بسیاری از اوقات کلماتی را در حوزه سرمایه‌گذاری می‌شنویم که به گوشمان آشنا است و شناخت آن برای سرمایه‌گذاری‌های ما لازم است. با این حال در بسیاری از موارد افراد از آن آگاهی چندانی ندارند. یکی از این مباحث موضوع حباب و به وجود آمدن حباب‌های قیمتی است. فلز گرانبهایی مانند طلا از قدیم الایام در میان مردم از اعتبار بالایی برخوردار بوده است و در حال حاضر نیز به عنوان یک دسته دارایی پراهمیت در تمام کشورها در حال ساخت و استفاده و معامله شدن است.

احتمالا اصطلاح حباب قیمت را بیش از هر بازار مالی دیگر در بازار سکه و طلا شنیده‌اید. در مواقعی که حرف از قیمت‌های بالای طلا به گوش می‌رسد، می‌شنویم که این قیمت‌ها حباب هستند و به زودی می‌ترکند. اما این سوال پیش می‌آید که حباب قیمتی چیست و دلایل به وجود آمدن آن به چه عواملی برمی‌گردد؟ در ادامه به بررسی این اصطلاح پر کاربرد در بازارهای سرمایه خواهیم پرداخت.

اصطلاح حباب در میان سرمایه گذاران

اگر به کلمه حباب خوب دقت کنیم برخی صفات به ذهن‌مان می‌رسد. بی ثباتی، زودگذر بودن، تو خالی و صفاتی از این دست وارد ذهن‌ما می‌شود؛ چرا که ذات حباب در طبیعت چنین است. زمانی که سرمایه گذاران از این اصطلاح در مورد قیمت‌ها استفاده می‌کنند منظورشان این است که قیمت اعمال شده برای یک کالا مانند طلا و سکه بیش‌تر از ارزش واقعی آن است و احتمالا دیر یا زود این قیمت مانند یک حباب می‌شکند و فرو می‌خوابد؛ بنابراین در سرمایه‌گذاری در طلا و سکه باید جانب احتیاط را نگه داشت.

حباب قیمت در طلا و سکه

شاید این تصور را پیدا کنیم که خب با این حساب به راحتی می‌توانیم بفهمیم که چه موقع با حباب قیمتی طلا و سکه مواجه هستیم و چه زمان به ارزش واقعی آن‌ها رسیده‌ایم. زمانی که قیمت بیش از حد انتظار ما بالا رفت پس با حباب طلا و سکه طرف هستیم. این طرز حساب و کتاب کاملا غلط است.

در این زمینه که آیا بازار طلا دچار حباب قیمتی شده است یا خیر باید از متخصصین سوال شود. مشخص کردن این که آیا با افزایش قیمت بی اساس رو به رو هستیم تنها به دست کارشناسانی قابل تشخیص است که با فرمول‌های ریاضی در این زمینه که البته ساده هم نیستند آشنا هستند.

گفتنی است که حباب‌ها همیشه منفی نیستند. حباب‌های طلا و سکه هم می‌توانند مثبت باشند و هم منفی. یعنی هم قیمت می‌تواند رشد کند و هم کاهش پیدا کند تا حباب از بین برود.

حباب مثبت و منفی چطور ایجاد می‌شود؟

قبل از این که به توضیح حباب مثبت و منفی برسیم باید سه نکته را توضیح دهیم تا بتوانیم به درک درستی از مثبت و منفی بودن حباب برسیم. نکته اول قیمت عرضه است؛ زمانی که فروشندگان می‌خواهند محصول خود را به یک قیمت مشخص بفروشند به آن قیمت، قیمت عرضه می‌گوییم.

از طرف دیگر، قیمت تقاضا را داریم که به زمانی گفته می‎شود که خریداران تمایل به خرید محصول به قیمتی که می‌خواهند نصیب‌شان شود، دارند. با این حساب، زمانی که قیمت عرضه و تقاضا در یک نقطه متعادل و یکسان قرار می‌گیرد باید بگوییم که قیمت در نقطه تعادل قرار گرفته است.

در برخی شرایط، قیمت یک کالا به دلیل افزایش تقاضا از قیمت جهانی آن بیش‌تر می‌شود که در این صورت می‌توان گفت که حباب قیمتی مثبت وجود دارد. مثلا ارزش ذاتی قیمت سکه برحسب میزان گرم طلای آن، قیمت جهانی طلا و نرخ دلار در بازار آزاد به دست می‌آید اما به هر حال تابعی از میزان طلای به کار رفته در آن است.

حباب سکه و طلا یعنی چه؟ و چرا ایجاد می‌شود؟

گاهی ممکن است به دلایلی مردم به خرید سکه روی بیاورند و در نتیجه با رشد تقاضای سکه، قیمت آن بالا رفته و از پولی که به دلیل وزن طلای آن می‌پردازیم، بیشتر شود. از طرف دیگر، زمانی که مردم به هر دلیلی رو به فروش بیاورند یا بهای دلار پایین برود، ممکن است با حباب قیمتی منفی مواجه شویم و برعکس حالت بالا پیش می‌آید.

