چگونه در یک اقتصاد تورمی سرمایه‌گذاری کنیم؟

چند روز پیش مرکز آمار ایران گزارش تورمی کشور را برای شهریور 1400 اعلام کرد. بر اساس این گزارش، تورم شهریور ماه به 3.9 درصد رسیده و تورم نقطه به نقطه یک سال اخیر هم 43.7 درصد اعلام شده است. این تورم قابل توجه نکته مهمی را برای همه سرمایه گذاران و کسانی که پول نقد دارند، گوشزد می‌کند. اگر پولتان را به صورت نقد نگه دارید یا در جای نامناسبی سرمایه گذاری کنید، تورم سرمایه شما را کوچک و کوچک‌تر خواهد کرد. اما بازارها هم ریسک دارند و ممکن است در شرایط نوسانی، برای افرادی که خواهان ریسک زیادی نیستند، فشار عصبی ایجاد کنند. از طرفی بعضی از افراد نیز ریسک پذیر هستند و مایلند با پذیرفتن حدودی از ریسک، بازدهی بالاتری کسب کنند. پس با پولمان چه کار کنیم؟ در ادامه نگاهی به گزینه‌های سرمایه گذاری با ریسک کم و فواید و ضررهای آن می‌اندازیم و در بخش دوم هم گزینه‌های با ریسک بیشتر و بازدهی بالاتر را معرفی می‌کنیم.

چرا آگاهی از تورم برای ما مهم است؟ چه کسانی در تورم ضرر می‌کنند؟

یکی از مسائلی که همیشه در اقتصاد ایران مساله بوده، نرخ تورم بالا است. این نرخ تورم قدرت خرید مصرف کنندگان را کاهش می‌دهد و برای تولیدکنندگان هم زیانبار است. اما دو دسته از افراد بیشتر در اقتصاد تورمی ضرر می‌کنند. دسته اول کسانی هستند که دارایی‌هایشان به صورت نقد نگه داشته شده است. این دسته از افراد به اندازه رشد تورم زیان می‌بینند؛ چون سرمایه‌شان ثابت مانده اما به دلیل تورم مجبورند هزینه بالاتری برای خرید کالاها و خدماتی که قبلا هم می‌خریدند، پرداخت کنند. این موضوع رفاه آنان را کم می‌کند و بر سرمایه آنها هم تاثیرگذار است. مثلا اگر کل سرمایه شما در یک سال منتهی به شهریور 1400 نقد مانده بود، از ارزش آن حدود 44 درصد کم می‌شد.

دسته دومی که از تورم ضرر می‌کنند، کسانی هستند که در جای نامناسبی سرمایه گذاری می‌کنند. اما چه جایی نامناسب است؟ منظورمان از گزینه نامناسب برای سرمایه گذاری جایی است که سودی که به شما می‌دهد کمتر از نرخ تورم باشد. مثلا اگر جایی سرمایه گذاری کرده بودید که در یک سال منتهی به شهریور 1399 به شما 40 درصد سود داده باشد، باز هم زیان کرده‌اید. چرا که تورم نقطه‌ای 44 درصد بوده است و برای ثابت ماندن سرمایه‌تان نسبت به پارسال باید اقلا 44 درصد عایدی کسب کرده باشید. شاید بپرسید کجا چنین بازارهایی را می‌شود پیدا کرد؟ پیش از ذکر بازارها به میزان ریسک پذیری یا ریسک گریزی افراد و اهمیت آن اشاره می‌کنیم.

آزمونی برای سنجش: ریسک پذیر هستم یا ریسک گریز؟

معمولا افراد به دو دسته ریسک پذیر و ریسک گریز تقسیم می‌شوند. دسته ریسک پذیر بیش از گروه دیگر حاضرند احتمال ضرر و زیان را بپذیرند. این در حالی است که ریسک گریزها نسبت به نوسانات دارایی حساس‌ترند. برای هر یک از این افراد، گزینه‌های سرمایه گذاری متفاوتی پیشنهاد می‌شود. برای تعیین اینکه ریسک پذیر هستید یا ریسک گریز می‌توانید از اینجا استفاده کنید. فراموش نکنید که ریسک و سود دو نقطه مقابل هم هستند. یعنی گزینه های پرسودتر احتمالا ریسکی و گزینه‌های کم سودتر کم‌ریسک‌تر هستند. در ادامه به بازارهای مناسب سرمایه گذاری برای افراد ریسک گریز اشاره می‌کنیم.

