هوش مالی چیست؟

من هم مانند بسیاری از آدم‌هایی که همکار و کارفرما و دوست و فامیل من هستند در حال کار کردن هستم و مدام تلاش می‌کنم. اما چرا عده‌ای که می‌شناسم تا این اندازه از من چه در عایدی و چه در امور مالی جلوتر هستند. گویا همیشه هم عرق جبین و کار زیاد به تنهایی نمی‌توانند برآورده کننده انتظارات ما در زندگی باشند. تا به این جای کار درست متوجه شدیم. تنها تلاش و عرق ریختن نمی‌تواند راهگشای ما باشد. اما این واقعیت نباید باعث شود که با خود بگوییم پس این میانبرهای غیراخلاقی و غیرانسانی هستند که می‌توانند ما را به هدف برسانند. پاسخ درست به این پرسش که پس ما چه قابلیتی را باید به خود اضافه کنیم تا علاوه بر تلاش بتوانیم با آن به اهداف مالی خود دست پیدا کنیم، تنها یک مفهوم است و آن هم هوش مالی است. خوشبختانه تربیت هوش مالی امکان‌پذیر است و می‌توان با درک مفهوم آن و تمرین به تقویت‌اش پرداخت. همراه با هم این قابلیت راهگشا و متمایزکننده را بیش‌تر خواهیم شناخت.

تعریف هوش مالی

هوش مالی متفاوت از ضریب هوشی است که با نام (IQ) می‌شناسیم. عملکردها و هدف‌گذاری‌های یک فرد و رسیدن آن به اهداف مالی که برآورده کردن‎‌شان در ظاهر نشدنی به نظر می‌رسد همان هوش مالی به حساب می‌آید. اما این تعریف کلی‌تر از آن است که بتوانیم برای تقویت هوش مالی خود به کار ببندیم. به همین دلیل با بررسی ویژگی‌های رفتاری و شخصیتی افرادی که هوش مالی بالایی دارند می‌توانیم به شکل دادن یک الگوی کلی برای مسیر مالی زندگی خودمان بپردازیم.

در هوش مالی چه می‌گذرد؟

بی شک اصطلاح انگلیسی (Out of Box) را بارها شنیده‌ایم. این عبارت به این اصل اشاره می‌کند که افرادی که فراتر از چارچوب‌های ذهنی فکر می‌کنند می‌توانند از حالت یکنواخت زندگی مسیرهایی بسازند که همگان را به تعجب بیاندازند. شاید با خود فکر کنیم که پس چنین اتفاقی هم می‌شود که رقم بخورد و ما از آن می‌ترسیدیم. هوش مالی علاوه بر مدیریت، جسارت و خلاقیت هم دارد. برای این‌که بتوانیم در همین فرصت تمرینی انجام دهیم اول یک پرسش مطرح می‌کنیم و به آن پاسخ می‌دهیم؛ با شنیدن واژه پول چه چیزهایی در ذهن‌مان تصور می‌شود؟ خرید، آسایش، مسکن، اتومبیل و خودِ اسکناس. می‌بینید! فاصله واژه پول تا اهداف مالی از یک صوت است تا تصور. حال در چنین فرصتی می‌توان با مطرح کردن یک سوال دیگر تا حدی هوش مالی را نهیب زد و تکان داد. این پرسش که چطور باید به پول لازم برای رسیدن به این اهداف عمل کنیم؟ بی‌شک پاسخ دادن به این پرسش سخت است. این دشواری به این دلیل است که چارچوب‌ها و افکار منفی نمی‌گذارند هوش مالی ما فعال شود. تصورات عادی و نخ نما شده در مورد پول باعث می‌شود که ما به مسیرهای موجود برای فعال کردن پول خود و حفظ ارزش آن فکر نکنیم. ما به سرعت می‎خواهیم پولی که داریم را تبدیل به یک کالای مصرفی کنیم و به این شکل به آسایش ذهنی دست پیدا کنیم. اما کافی است کمی از هوش مالی خود استفاده کنیم تا متوجه شویم که اگر به جای هدر دادن پول برای خرید یک برند خاص و ارضا شدن حس دارندگی، همان میزان پول را در زمینه سرمایه گذاری موفقی قرار دهیم می‌توانیم هم پول و ارزش آن را حفظ کنیم و هم در آینده به اهداف مالی اصلی که به معنای واقعی ما را به آسایش مالی می‌رسانند، دست پیدا کنیم. کافی است کمی وسیع‌تر و با جهان‌بینی بیش‌تری فکر کنیم. استقلال مالی و داشتن سرمایه مولد از دارایی‌های دم دستی و مصرفی بسیار متفاوت است.