دلایل به وجود آمدن حباب قیمتی

اما چه عواملی باعث به وجود آمدن حباب قیمتی می‌شود؟ دلایلی که باعث می‌شود حباب قیمتی مثبت به وجود بیاید عبارتند از نقدینگی در بازار، دپو کردن و امیدوار بودن به افزایش قیمت و نایاب شدن یک محصول در بازار. اما دلایلی که باعث حباب قیمتی منفی می‌شود شامل تولید و موجودیت بیش از حد یک کالا و محصول در بازار.

البته گفتنی است که عوامل مهم دیگری هم وجود دارد که موجب به وجود آمدن حباب سکه طلا می‌شود. چنین روزهایی که شاهد بالا رفتن قیمت سکه هستیم می‌تواند به بهانه‌ای تبدیل شود تا به بررسی عوامل اصلی به وجود آمدن حباب سکه طلا بپردازیم.

سابقه تاریخی رشد و نزول ارزش طلا

در زمان پیش‌روی افسار گیسخته تورم، افراد جامعه برای این‌که بتوانند ارزش پول خود را حفظ کنند، تلاش می‌کنند تا در کوتاه‌ترین فرصت اقدام به تبدیل پول نقد خود به یکی از دارایی‌های باارزش کنند. یکی از دارایی‌های در دسترس که همگام با تورم رشد می‌کند، سکه طلا است.

به همین دلیل می‌بینیم که سرمایه گذاران به ویژه سرمایه گذاران خرد با سرمایه محدود در چنین شرایطی اقدام به خرید سکه طلا می‌کنند. از آن‌جایی که طلا و سکه طلا در حفظ ارزش دارای سابقه درخشانی است پس طبیعی است که افراد برای سرمایه گذاری به سراغ آن بروند.

در بازه زمانی 25 سال اخیر، تنها در سال‌های 2013 تا 2015 بود که ارزش طلا به خاطر بحران مالی در جهان دچار نزول شد. اما در تمام بازه‌های دیگر با رشد همراه بوده است.

مقایسه تورم و بازدهی سکه طرح قدیم

با توجه به بازدهی سکه طلا از سایت بانک مرکزی هم می‌توان دید که از سال‌های 77 تا همین سال‌های اخیر تنها دو سال 2013 و 2015 میلادی است که طلا با افت مواجه بوده است. اما با وجود این‌که می‌توان با توجه به سابقه تاریخی که طلا به عنوان یک دارایی باارزش برای سرمایه گذاری دارد روی آن حساب باز کرد، باز این سوال مطرح می‌شود که نسبت به حباب سکه پیش آمده چطور به سرمایه گذاری در سکه طلا بپردازیم؟ اصلا حباب سکه طلا دقیقا چطور شکل می‌گیرد؟ و آیا گزینه بهتر و منطقی‌تری برای سرمایه گذاری در سکه وجود دارد؟

شکل گیری حباب سکه

حباب به اختلاف ارزش ذاتی با قیمت معاملاتی در یک بازار می‌گویند. برای درک حباب سکه طلا می‌توان بر اساس تعریف ارائه شده این‌طور گفت که از پولی که بابت خرید سکه طلا پرداخت می‌کنیم، چه میزان از آن بابت طلای به کار رفته در سکه طلا خریداری شده است و چه میزان بابت فشار تقاضا و عوامل دیگر است.

هر سکه طلا امامی 8.133 گرم طلا دارد. یعنی باید پول خرید این مقدار طلا را بپردازیم. این در شرایطی است که نیم سکه، نصف سکه امامی طلا دارد و ربع سکه نیز از حدود 2 گرم طلا تشکیل شده است. در شرایطی که قیمت دلار در بازار بالا می‌رود، سرمایه‌های خرد به سمت خرید سکه‌های کوچک‌تر می‌رود و حباب آنها بیشتر از سکه امامی می‌شود.

با توجه به حباب سکه طلا، این سوال برای سرمایه گذارانی که می‌خواهند در این زمینه سرمایه گذاری کنند پیش می‌آید که خرید سکه فیزیکی طلا بهتر است یا سرمایه گذاری در ربع سکه بورسی؟ جالب است بدانیم صندوق‌های سرمایه گذاری طلا هم از اوراق سپرده مبتنی بر سکه بورسی اقدام به تشکیل سبد می‌کنند. در حال حاضر حدود نیمی از قیمت ربع سکه و سکه گرمی حباب است.

خرید سکه فیزیکی یا سکه بورسی؟

از طرفی تمایل به سرمایه گذاری در سکه طلا داریم و برای خرید آن به بازار می‌رویم، اما از طرف دیگر از حباب سکه طلا هم آگاه هستیم و می‌دانیم نزدیک به نیمی از پولی که می‌دهیم بابت حباب است. آیا راه دیگری برای سرمایه گذاری در سکه طلا وجود دارد که ما را از حباب آن دور نگه دارد؟

آن‌چه که قیمت طلا را تعیین می‌کند؛ قیمت جهانی طلا، تورم، انتظارات تورمی و نرخ دلار در بازار آزاد است. افراد با دیدن رشد قیمت دلار و تورم به فکر حفظ ارزش پول‌شان می‌افتد و به همین خاطر به دنبال خرید انواع سکه با توجه به پول نقدی که در دست دارند می‌افتند. دلیل ایجاد حباب بیش‌تر در سکه‌های طلای ربع و گرمی به دلیل همین میزان تقاضا از طرف افراد است. با توجه به حباب پیش آمده، پیشنهاد بسیاری از مشاوران مالی به جای سرمایه گذاری در سکه طلا به صورت خرید فیزیکی انواع سکه طلا، سرمایه گذاری در صندوق طلا است.

