چطور ریسک در سرمایه گذاری را مدیریت کنیم؟

تا به این جای کار آموختیم که باید پول‌مان را چطور با برنامه ریزی پس انداز کنیم و از قرض و بدهی دوری کنیم و پول را با سرمایه گذاری به کار بیاندازیم. حال نوبت آن رسیده که در مورد یکی از مواردی که هر شخص را در سرمایه گذاری نگران می‌کند صحبت کنیم؛ ریسک! بی تعارف باید گفت که سرمایه فی الذات یعنی پولی که در خطر است. هر سرمایه گذاری ریسک‌های خود را دارد و هر انسانی در تمام ابعاد زندگی خود به ویژ در سرمایه گذاری به دنبال کاهش ریسک است. اما چطور ریسک در سرمایه گذاری را مدیریت کنیم؟ این سوالی است که باید هر چه سریع‌تر به پاسخ درستی در رابطه با آن برسیم. در ادامه به بررسی راه‌های کاهش ریسک سرمایه گذاری خواهیم پرداخت.

کاهش ریسک سرمایه گذاری و افزایش بازده

تمام کسانی که در جایی و در هر کدام از کلاسه‌های دارایی موجود اقدام به سرمایه گذاری کرده‌اند به دنبال کاهش ریسک سرمایه گذاری و افزایش بازده هستند. رابطه ریسک و بازده مانند رابطه مرگ و زندگی است. هر دو مفهوم موازی با هم حرکت می‌کنند و سرمایه شخص گاهی به طرف ریسک گام برمی‌دارد و گاهی به سمت بازده متمایل می‌شود. اما این که ما تمایل به کاهش ریسک داریم، امری عادی به حساب می‌آید.

راه های کاهش ریسک سرمایه گذاری

چندین و چند راه برای کاهش ریسک سرمایه گذاری وجود دارد؛ اگر در بورس فعال هستیم، می‌توانیم با سرمایه گذاری در صندوق‌های سرمایه گذاری سهامی، به طور غیر مستقیم، و با بهره گیری از ارکان صندوق و جمع متخصصان این صندوق‌ها اقدام به خرید سبدی از سهام شرکت‌های مختلف کنیم و به این صورت ریسک سرمایه گذاری خود را در بورس کاهش دهیم. حتما این جمله را بارها شنیده‌ایم که «تمام تخم مرغ‌های‌تان را در یک سبد نگذارید.». این نه یک جمله طلایی بلکه یک واقعیت است که اگر تمام دارایی‌های مان را در یک جا جمع آوری کنیم و اتفاقی برای دارایی‌مان بیافتد، آن وقت ما کل آن چه پس انداز و سرمایه گذاری کرده‌ایم را یک جا از دست می‌دهیم.

سرمایه گذاری در بورس به روش مستقیم

عده‌ای هستند که بنا به هر دلیلی دل‌شان می‌خواهد به طور مستقیم وارد بازاری مانند بازار بورس شوند و خودشان برای کاهش ریسک سرمایه خود اقدام کنند. در این صورت باید گفت که این دست افراد، اول باید مهارت و دانش کافی را در این زمینه به خوبی به دست بیاورند و از پایه ترین مبانی برای کاهش ریسک بهره ببرند. یکی از راه حل‌ها همین بود که در صندوق های سرمایه گذاری سهامی سرمایه گذاری کنیم؛ اما اگر به طور مستقیم بخواهیم تقریبا، البته بدون بهره گیری از دانش متخصصین حاضر در صندوق‌ها، مانند همین صندوق‌ها عمل کنیم باید اقدام به شناسایی چند شرکت کنیم و بعد سرمایه‌مان را برای خرید سهام آن‌ها تقسیم کنیم. به این شکل اگر یکی از سهام این شرکت‌ها دچار ضرر شد، با سود حاصله از سهام دیگر شرکت‌های حاضر در فهرست سرمایه گذاری‌مان آن میزان ضرر جبران می‌شود و به این ترتیب ما توانستیم اقدام به کاهش ریسک سرمایه گذاری کنیم. یکی دیگر از راه حل‌ها تعیین حد ضرر است.