سپرهایی در برابر تورم

در 6 ماه نخست سال 1400 بجز اردیبهشت که نرخ تورم 0.7 درصد بود، ماهانه بالاتر از 2.5 درصد بوده و در شهریور ماه نیز به 3.9 درصد رسیده است. با این حال، نوسانات بازارها هم زیاد بوده است. این نوسانات بیشتر روی افراد ریسک گریز تاثیر می‌گذارد و باعث می‌شود تصمیماتی بگیرند که برای آنان سودمند نیست. علاوه بر این، حتی ممکن است باعث زیان آنها هم شود و به جای اینکه وضعیت آنها را در برابر تورم بهبود بخشد، آنان را ضعیف‌تر هم کند. به طور کلی گزینه‌های افراد ریسک گریز شامل بانک و صندوق درآمد ثابت می‌شود. البته با کمی ارفاق می‌توان روی گزینه طلا و حتی مسکن را هم به عنوان یک گزینه برای ریسک گریزها تاکید کرد.

4 گزینه سرمایه گذاری برای کم‌ریسک ها

اما اگر فرد ریسک‌گریزی باشید، بهترین گزینه برای سرمایه گذاری و محافظت از دارایی شما در برابر تورم چیست؟ بر اساس اطلاعات موجود، از میان 4 گزینه مورد بررسی، بانک ریسک و سود کمتری دارد. صندوق درآمد ثابت ریسکی نزدیک به بانک و بازدهی بالاتر از آن دارد. در نهایت هم صندوق طلا ریسک بالاتر از این دو ولی بازدهی بالاتر در بلندمدت دارد. مسکن هم که گزینه‌ای آشنا برای اقشار مختلف است و برای بسیاری از مردم محبوب است. شما کدام را انتخاب می‌کنید؟ برای اینکه یک مقایسه عددی از سود این بازارها داشته باشید، توجه شما را به یک ارزیابی جلب می‌کنیم. همان طور که گفتیم اگر تورم یک ساله منتهی به شهریور 1400 را بر اساس مرکز آمار محاسبه کنیم، این عدد حدود 44 درصد است. اما عایدات بازارها چطور بوده است؟

1- سودآوری اندک بانک

سپرده یک ساله بانکی در طول یک سال 16 درصد بازدهی دارد. یعنی اگر از ابتدای نیمه دوم سال 99 یک میلیون تومان در بانک گذاشته باشید، اکنون یک میلیون و 160 هزار تومان پول دارید. طبیعتا اگر این مبلغ 100 میلیون تومان بود، سود شما 16 میلیون تومان می‌شد و کل سرمایه گذاری شما 116 میلیون تومان می‌شد. حالا اگر گزینه صندوق‌های درآمد ثابت را انتخاب می‌کردید، چه؟

2- صندوق درآمد ثابت، گزینه ای بینابین

برخی از صندوق‌ها مانند صندوق درآمد ثابت کیان در یک سال اخیر تقریبا 21.05 درصد سود عاید سرمایه گذاران کرده‌اند. این میزان کمتر از تورم اما خیلی بیشتر از بانک است. در واقع اگر از ابتدای نیمه دوم سال 1399 یک میلیون تومان در این صندوق سرمایه گذاری کرده بودید، اکنون یک میلیون و 210 هزار تومان و اگر 100 میلیون تومان در آن سرمایه گذاری کرده بودید، در آخر شهریور 1400 حدود 21 میلیون تومان سود برده بودید.

3- صندوق طلا، ریسک و سود بالاتر

جالب است که بسیاری از افراد فکر می‌کنند طلا گزینه کم‌ریسکی است اما یک سال اخیر نشان می‌دهد که همیشه هم این طور نیست. قیمت هر سکه امامی در پایان شهریور 1400 در مقایسه با پایان شهریور 1399 از 13 میلیون تومان به 11.8 میلیون تومان رسید که نشان دهنده افت 9.4 درصدی آن است. البته در کشوری که میانگین تورم بلندمدت آن بالای 20 درصد است، طلا در بلندمدت معمولا صعودی است اما ممکن است در کوتاه‌مدت نوساناتی داشته باشد. صندوق‌های طلا در یک سال منتهی به شهریور 1400 به طور متوسط بیش از 10 درصد افت داشته‌اند. البته در مورد طلا مسایلی مانند نگهداری در جای امن، سرقت، جعل و کارمزد ساخت وجود دارد که برخی را به سوی خرید صندوق طلا سوق می‌دهد.

