهد بود. این نرخ‌های تورمی بسیار بالاتر از میانگین تورم بلندمدت کشور هستند.

این پیش بینی‌ها نشان می‌دهند که به احتمال زیاد در سال‌های آینده نیز ایران همچنان گرفتار تورم و نااطمینانی اقتصادی است. البته این به شرطی است که احیای برجام محقق نشود.

برجام با رشد اقتصادی و تورم چه می‌کند؟

نکته مهمی که در پیش بینی‌های بانک جهانی از اقتصاد ایران برای سال‌های آینده باید در نظر گرفته شود این است که پیش‌بینی‌ها بر حسب شرایط موجود انجام شده‌اند. در صورتی که توافق احیای برجام محقق شود و گشایش‌های اقتصادی رخ دهند، نرخ‌های رشد اقتصادی و تورم می‌توانند تغییر کنند. اگر توافق برجام به صورت کامل اجرایی شود و تحریم‌های فروش نفت و گاز ایران برداشته شود و از سوی دیگر نیز تحریم سیستم بانکی کشور که گلوگاه اقتصادی ایران است رفع شود، روند اقتصاد ایران متفاوت خواهد شد.

زیرا با احیای این توافق، به دلیل فروش نفت و بازگشت دلارهای حاصل از آن، قیمت دلار در بازار داخلی ایران کاهش خواهد یافت. از طرفی با کاهش نااطمینانی به آینده، انتظارات تورمی کاهش می‌یابد. این اتفاقات احتمالا منجر به رونق کسب و کارها خواهد شد. با توجه به آنچه گفته شد، در صورت احیای این توافق، نرخ تورم نسبت به پیش‌بینی‌ها کاهش می‌یابد و رشد اقتصادی ایران بالاتر خواهد رفت.

جمع بندی

بر اساس تازه‌ترین گزارش بانک جهانی در مورد شاخص‌های اقتصادی ایران، رشد اقتصادی کشور و نرخ تورم در صورت تداوم موضع موجود اصلا جالب نخواهد بود. به نظر می‌رسد در صورت احیای نشدن برجام، نرخ تورم ایران در دو سال آینده نیز در محدوده 40 درصد باقی بماند که برای وضعیت اقتصادی خانوارها اصلا جالب نیستند. همین نرخ‌های چشمگیر تورم اهمیت بالای سرمایه گذاری را بیش از پیش به ما نشان می‌دهند.

در صورت احیای برجام صندوق‌های سرمایه گذاری مانند ندای ثابت کیان و صندوق درآمد ثابت کیان گزینه‌های خوبی برای سرمایه گذاری هستند اما در صورت عدم احیای برجام، گزینه‌های سرمایه گذاری در طلا مانند صندوق سرمایه‌گذاری طلا و برخی از صندوق‌های سهامی گزینه‌های خوبی خواهند بود. برای کاهش ریسک سرمایه گذاری می‌توان از متنوع‌سازی سرمایه گذاری هم استفاده کرد و بخشی از دارایی خود را در هر گزینه مناسب قرار داد.