تعیین حد ضرر در بورس

در سرمایه گذاری، یکی از راه‌هایی که می‌تواند منجر به کاهش ریسک سرمایه گذاری شود این است که دندان طمع را از همان اول بکشیم! یعنی برای سرمایه گذاری خود حد و حدودی مشخص کنیم. همه ما می‌دانیم که بورس هم مانند دیگر کلاسه های دارایی و بازارهای سرمایه گذاری گاهی دچار افت و خیز می‌شود و ضرر و بازده در آن متغیر است. در این حالت باید چه کار کنیم؟ بسیاری از حرفه‌ای‌های این بازار معتقدند که هر شخص باید برای خود حد ضرر تعیین کند؛ یعنی باید با خود قرار بگذاریم که اگر فلان سهم خریداری شده‌مان از یک حدی که خودمان مشخص کرده‌ایم در حال ضرردهی بیش‌تر بود، بلافاصله اقدام به فروش و خروج از آن سهم کنیم. بسیاری از کارشناسان این حد را بین ۵ تا ۱۰ درصد ضرر (منفی) تخمین می‎‌زنند. گفتنی است که در انواع صندوق‌های سرمایه گذاری به ویژه صندوق‌های سهامی، این کار به عهده ارکان صندوق است و شما به عنوان سرمایه گذار لازم نیست که هر لحظه به بررسی سبد دارایی‌های خود بپردازید.

ضامن نقد شوندگی

حالا که در مورد کاهش ریسک سرمایه گذاری صحبت می‌کنیم و حرف از صندوق‌های سرمایه گذاری به میان آمد، بد نیست که به حضور ضامن نقد شوندگی هم که تاثیر به سزایی در کاهش ریسک دارد نیز اشاره کنیم. یکی دیگر از نگرانی‌های سهام‌ داران در زمانی که سهم بیش از حد دچار ضرر می‌شود این است که صف فروش طولانی تشکیل می‌شود و گاهی فروش سهام در ضرر بسیار کار دشوار و حتی نشدنی است. ضامن نقد شوندگی در صندوق‌های سرمایه گذاری این وظیفه را دارد که در چنین مواقعی به تخصصی که در این زمینه دارد اقدام به نقد شوندگی سریع واحدهای سرمایه گذاری، حتی در بدترین روزهای بازار بورس کند.پ

ریسک‌ های زندگی و سایر دارایی ها

البته کاهش ریسک سرمایه گذاری تنها مختص به سرمایه گذاری در کلاسه‌های دارایی متنوع نیست و در زندگی روزمره، ما همچنان با ریسک‌هایی مواجه هستیم که باید برای آن‌ها هم فکری کنیم. خطر تصادف، بیماری، آتش سوزی، حوادث طبیعی، فوت و بسیاری از پیش آمدهایی که از آمدن‌شان باخبر نمی‌شویم هر لحظه در کمین ما هستند. یکی از راه حل‌ها برای کاهش ریسک این دست اتفاقات بیمه است.

بیمه برای ما چه کار می‌کند؟

زندگی ما به خودی خود بزرگ‌ترین سرمایه‌ای است که به ما هدیه داده شده است و برای کاهش ریسک سرمایه به این بزرگی باید خود را بیمه کنیم. بسیاری از شرکت‌های بیمه گر با دریافت مبلغی از ما که «بیمه گذار» نامیده می‌شویم، ما را تحت پوشش خود در مقابل بسیاری از حوادث نام‌برده در می‌آورند. در مقابلی پولی که پرداخت کرده‌ایم، خسارات وارده را جبران می‌کنند. به عنوان مثال زمانی که خانه خود را در مقابل آتش سوزی بیمه می‌کنیم، در صورت رخ دادن این اتفاق، شرکت بیمه گر ما متعهد می‌شود تا کل و یا بخشی از خسارت وارده را طبق قرارداد جبران کند.

مواردی که باید در مورد بیمه بدانیم

گفتیم کل یا بخشی از خسارات وارده را شرکت بیمه گذار به ما پرداخت و یا جبران می‌کند. این که مبلغ تا چه میزان خواهد بود را در همان ابتدای قرارداد، شرکت بیمه گذار به ما در مفاد قرارداد اعلام می‌کند. بنابراین قبل از اقدام به نوع بیمه، باید با دقت تمام امکانات و قابلیت‌های بیمه موردنظرمان را مطالعه و بررسی کنیم و قراردادهای بیمه را کامل بخوانیم! این که ما به بررسی دقیق این موارد بپردازیم، به خودی خود، اقدام به کاهش ریسک سرمایه گذاری کرده‌ایم. در مورد بیمه دارایی می‌توانیم با تخمین خسارت وارده، عددی را بدست آوریم و آن عدد را با حق بیمه تعیین شده در قرارداد مقایسه کنیم و آن وقت در مورد این که چگونه باید از حق بیمه خود استفاده کنیم تصمیم بگیریم.