4- مسکن؛ افت و خیز یک سرمایه‌گذاری سنتی

بسیاری از سرمایه‌گذاران خصوصا افراد سنتی مسکن و زمین را گزینه سرمایه‌گذاری خوبی می‌دانند. قیمت مسکن تهران در یک سال منتهی به شهریور 1400 حدودا 30.5 درصد رشد کرده است. اما سرمایه‌گذاری در مسکن با برخی از مشکلات روبرو است. قیمت ملک در سال‌های اخیر بسیار بالا رفته و سرمایه‌گذاری با پول‌های نسبتا کم دیگر در آن ممکن نیست. علاوه بر این، یکی از مسایلی که مسکن در برخی مواقع به آن دچار می‌شود، رکود است که در این صورت رشد قیمت اسمی آن مثبت است و حتی قیمت واقعی ممکن است منفی شود.

بیشتر بخوانید: میزان تحمل ریسک سرمایه گذاری خود را چطور تعیین کنیم؟

2 گزینه برای ریسک‌پذیرها

در بالا به گزینه‌هایی برای سرمایه‌گذاری افراد ریسک‌گریز پرداختیم و دو گزینه دیگر مانند مسکن و طلا را هم معرفی کردیم. در اینجا می‌خواهیم دو گزینه دیگر را هم معرفی کنیم که برای ریسک‌پذیرها مناسب است و همان قدر که عایدی آنها می‌تواند خوب باشد، ریسک آنها هم بالا است. این دو عبارتند از بازار سهام و ارزهای دیجیتال. در ادامه بیشتر به معرفی این گزینه‌ها می‌پردازیم.

بازار سهام و صندوق‌های سهامی

اگر نگاهی به بازار سهام و شاخص کل بیندازید، خواهید دید که شاخص کل از یک میلیون و 652 هزار واحد در پایان تابستان 1399 به یک میلیون و 391 هزار واحد افت کرد. این افت 15.8 درصد است اما تجربه نشان داده است که اولا بورس در بلندمدت بهترین و پربازده‌ترین بازار بوده است. دوما برخی از صندوق‌های سهامی معتبر در همین بازه زمانی و حتی با وجود افت بازار سهام سود داشته‌اند. برای کسانی که وقت کافی نداشته یا آشنایی زیادی با بازار ندارند، انتخاب یک صندوق سهامی مناسب یکی از بهترین کارهای ممکن است.

ارزهای دیجیتال

ارزهای دیجیتال بازار دیگری هستند که مدتی است بر سر زبانها افتاده‌اند. بیت کوین به عنوان مهمترین ارزدیجیتال در بازار رمزارزها در ماه‌های اخیر فراز و نشیب زیادی داشته است و ارزهای دیگر نیز روند مشابهی را طی کرده‌اند. بیت کوین در یک سال منتهی به شهریور 1400 از حدود 11 هزار دلار به بیش از 40 هزار دلار افزایش یافت. ارزهای دیجیتال ریسک بالایی دارند و فقدان یک نهاد مرکزی می‌تواند نوسان آنها را بسیار شدید کند. با این حال، اگر بازار به آنها روی آورده باشد می‌توانند رشد بالایی را نیز تجربه کنند. معامله در این بازارها نیاز به دانش بالایی در خصوص آنها دارد.

جمع‌بندی

در این نوشته به بررسی تورم و اثر آن بر کاهش قدرت خرید پرداختیم. علاوه بر این، گزینه‌های مناسبی برای سرمایه گذاری کم ریسک و پرریسک را نیز معرفی کردیم. برخی از گزینه‌ها ریسک پایینی دارند اما ریسک برخی دیگر زیاد است. صندوق‌های درآمد ثابت و بانک بیشتر برای افراد ریسک‌گریز مناسب هستند و تقریبا به شکلی آهسته و پیوسته سود می‌دهند. در حالی که بازارهایی مانند سهام و ارزهای دیجیتال ریسک بالاتر و سود بالاتری دارند. انتخاب گزینه سرمایه گذاری به سطح ریسک پذیری شما بستگی دارد اما توصیه ما این است که سبدی از دارایی‌های فوق ایجاد کنید. تاکید بر یک گزینه تنها ریسک را بالا می‌برد یا سودتان را پایین نگه می‌دارد.