از طرفی سپرده‌های مبتنی بر سکه طلا بر مبنای سکه امامی هستند پس پیشنهاد سرمایه گذاری در صندوق‌های سرمایه گذاری مبتنی بر سکه طلا مانند صندوق طلا کیان بهتر از خرید فیزیکی انواع سکه طلا به نظر می‌رسد و ریسک کمتری دارد.

ممکن است ربع سکه به دلیل تقاضا با رشد و بازدهی بیشتری همراه باشد اما به یاد داشته باشیم که نوسان قیمت ربع سکه وابسته به خبرها و اتفاقات سیاسی و اقتصادی بالاتر است و مریسک بیشتری آن را تهدید می‌کند. در نهایت باید اشاره کرد که صندوق‌های طلا این مزیت را دارند که با حداقل 500 هزار تومان می‌توان در سکه سرمایه گذاری کرد. جدا از نکاتی که در مورد صندوق طلا به عنوان ابزار مالی نوین اشاره شد، مزایای دیگری هم شامل آن می‌شود.

ثبات و رشد در سرمایه گذاری

صندوق سرمایه گذاری طلا به عنوان ابزار مالی نوین، سبدی متشکل از اوراق سکه بورسی و شمش دارد. به همین دلیل، سرمایه گذاران می‌توانند از اعتبار این اوراق که در سبد صندوق‌های سرمایه گذاری طلا هست اطمینان داشته باشند. به خوبی می‌دانیم که با وجود تورم و افزایش قیمت دلار، قیمت سکه هم افزایش پیدا می‌کند. بنابراین قسمتی از سبد متشکل صندوق طلا که از اوراق سکه بورسی تشکیل شده است در این موقعیت باعث رشد واحدهای سرمایه گذاری سرمایه گذاران می‌شود. از طرفی دیگر، وجود اوراق گواهی شمش طلا باعث می‌شود قسمتی از سبد صندوق طلا که از اوراق شمش طلا تشکیل شده است ارزنده باقی بماند و در صورت افت حباب سکه هم صندوق طلا افت چشمگیری در مقایسه با سکه فیزیکی پیدا نکند.

مدیریت سرمایه در صندوق طلا

باید در نظر داشت که سرمایه گذاری در صندوق طلا به معنای سرمایه گذاری به صورت غیرمستقیم در طلا است. خرید صندوق طلا به این معنی است که مدیریت بخشی از سرمایه شما در طلا به دست تیم حرفه‌ای و کارشناسان مجرب صندوق طلا سپرده‌ شده است. با این حال، زمانی که انتظار رشد قیمت طلا را دارید بهتر است وارد این صندوق‌ها شوید و اگر گمان می‎کنید بازار نزولی می‌شود می‌توانید از گزینه‌های دیگر سرمایه گذاری استفاده کنید.

نقدشوندگی سریع

یکی از مزایای قابل توجه صندوق طلا، حضور بازارگردان و نقدشوندگی سریع است. زمانی که برای به دست آوردن قسمتی یا تمام سرمایه در صندوق اقدام به ابطال واحدهای سرمایه گذاری می‌کنیم، بازارگردان صندوق نقدشوندگی واحدهای سرمایه گذاری را تضمین می‌کند. فروش واحدهای سرمایه گذاری با نقدشوندگی سریع همراه است.

کارمزد کم صندوق‌های طلا

بارها با این موضوع در زمان خرید طلای فیزیکی مواجه شدیم که در عوض هر گرم طلا، باید مالیات قابل توجهی به فروشنده بپردازیم. این در حالی است که در زمان فروش همان قطعه طلا به طلافروش، خبری از بازگشت آن مالیاتی که پرداخت کرده بودیم، نیست. اما این موضوع در صندوق طلا وجود ندارد. زمانی که اقدام به سرمایه گذاری در صندوق طلا می‌کنید مقدار بسیار ناچیزی را به عنوان کارمزد پرداخت می‌کنید.

نتیجه‌گیری

شناخت مفهوم حباب سکه و دلایل به وجود آمدن آن می‌تواند به انتخاب ما برای بررسی موقعیت مناسب سرمایه گذاری در طلا کمک قابل توجهی کند. از طرفی دیگر، با درک بهتر از گزینه‌هایی مانند صندوق طلا می‌شود از خطرات و معایبی مانند حباب و امکان به سرقت رفتن طلای فیزیکی به راحتی فاصله گرفت و مسیری جدید را برای سرمایه گذاری در این فلز گرانبها انتخاب کرد.