کدام بازارها زودتر به تورم واکنش نشان می‌دهند؟

همه‌ی آحاد جامعه به دلیل ارتباط تنگاتنگ معیشت خود با سطح قیمت‌ها، خواه ناخواه با تورم سرو کار دارند، زیرا تورم باعث کاهش ارزش سرمایه و دارایی‌های آنان در بلندمدت می‌شود. این کاهش ارزش دارایی و سرمایه باعث کاهش قدرت خرید خانوارها می‌شود. در نتیجه تمامی افراد جامعه سعی بر این دارند قبل از بی‌ارزش شدن سرمایه‌های خود اقدام به سرمایه گذاری کنند تا از بلای تورم در امان بمانند. اما سوالی که ممکن است ذهن افراد جامعه را به خود مشغول کرده باشد این است که کدام بازار‌ها به افزایش تورم سریع تر واکنش نشان می‌دهند. قبل از پاسخ به این سوال، ابتدا در مورد تورم صحبت خواهیم کرد و سپس به جواب سوال اصلی کم و بیش پاسخ خواهیم داد.

تورم چیست؟

تورم از لحاظ لغوی به معنی ورم کردن است. اما در علم اقتصاد به معنی افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در یک بازه زمانی مشخص است. بنا به نظر بسیاری از اقتصاددانان تورم از افزایش قدرت خرج کردن افراد جامعه حاصل می‌شود. زیرا اگر قدرت خرج کردن افراد بالا رود یا به عبارتی نقدینگی موجود در اقتصاد افزایش یابد، تعادل عرضه و تقاضا از بین خواهد رفت. زیرا افزایش قدرت خرج کردن باعث افزایش تقاضا در جامعه خواهد شد و اگر اقتصاد نتواند این افزایش تقاضا را با افزایش عرضه جبران نماید، سطح عمومی قیمت‌ها افزایش خواهد یافت تا دو مرتبه تعادل جدیدی در جامعه حاصل شود. البته تورم همواره از طرف تقاضا نیست بلکه در بعضی شرایط، تورم ناشی از افزایش هزینه مواد اولیه و از طرف عرضه خواهد بود. در ایران نیز این موضوع وجود دارد. علاوه بر افزایش نقدینگی و قدرت خرج کردن و افزایش تقاضا، از طرفی دیگر با افزایش نرخ ارز، قیمت مواد اولیه با رشد مواجه شده است که این خود باعث افزایش تورم در سمت عرضه شده است. حالا این سوال که با افزایش تورم کدام بازار ها سریع‌تر به این افزایش نرخ تورم واکنش نشان خواهند داد، خواهیم پرداخت.

آشنایی با بازار های مختلف دارایی

در ایران عموما مردم و سرمایه گذاران بیشتر بازارهای سنتی همچون سکه طلا، ارز (دلار آمریکا) و مسکن را می‌شناسند و بیشتر سعی دارند در این بازارها سرمایه گذاری کنند. اما طبق آمار و داده‌های منتشر شده عایدی حاصل از سرمایه گذاری در بازار اوراق بهادار از همه این بازارهای سنتی در بازه پنج ساله بیشتر بوده است.

تورم و سکه طلا چه رابطه‌ای دارند؟

طبق ارزیابی‌های انجام شده در بازه زمانی اول فروردین سال 1396 تا پایان خرداد 1401، سکه طلای امامی در مقایسه با دیگر بازارها، بیشترین همبستگی را با نرخ تورم داشته است. به این معنی که با افزایش نرخ تورم، قیت سکه طلای امامی سریعتر واکنش نشان می‌دهد و افزایش قیمت پیدا می‌کند. از دلایل اصلی این موضوع این است که سکه طلا یک کالای سرمایه‌ای است که نقد شوندگی بالایی دارد.

نمودار بالا همبستگی ماهانه قیمت سکه امامی را با نرخ تورم نشان می‌دهد. با توجه به این نمودار، می‌توان دریافت که در این بازه 63 ماهه در همه مواقعی که نرخ تورم جهش قابل توجهی داشته است در همان زمان مشابه قیمت سکه امامی نیز به سرعت بالاتری نسبت به سایر بازار ها واکنش نشان داده و افزایش قیمت را تجربه کرده است. اما در مواقعی که نرخ تورم نوسانات زیادی می‌کند، افزایش قیمت سکه امامی کمتر نوسان داشته و فقط از روند تورم پیروی کرده است.

رابطه تورم با قیمت ارز

یکی دیگر از بازارهایی که به نرخ تورم واکنش نسبتا سریعی دارد، قیمت دلار است. عده‌ای معتقدند این تغییرات قیمت دلار است که به تورم در ایران جهت می‌دهد. براساس ارزیابی‌‌های انجام شده، دلار بعد از سکه بیشترین همبستگی را با تورم دارد. البته این دو بازار از لحاظ واکنشی نسبت به نرخ تورم بسیار به هم دیگر نزدیک هستند و اختلاف آنچنانی با یکدیگر ندارند. در نمودار زیر می‌توان این همبستگی را مشاهده کرد.

