چگونه در خرید کالای دست دوم برنده باشیم؟

احتمالا برایتان پیش آمده که بخواهید کالای دست دومی را بخرید، اما در خرید آن دو دل شده یا تردید داشته باشید. این تردید به دلیل آن است که شما نمی‌دانید کالایی که می‌خرید چه کیفیتی دارد اما فروشنده می‌داند چیزی که به شما می‌فروشد چه بلاهایی را از سر گذرانده و چه کیفیتی دارد. راهکارتان برای این شرایط چیست؟ چطور بر سر قیمت توافق می‌کنید؟ بحث خرید کالاهای دست دوم یا کالاهایی که یک طرف معامله اطلاعات بیشتری نسبت به طرف دیگر دارد، یکی از موضوعات جالب و در عین حال چالش‌برانگیز است. اما راه‌هایی برای توصیف و مقابله با این مساله وجود دارد. پس با ما در ادامه همراه باشید.

راهکار اقتصادی برای مشکل خرید خودروهای دست دوم

اولین کسی که به طور جدی به این مساله توجه کرد، اقتصاددان معروفی به نام جرج آکرلوف بود. او در سال 1970 در مقاله‌ای به این موضوع اشاره کرد که چطور ممکن است ارزش‌گذاری یک سرمایه‌گذاری یا یک محصول به دلیل اطلاعات متفاوتی که خریدار و فروشنده از آن دارند، با مشکل روبرو شود. او اسم این مشکل را «بازار لیموها» نام گذاشت. اما چرا بازار لیمو؟ آکرلوف کار خود را با مشاهده بازار خرید و فروش خودروهای دست دوم آغاز کرده بود. در واقع، کلمه «لیمو» در اصطلاحات عامیانه به وسیله نقلیه‌ای گفته می‌شود که مشکلات و نقص‌های زیادی دارد که روی عملکرد آن تاثیر منفی می‌گذارند. «آلو» هم به خودروهای باکیفیت گفته می‌شود. طبق نظریه لیمو، در بازار خودروهای دست دوم، فروشنده خودرویی که می‌فروشد را می‌شناسد و از کیفیت آن اطلاع کافی دارد اما خریدار اطلاعات کمتری دارد. اما وقتی اطلاعات متفاوت باشد، چه اتفاقی می‌افتد و آنها چطور بر سر قیمت توافق می‌کنند؟

خریدار وقتی می‌خواهد کالایی را بخرد که در مورد کیفیتش شک دارد یا مثلا دست دوم است، این احساس را دارد که ممکن است سرش کلاه برود. به همین دلیل، قیمتی که حاضر است بپردازد را تقریبا به اندازه میانگین قیمت خودروهای موجود در بازار قرار می‌دهد و نهایتا تا حدودی بر سر آن چانه‌زنی می‌کند. اما این مساله می‌تواند باعث اتفاق بدی در بازار شود. چرا؟

عواملی که بازار دست دوم را تعطیل می‌کند

اگر قرار باشد شما پول یک خودروی متوسط را برای خودرویی که کیفیت آن را نمی‌شناسید بپردازید، صاحبان خودروها دو موضع گیری دارند. صاحب خودروی کم‌کیفیت (لیمو) از این که قیمت متوسط بازار را به او می‌پردازید خوشحال خواهد شد و حاضر است ماشینش را به چنین قیمتی به فروش برساند. اما از طرف دیگر صاحب خودروی باکیفیت راضی نمی‌شود ماشین خود را به قیمت خودروی متوسط بفروشد. نتیجه این است که او شاید از بازار خارج شود. ولی اگر خودروهای باکیفیت از بازار خارج شوند، کیفیت ماشین‌های بازار دست دوم پایین می‌آید. همین افت کیفیت باز هم باعث می‌شود خریداران متوسط قیمت پرداختی را کاهش دهند و ماشین‌هایی که در رده‌ بعدی باکیفیت بودن قرار دارند، مشابه بالا از بازار خارج شوند. تداوم این اثر می‌تواند باعث شود کل بازار را از هم بپاشد. اما چرا این بازار از هم نپاشیده است؟

بیشتر بخوانید: اثر انگور ترش چیست؟ و چه اثراتی بر زندگی ما می‌گذارد؟

راهکار خرید برای کالاهای دست دوم چیست؟

شاید بپرسید با وجود چنین مشکلاتی هنوز هم معاملات در چنین بازارهایی شکل می‌گیرد و بازار از هم نپاشیده است. یکی از دلایل چنین اتفاقی آن است که بازار همگام با تشخیص چنین مساله‌ای خود را بهبود داده است. با تمام این حرف‌ها یکی از راهکارهایی که می‌توان برای حل مساله اطلاعات نامتقارن استفاده کرد، این است که نوعی ضمانت یا کارشناس بی‌طرف به کار گرفته شود. در مورد بازار خودروهای دست دوم، گزارش‌های سلامت و کیفیت خودرو که توسط یک کارشناس بی‌طرف تعیین می‌شود. گنجاندن نوعی بند در قرارداد خرید و فروش که تا حدودی خریدار را از کیفیت کالای خریداری شده مطمئن کند، می‌تواند بازار را برقرار و حتی پررونق نگه دارد و معامله‌ بازنده مشخصی نداشته باشد.

جمع‌بندی

در این مطلب سعی کردیم موضوع اطلاعات نامتقارن و یکی از مثال‌های آن یعنی خرید و فروش کالاهای دست دوم را بررسی کنیم. اما دامنه مشکل اطلاعات نامتقارن تنها به بحث خودروهای دست دوم محدود نمی‌شود و مفاهیم بزرگ‌تر و بازارهای بیشتری مانند بازارهای اعتباری، تامین مالی شرکتی و خرید سایر کالاهای دست دوم را در بر می‌گیرد. در بازارهایی از جمله بیمه نیز چنین مساله‌ای پیش می‌آید، اما تا حدودی با مثال خودروهای دست دوم تفاوت دارد. مثلا در بازار بیمه خریداران معمولا اطلاعات بیشتری نسبت به فروشندگان دارند. یعنی افراد میزان ریسک خود را می‌شناسند اما شرکت بیمه که فروشنده بیمه محسوب می‌شود، افراد را به خوبی نمی‌شناسد. چنین موضوعی اگر به خوبی مورد نظر کارشناسان بیمه قرار نگیرد، می‌تواند به راحتی شرکت‌های این صنعت را ورشکست کند، چرا که افراد سالم به احتمال کمتر بیمه خریداری می‌کنند، در حالی که افرادی که مشکلاتی در سلامت دارند، به احتمال بیشتری بیمه می‌خرند.

بیشتر بخوانید: بهترین روش‌های سرمایه‌گذاری در خودرو کدامند؟

موضوع اطلاعات نامتقارن و کاربردهای آن در زندگی همه ما کاربرد دارند. یادتان باشد در شرایطی که اقدام به خرید کالایی می‌کنید که دست دوم است یا کیفیت آن را چندان نمی‌شناسید، باید یک واسطه بی‌طرف آن را کارشناسی کند یا ضمانت‌هایی دریافت کنید تا خیالتان از معامله راحت باشد.