چرا باید هوش مالی خود را ارتقا دهیم؟

بارها نقل شده که یکی از اهداف و بهانه‌های حضور ما در این جهان، یادگیری است. هوش مالی و ارتقای آن مانند هر نیاز دیگر برای پیشرفت در زندگی شخصی و اجتماعی یک ضرورت محسوب می‌شود. همه ما کار می‌کنیم و مدام برای زمانی که در اختیار داریم برنامه ریزی می‎‌کنیم. پس روا است برای مسیر مالی و عایدی که با زحمت آن را به دست می‌آوریم هم برنامه‌ای داشته باشیم و راه‌حلی برای جلوگیری از نقص‌های موجود در اوضاع مالی‌مان پیدا کنیم. اگر خوب دقت کنیم بسیاری از مشکلات مالی که داریم در آغاز مانند یک گلوله برفی به اندازه پهنای کف دست‌مان بوده‌اند. اما رفته رفته تبدیل به بهمن عظیم و ویرانگر شده‌اند. گرچه برای آن روی سکه یعنی اهداف و آرزوهای مالی هم نیاز به ذکاوت و تفکر مناسب و موقعیت‌شناسی داریم که هوش مالی به عنوان ابزار اصلی می‌تواند در دست‌مان باشد.

رابطه هوش مالی با پول

کمی بالاتر از پول به عنوان یک نمونه برای فعال کردن هوش مالی استفاده کردیم. این کار را عامدانه انجام دادیم؛ چراکه پول یکی از مهم‌ترین محرک‌ها برای درک بهتر اهداف مالی‌مان است. احساساتی مانند کمال طلبی، غرور و هیجان و حرص با پول تحریک می‌شوند و ما را به سمت خواسته‌ها و تلاش برای آن‌ها حرکت می‌دهند. در واقع زمانی که در موقعیت‌های خوب و بد مالی قرار می‌گیریم دچار این دست احساسات می‌شویم و اگر نتوانیم با کمک هوش مالی به خوبی به بررسی و تعیین تکلیف موقعیت بپردازیم، با ضرر و زیان مواجه می‌شویم.

راهکارهای ساده برای تقویت و افزایش هوش مالی

راهکارهای ارائه شده تا حد قابل توجهی می‌توانند به تقویت و افزایش هوش مالی کمک کنند. اما چند راهکار دیگر هم وجود دارند که می‌توانند کمک‌کننده باشند؛

پیکان تمرکز به سمت اهداف

بارها به اهداف مالی و اهمیت‌شان اشاره کردیم. کشش و کوششی که در ما ایجاد می‌شود می‌تواند مانند یک هدایتگر به هوش مالی ما، مسیر را نشان دهد. تمرکز و مشخص کردن جهت حرکت هوش مالی به سمت اهداف می‌تواند از هدر رفت نیروی ما جلوگیری کند و موجب رسیدن به اهداف شود.

زمان را در دست داشته باشیم

دیگر به یکی از عادات روزانه‌مان تبدیل شده است که زمان را از دست بدهیم و کاری که می‌شود در یک ساعت انجام داد را برای چندین ساعت کش دهیم. برنامه ریزی روزانه در نوع فعالیت‌های‌مان باعث می‎‌شود تا نظم حاکمی در زندگی‌مان جریان پیدا کند و با هوش مالی هم با راحتی و آسودگی بیش‌تر دست به خلاقیت بزنیم و هرچه سریع‌تر راه‌حل‌های مناسب برای رفع نیازها و رسیدن هر چه سریع‌تر به خواسته‌های مالی‌مان را پیدا کنیم. گفتنی است یکی از مهم‌ترین موانع که موجب از دست رفتن زمان می‌شود اضطراب است. حل مسئله و تسلط داشتن بر اضطراب نه تنها در صرفه‌جویی در وقت موثر است بلکه در تصمیمات مالی می‌تواند هوش مالی را به جای سلطه احساسات ناشی از اضطراب بنشاند.