روش های گوناگون بیمه

هر کدام از ما بنا به دلایل و کاهش ریسک سرمایه و پیش بینی‌هایی که داریم یک یا چند نوع بیمه را انتخاب می‌کنیم. بیمه‌ها انواع مختلفی دارند؛ بیمه زندگی یا بیمه عمر، بیمه آتش سوزی، بیمه خودرو، بیمه تامین اجتماعی و سایر بیمه‌ها. هر کدام از این بیمه‌ها برای هدفی مشخص طراحی شده‌اند. بیمه آتش سوزی برای این است که در مقابل آتش سوزی ما را پوشش دهد و بیمه عمر برای زمانی است که در صورت فوت، پولی که به طور ماهیانه پرداخت کرده‌ایم به طور مستمر و یا یکجا به کسی که نام او را در زمان حیات به عنوان اولویت حق بیمه عمر خود معرفی کرده‌ایم برسد. بیمه تامین اجتماعی اغلب به طور ماهیانه پرداخت می‌شود که در زمان بازنشستگی بتوانیم حقوق مستمری داشته باشیم و بیمه‌های درمانی هم که در این میان جایگاه شناخته شده‌ای دارند.

بیشتر بخوانید: راه‌های سرمایه گذاری کم ریسک و کسب سود مطمئن

همه چیز را بررسی کنیم

در نتیجه باید گفت که نفس کاهش ریسک سرمایه هم باید با بررسی همراه باشد و بیمه که یکی از انواع آن است نیز شامل بررسی می‌شود. باید قبل از اقدام به پرداخت هر نوع بیمه‌ای مزایا و معایب آن را بسنجیم و ببنیم اصلا این همان نوعی است که ما در نظر داشتیم یا خیر. این تصمیم گیری باید مبتنی بر داده ها و اطلاعات معتبر منتشر شده از طرف همان نهاد بیمه مربوطه باشد. با این همه، اگر فکر می‌کنیم که در راهی پر ضرر قرار گرفتیم و هیچ کدام از این مسیرها را به درستی نرفته‌ایم باز هم جای نگرانی نیست و می‌توانیم به راحتی از بهترین راه‌ها برای ادامه مسیر آن هم به شکل موفق استفاده کنیم.

راه های سرمایه گذاری کم ریسک

باید به دنبال جایی بود که در این اوضاع آشفته اقتصادی بتوان آسوده خاطرتر عمل کرد. راه‌های سرمایه گذاری کم ریسک می‎تواند تا حد قابل توجه‌ای در این مسیر ما را یاری کنند. بر خلاف آن‌چه که تصور می‌کنیم مسیرهایی که می‌توانند اطمینان خاطر را برای ما به ارمغان بیاورند کم نیستند. به عنوان مثال می‏توان به صندوق ‎های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس (ETF) اشاره کرد. اما سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری چطور به حفظ ارزش پول ما در برابر تورم کمک می‌کنند؟

ضرر تورم بیشتر برای چه کسانی است؟

یکی از خسته کننده‌ترین مسائل همیشگی در اقتصاد ایران، تورم همیشه رو به افزایش بوده است. به ویژه در سال‌های اخیر شاهد تورم حدودا 50 درصدی بوده‌ایم و بسیاری از کسانی که دستی در خرج و مخارج زندگی دارند، به وضوح احساس کردند که این میزان بالاتر از آمارهای اعلام شده بوده است. حال این که چه موارد و عواملی باعث به وجود آمدن تورم می‌شوند را باید به دست متخصصان این امر سپرد. ما باید به نوبه خود سعی کنیم با سرمایه گذاری در جای درست، خود و سرمایه‌مان را از مغلوب شدن در چنین وضعیتی نجات دهیم. اما به راستی کدام دسته از افراد هستند که از تورم آسیب می‌بینند؟ آیا تنها کسانی از این وضعیت آسیب می‌بینند که عایدی ماهیانه‌شان با نرخ تورم برابری نمی‌کند؟ در جواب باید گفت خیر. باید گفت که تورم با خود امواج دیگری را به همراه دارد که یکی از آن‌ها رکود و نزول بازارهای سرمایه است. از سال پیش به چشم خود دیدیم و حتی تجربه کردیم که بسیاری از افراد با ورود سرمایه‌های خود به بازارهای سرمایه – آن هم بدون بهره‌مندی از نظر کارشناسان حوزه سرمایه گذاری و سرمایه گذاری کم ریسک – متحمل ضررهای هنگفتی شدند. افرادی که به طور مستقیم به سرمایه گذاری در بازار بورس پرداختند از عمده افرادی هستند که ضرر کردند و نه تنها نتوانستند ارزش پول خود را در برابر تورم حفظ کنند بلکه با ضرر و کاهش ارزش سهام مواجه شدند؛ بنابراین تنها افرادی که از عایدی کمی برخوردار هستند متضررین اوضاع متورم نیستند و عده‌‌ای از افراد که اتفاقا پول را به صورت وجوه نقد در دست داشتند و آن را سرمایه‌گذاری نکردند نیز در صف متضررین قرار گرفتند.