اگر با دقت به نمودار بالا نگاه کنیم می‌توانیم مشاهده کنیم که در 63 ماهه گذشته بالا رفتن نرخ ارز و افزایش قیمت‌ها هم جهت بوده‌اند. نکته جالب توجه این است که قیمت سکه و دلار با یکدیگر همبستگی بسیار بالایی دارند.

اگر یگ نگاه اجمالی به نمودار بالا بیاندازیم مشخص است که قیمت دلار و سکه همبستگی بسیار نزدیکی بایکدیگر را دارند. این موضوع نشان دهنده این است که با افزایش قیمت هرکدام از اینها( سکه یا دلار) قیمت دیگری با وقفه‌ی بسیار کوتاهی افزایش خواهد یافت. یعنی عملا اگر حباب سکه وجود نداشته باشد، فرق زیادی بین خرید سکه یا دلار وجود ندارد.

رابطه تورم و شاخص کل بورس

حالا شاید این سوال برایتان پیش بیاید که همبستگی بازار سهام با نرخ تورم چگونه است. این بازار بعد از سکه و دلار بیشترین همبستگی را با نرخ تورم دارد. بازار اوراق بهادار در بلندمدت پربازده‌ترین بازار بوده است. امابورس معمولا با افزایش نرخ تورم بصورت آنی واکنش نشان نمی‌دهد. برای روشن‌تر شدن این مطلب در نمودار زیر رابطه تورم و شاخص کل بورس آمده است.

باتوجه به نمودار نشان داده شده در طول 63 ماهی که ارتباط نرخ تورم و شاخص کل بورس در آن نمایش گذاشته شده، شاخص کل خیلی هم به نوسانات نرخ تورم واکنش آنی نشان نمی‌دهد، بلکه در بلندمدت و با ماندگاری تورم، شاخص کل روند افزایشی به خود می‌گیرد. شاخص کل بورس واکنش کند‌تری نسبت به طلا و سکه نسبت به افزایش نرخ تورم ماهانه دارد.

رابطه نرخ تورم و قیمت مسکن

قیمت مسکن بر خلاف دیگر بازارهای نام برده شده، بصورت ماهانه، همبستگی پایینی نسبت نرخ تورم را دارد. مسکن به دلیل آنکه نقدشوندگی پایینی دارد اصولا بصورت آنی نسبت به تحولات اقتصادی واکنش نشان نمی‌دهد. اما بازارهای طلا، دلار و بورس به دلیل اینکه نقدشوندگی بالایی دارند به نسبت واکنش سریع‌تری را نسبت به تحولات اقتصادی خواهند داشت.

باتوجه به اعداد مربوط به قیمت مسکن و نرخ تورم به وضوح می‌توان مشاهده کرد که قیمت مسکن تقریبا با تغییرات نرخ تورم بصورت ماهانه واکنش نشان نمی‌دهد، بلکه فقط از روند افزایشی تورم پیروی کرده و قیمت آن افزایش یافته است. به گونه‌ای دیگر می‌توان بیان کرد که بازار مسکن نسبت به تحولات لحظه‌ای و کوتاه‌مدت شرایط اقتصادی در امان است اما در بلندمدت همگام با روند کلی حرکت خواهد کرد.

جمع بندی

واکنش بازارهای مختلف به نرخ تورم یکی از سوالات سرمایه گذاران بوده است. با توجه به ارزیابی‌های انجام شده، سکه طلا همبستگی بیشتری نسبت به تغییرات نرخ تورم را داشته و با هر گونه تغییری در نرخ تورم نسبت به سایر بازارها سریع تر واکنش نشان خواهد داد. اما بازار مسکن به دلیل نقد شوندگی پایین آن نسبت به تغییرات نرخ تورم واکنش سریعی نخواهد داشت اما در بلند مدت از روند تغییرات آن پیروی خواهد کرد. نکته‌ای که از این موضوع می‌توان برداشت کرد این است که در صورت مشاهده رشد تورم بهتر است فورا در بازاری مانند طلا سرمایه‌گذاری کرد. بجای سرمایه‌گذاری در سکه امامی می‌شود از صندوق سکه طلا کیان هم استفاده کرد که هم بازدهی نسبتا مشابهی دارد و هم خطراتی مانند جعل و سرقت را ندارد.

اما اگر بلندمدت‌تر نگاه کنیم و تورم ماندگار باشد، بازارهای بورس و مسکن هم رشد خواهند کرد. اگر سرعت عمل کافی را نداشته‌اید و از قافله سرمایه‌گذاری عقب مانده‌اید و علاوه بر این فکر می‌کنید تورم ماندگار است، می‌توانید به این دو بازار فکر کنید. البته نکات مهمی در سرمایه‌گذاری در این دو بازار هم وجود دارد که باید حتما آنها را مورد نظر قرار دهید. به جای سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس می‌توانید از صندوق‌های سهامی مانند صندوق آوای سهام کیان و صندوق شاخصی هم وزن کیان استفاده کنید. این صندوق‌ها با استفاده از تیم خبره خود ریسک کمتری در مقایسه با سرمایه‌گذاری مستقیم دارند.