چطور در بازارهای سرمایه‌گذاری سود کنیم؟

بازار سهام پربازده‌ترین بازار سرمایه‌گذاری در ایران است با این حال افراد زیادی تجربه خوشایندی از این بازار ندارند. دلیل این اتفاق هم نوسانات بازار سرمایه است. سال گذشته به یکباره بازار سهام با استقبال متقاضیان روبرو شد و شاخص کل در مدت زمان کوتاهی چند برابر شد. کسانی که تجربه زیادی در بازار نداشته و با موج جمعی تقاضا وارد شده بودند، معمولا در قیمت‌های بالایی سهام را خریداری کردند. اما این رشد در نیمه مرداد سال گذشته به انتها رسید و بازار سهام به تدریج شروع به افت کرد. اغلب سرمایه‌گذاران حرفه‌ای در این بازه از بازار خارج شدند اما بسیاری از افرادی که آشنایی زیادی با بازار نداشتند، به امید جبران ضرر باقی ماندند. اما این انتظار کمی طولانی شد و بخش زیادی از سرمایه آنها را کاهش داد.

تجربه این اتفاق برای بسیاری از تازه‌واردان بسیار نامناسب بود. با این حال بازار سرمایه بار دیگر روند صعودی خود را نشان داده است. این بار چه درسی از تجربه گذشته خود می‌گیریم و چه کار کنیم تا در بازار سرمایه بازنده نباشیم؟ ویژگی‌های برندگان و بازندگان سرمایه چیست؟

ورود به بازار سهام: بله یا خیر؟

تجربه‌ای که در بالا به آن اشاره کردیم باعث شد بسیاری از افراد از ورود به این بازار بترسند. بورس در فاصله نیمه مرداد 1399 تا ابتدای خرداد 1400 افت شدیدی داشت و شاخص از 2 میلیون و 78 هزار واحد به کمتر از 1.1 میلیون واحد نیز رسید. اما از ابتدای تیر روند صعودی بازار سهام آغاز شد و شاخص در مدت یک ماه و نیم از حدود 1.1 میلیون واحد به بیش از 1.4 میلیون واحدی افزایش یافت. به نظر می‌رسد موعد مناسبی برای ورود به بازار باشد، زیرا در این مدت کوتاه یک ماه و نیمه بورس بیش از 28 درصد رشد کرده است. این رشد بار دیگر توجهات را به بازار سرمایه جلب کرده است اما برخی هنوز برای ورود شکاک هستند. چه باید کرد؟

بیشتر بخوانید: بهترین روش‌های سرمایه‌گذاری با پول کم در سال 1400

نگاهی بلندمدت به بازار سهام

از تیر 1395 تا تیر 1400 یعنی در یک بازه 5 ساله شاخص عمومی قیمت‌ها 3.3 برابر شده است. این در حالی است که سکه 9.72 برابر و بورس 19.3 برابر شده است. اگر پول خود را در بانک خوابانده بودید، سرمایه شما در مدت 5 سال کمتر از 2.5 برابر شده بود، یعنی حتی تورم را هم پوشش نمی‌داد. همان طور که مشخص است، سرمایه‌گذاری اصولی در بازار سهام نه تنها سرمایه شما را از تورم شدید سال‌های اخیر حفظ می‌کرد، بلکه شما را ثروتمندتر هم می‌نمود. در نمودار زیر بازدهی 5 ساله بازارهای سرمایه‌گذاری را در پایان تیر ماه هر سال مشاهده می‌کنید.

پس اگر بازار سهام این میزان بازدهی دارد و وضع ما را بسیار بهتر می‌کند، چطور می‌توانیم از آن سود کنیم؟ و چرا در مرحله قبل زیان دیدیم؟ چه عواملی روی ما تاثیر گذاشت؟

قدمی مثبت به سمت سود بردن

واقعیت این است که ما دو انتخاب پیش رو داریم. یکی این که وارد این بازار نشویم. در این صورت پربازده‌ترین بازار بلندمدت را از دست داده‌ایم. اما اگر وارد شویم باید چند نکته را مورد توجه قرار دهیم. نخستین مورد آن است که شناخت خوبی از خود به دست بیاورید. اگر ریسک‌گریز هستید یا آشنایی کافی با بازار سهام ندارید، می‌توانید از صندوق‌های سهام استفاده کنید. برخی از این صندوق‌های معتبر می‌توانند عملکرد بهتری حتی در مقایسه با شاخص کل داشته باشند. بیایید با هم یک مقایسه انجام دهیم. اگر دانشی نسبت به بازار نداشتید و از صندوقی مانند صندوق آوای سهام کیان استفاده کرده بودید، در این مدت حدود 28 درصد سود کرده بودید. اگر در صندوق آهنگ سهام کیان سرمایه‌گذاری کرده بودید، 26.6 درصد عایدی به دست می‌آوردید. این یعنی بهره‌مند شدن از بازار سهام بدون این که دانشی در این خصوص داشته باشید. این راه ساده و کاربردی است و سودآوری نیز دارد. در واقع شما غیرمستقیم وارد بورس شده‌اید. اما اگر می‎خواهید مستقیما معامله کنید، به نکات زیر توجه کنید تا دوباره دچار مشکل نشوید.

ویژگی‌های بازندگان بازار

چه افرادی در بازار سهام بازنده می‌شوند؟ اگر جواب درستی به این سوال بدهیم می‌توانیم برای ورود به این بازار با آمادگی بیشتری وارد شویم. بسیاری از سرمایه‌گذاران حرفه‌ای معتقدند بازار سهام جایی است که سرمایه می‌تواند از افراد بی‌صبر و حوصله به افراد شکیبا انتقال پیدا کند. کسانی که بی‌تحلیل وارد بازار می‌شوند با چنین خطری روبرو هستند. نکته مهمی که در خصوص بازارهای سهام مهم است، نگرش بلندمدت آن به ویژه در اقتصادهایی همچون ایران است.

بیشتر بخوانید: افزایش نرخ تورم ماهانه سیگنالی برای سرمایه‌گذاری؟

تک سهم شدن و قرار دادن تمام تخم‌مرغ‌ها در یک سبد

یکی از نکته‌های اصلی که بازندگان بازار سهام در افت قبلی به آن توجه نمی‌کنند، آن است که هیچ وقت نباید تمام تخم‌مرغ‌هایتان را در یک سبد بگذارید. اما این حرف یعنی چه؟ این عبارتی است که در سرمایه‌گذاری به صورت ضرب‌المثل درآمده است و معنای آن این است که هرگز تمام دارایی خود را نباید روی یک نوع دارایی یا دارایی‌هایی که ریسک‌ها و فرصت‌های آنها مشابه است، سرمایه‌گذاری کنید. مثلا تمام سرمایه خود را در بازار سهام قرار ندهید بلکه خوب است آن را توزیع کرده و بخشی را به طلا و بخش دیگر را به مواردی مانند سپرده‌گذاری یا خرید صندوق درآمد ثابت که ریسک پایینی دارند، اختصاص دهید. همچنین در خرید سهام نیز می‌توانید این گزینه را رعایت کنید. تک سهم شدن درست مانند این است که تخم مرغ‌هایتان را در یک سبد بگذارید، بنابراین با کوچک‌ترین نوسان و برخوردی آنها را از دست خواهید داد. این موضوع ریسک شما را افزایش می‌دهد.

فروش دارایی‌های ثابت شخصی برای سرمایه‌گذاری

پاهی پیش آمده است که وقتی بازاری داغ می‌شود و سودی عاید افراد می‌کند، برخی برای کسب سود بیشتر خانه یا اقلام و سایل مورد نیاز خود را می‌فروشند و آن را در گزینه بالا سرمایه‌‎گذاری می‌کنند. این کار از جمله مواردی است که می‌تواند ریسک بالایی داشته باشد و دارایی‌های شما، سرمایه زندگی و حتی زندگی شخصی شما را دچار مشکل کند. سرمایه‌گذاری با پولی انجام می‌شود که نیاز آنی و فوری شما نباشد. در این صورت خصوصا اگر تازه‌کار هستید، باید از این کار پرهیز کنید.

دید کوتاه‌مدت و شتابزدگی

تمام بازارهای سرمایه‌گذاری ماهیت نوسانی دارند، یعنی ارزش آنها و سرمایه شما دست کم در کوتاه‌مدت کم و زیاد می‌شود. برخی مواقع پیش می‌آید که سرمایه‌گذاری ما افت می‌کند. در این صورت صاحبان سرمایه‌ای که تازه وارد بازار شده‌اند، دچار تشویش می‌شوند و گاهی به قیمت ارزان دارایی گرانبهای خود را به فروش می‌رسانند. واقعیت این است که باید هنگام خرید دقت لازم را داشته باشید و اگر در گزینه درستی سرمایه‌گذاری کرده‌اید، نگران نباشید. تورم بلندمدت و انتخاب سرمایه‌گذاری مناسب می‌توانند در میان مدت یا بلندمدت سود خوبی برای شما فراهم آورند.

بیشتر بخوانید: تفاوت صندوق درآمد ثابت و سپرده بانکی چیست؟

خریدن در سقف قیمت

درست است که انتخاب گزینه مناسب برای سرمایه‌گذاری و توجه به مسایل بنیادی یک شرکت یا صنعت اهمیت زیادی دارد، اما در هنگام خرید باید به قیمت یک دارایی نیز توجه کنید. گاهی پیش می‌آید که یک دارایی بنیاد خوبی را دارد اما قیمت آن رشد زیادی کرده است. در چنین شرایطی باید به دنبال یک گزینه مناسب دیگر بود. با رعایت نکات بالا می‌توانید جزو برندگان بازار سرمایه باشید.

جمع‌بندی

در این مطلب به این موضوع اشاره کردیم که بازار سرمایه دوباره صعود کرده است. اهرم‌هایی مانند تورم هم پتانسیل‌هایی برای رشد بازار ایجاد کرده‌اند. همان طور که گفتیم بازار سهام پرسودترین بازار سرمایه‌گذاری است و در بلندمدت بهترین عایدی را داشته است. چشم‌ پوشیدن از این بازار هزینه فرصت زیادی دارد. اما اگر بخواهیم از این بازار سود کنیم چه می‌توان کرد؟ دو راه برای سود بردن از این بازار وجود دارد: یکی مستقیم و دیگری غیرمستقیم. راه غیرمستقیم خرید صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام است. این صندوق‌ها را بدون آن که آشنایی خاصی با بازار داشته باشید می‌توانید بخرید و عایدی برخی از آنها در بلندمدت بسیار عالی است. مثلا ارزش صندوق آوای سهام کیان از پایان تیر 1396 تا پایان تیر 1400 نزدیک به 25 برابر شده است.

هرچند این نوع سرمایه‌گذاری بی‌دردسر و با بازدهی مناسب است، اما اگر مایلید خودتان به طور مستقیم در بورس فعالیت کنید، رعایت چند نکته ضروری است. شناخت ویژگی‌های بازندگان بازار سرمایه می‌تواند از شکست دوباره شما جلوگیری کند. متنوع‌سازی دارایی و سرمایه‎‌گذاری مهمترین نکته در این حوزه است. به این ترتیب با این دو روش و نکات مربوط به آنها، خواهید توانست از رشد بازار سرمایه بهره‌مند شوید.