هنوز دیر نشده است!

تلخ‌تر از دست دادن پس انداز در زندگی مالی، ناامیدی است که بعد از آن پدید می‎‌آید که باعث آسیب‌های جسمی و روحی به افراد متضرر می‎‌شود. اما باید امیدوار بود؛ چرا که از طرفی، هیچ ضرری پایدار نبوده است و از طرف دیگر، از هر جا جلوی ضرر را بگیریم، منفعت است. حرف از صندوق های سرمایه گذاری برای مقابله با تورم زدیم. اما کدام صندوق‎‌ها هستند که می‎توانند در چنین اوضاعی به کمک ما بیایند. همگی می‏دانیم که با کم شدن بازدهی واقعی بانک‏ها به دلیل تورم چشمگیر، دیگر نمی‏توانیم با باز کردن حساب‏های بانکی و اتکا به بازدهی آن‏ها به رسیدن به اهداف مالی امیدوار باشیم؛ بنابراین باید به دنبال گزینه سرمایه گذاری کم ریسک به عنوان جایگزین مناسب و با بازدهی بیش‌تر و البته همان امنیت بانک بگردیم. صندوق سرمایه گذاری بادرآمد ثابت می‌تواند با بازدهی بیش از بانک و سود روزشمار به ما کمک کند تا بتوانیم دوباره به آینده مالی خود امیدوار شویم.

مزایای صندوق با درآمد ثابت

صندوق بادرآمد ثابت در سال اخیر با 26 درصد بازدهی برای افرادی که اقدام به سرمایه گذاری کرده بودند سود بسیار خوبی را به همراه داشته است. به عنوان مثال اگر کسی در یک سال اخیر 100 میلیون تومان در این صندوق سرمایه گذاری کرده بود در حال حاضر رقمی حدود 26 میلیون تومان سود کرده بود. اما جدا از این حساب و کتاب‌هایی که البته مهم هستند، بهتر است به مزایای صندوق سرمایه گذاری بادرآمد ثابت به عنوان یک گزینه سرمایه گذاری کم ریسک بپردازیم. سود روزشمار که بانک‌ها اجازه انجام آن را ندارند، بازدهی بیش‌تر از بانک و امنیت بالا و شفافیت در عملکرد از مزایای برجسته صندوق بادرآمد ثابت است.

سرمایه گذاری بلند مدت، خنثی سازی ریسک

همان‌طور که بسیاری از افراد به دنبال ریسک کم و بازدهی معقول هستند، باید گفت که هر کدام از دیگر گزینه‌های سرمایه گذاری نیز برای حرکت در مسیر سرمایه گذاری ایمن وجود دارند. صندوق های سرمایه گذاری سهامی نیز از گزینه‌های مناسب در سرمایه گذاری هستند. شاید این پرسش در ذهن شما پدید بیاید که چطور با نزول بازار سهام می‌توان سرمایه گذاری در این زمینه را ایمن تلقی کرد؟ اگر به آمارها و نمودارهای رسمی دقت کنیم متوجه می‌شویم که در بازه‌های زمانی 5 تا 10 سال بیش‌ترین بازدهی به بازار سهام تعلق دارد. در این چارچوب، سرمایه گذاری بلند مدت در زمینه‌های پر ریسکی مانند سهام را هم می‌توان جز سرمایه گذاری کم ریسک به حساب آورد. یک راه دیگر هم استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام و استفاده از تخصص و دانش افراد مدیریت کننده صندوق‌ها است. البته باید در انتخاب صندوق مناسب دقت لازم را داشته باشیم. ضمن این که قبل از ورود به چنین زمینه‌های سرمایه گذاری باید از خود بپرسیم که انتظار ما از بازدهی چیست و محدوده زمانی ما و یا همان بازده انتظاری ما از سرمایه گذاری که کرده‌ایم چه میزان است؟ به عبارتی، باید قبل از هر چیز شخصیت سرمایه گذاری خود را بشناسیم تا بتوانیم مناسب‌ترین مسیر در سرمایه گذاری را انتخاب کنیم. چه بسا که اصلا سرمایه گذاری کم ریسک گزینه مورد علاقه ما حتی در این دوران نباشد. به این ترتیب صندوق‌های سهام و طلا در بلندمدت و صندوق‌های درآمد ثابت به طور کلی، می‌توانند گزینه‌های کم‌ریسکی باشند که سود مطمئنی برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌آورند.