درس‌های استراتژی اقیانوس آبی برای سرمایه‌گذاری

تا همین چند سال پیش اثری از گوشی‌های هوشمند دیده نمی‌شد. تلفن‌های همراه دکمه‌ای بودند و صفحه نمایشگر آنها نسبت به امروز بسیار کوچک‌‎تر بود. چند سال بعد، گوشی‌های هوشمند وارد بازار شدند و بازار را از آن خود کردند. سال‌ها قبل نیز با ورود دوربین دیجیتال به بازار، چنین اتفاقی برای دوربین‌های قدیمی که از فیلم استفاده می‌کردند، رخ داده بود. این اتفاقات به دلیل تلاش شرکت‌ها برای ارتقای نوآوری افتاده است. در واقع، وقتی بازار محصولات یک کالا یا خدمات اشباع می‌شود، برخی از شرکت‌ها انگیزه پیدا می‌کنند نوآوری ایجاد کنند تا بتوانند در فضایی جدید پیشرفت کنند. آنها مانند کاشفانی هستند که به دنبال فرصت‌های نو می‌گردند. این فضای جدید را اصطلاحا اقیانوس آبی می‌نامند. در ادامه شما را با استراتژی اقیانوس آبی و اهمیت یافتن آن در سرمایه‌گذاری آشنا می‌کنیم.

اقیانوس آبی از کجا مشهور شد؟

اقیانوس آبی اصطلاحی در کارآفرینی است که اولین بار در سال ۲۰۰۵ به کار رفت تا بازاری نو با رقابت کم را توصیف کند. منظور از این عبارت، اقیانوسی خالی و بزرگ از فرصت‌ها است که وقتی یک شرکت جدید دست به نوآوری می‌زند، پدیدار می‌شود. واژه اقیانوس آبی را چان کیم و رنه موبورنی، استادان مدرسه کسب و کار «اینسیاد» ابداع کردند و اولین بار آن را در کتاب‌شان «استراتژی اقیانوس آبی: چطور فضای بازار بی‌رقیبی خلق و رقابت را بی‌معنی کنیم» (۲۰۰۵) مورد استفاده قرار دادند. نویسندگان بالا، اقیانوس آبی را بازارهایی با سود بالقوه بالا تعریف می‌کنند. استعاره موجود در اسم آن، از اینجا می‌آید که در اقیانوس قرمز اوضاع مساعد نیست و احتمالا خونریزی در آن وجود دارد اما اقیانوس آبی بدون خطر است.

اقیانوس آبی چطور کار می‌کند؟

وقتی صنعتی جای خود را تثبیت کرده باشد، شرکت‌ها برای به دست آوردن سهم بازار با یکدیگر رقابت می‌کنند. این رقابت اغلب آن قدر شدید می‌شود که برخی از شرکت‌ها نمی‌توانند به بقای خود ادامه دهند. این نوع صنایع به اقیانوس‌های قرمز معروف هستند و بازار اشباع شده‌ای را ترسیم می‌کنند که به دلیل رقابت شدید خون‌آلود شده است. اقیانوس‌های آبی برخلاف آن هستند.

مزایای پیدا کردن اقیانوس آبی

بسیاری از شرکت‌ها تلاش می‌کنند نوآوری کنند تا امید داشته باشند بازار اقیانوس آبی بیابند که در آن رقیبی نباشد. در مجموع، بازارهای اقیانوس آبی چند ویژگی دارند که محبوب نوآوران و کارآفرینان است. اقیانوس آبی کامل هیچ رقیبی ندارد. شرکتی که کسب و کاری تازه پیدا می‌کند، در واقع به اقیانوس آبی دست یافته است و این مزیت را دارد که پیش از بقیه حرکت خود را آغاز کند. علاوه بر این، مزیت‌هایی در خصوص بازاریابی دارد زیرا هنوز رقیبی در این اقیانوس پهناور وجود ندارد. علاوه بر این، توانایی قیمت‌گذاری در اختیار کاشف اقیانوس آبی است. در این بازار محدودیت رقابتی وجود ندارد و شرکت انعطاف‌پذیری بالایی دارد تا در جهات مختلف پیش برود.

مقایسه اقیانوس سرخ و اقیانوس آبی

برخلاف اقیانوس آبی، اقیانوس سرخ محیطی است که رقابت بین بازیگران زیادی در یک صنعت وجود دارد. از آنجا که بازار پر از رقبا است، شرکت‌های جدید باید به سختی با هم رقابت کنند تا سهمی از سودهای موجود را به دست بیاورند. شرکت‌های موجود در اقیانوس سرخ، از استراتژی‌های کسب و کار مختلفی استفاده می‌کنند تا بخشی از بازار را به دست بیاورند. آنها بیش از آن که بخواهند تقاضایی را برای محصولاتشان ایجاد کنند، تلاش می‌کنند مشتریان موجود را از طریق روش‌های بازاریابی، قیمت‌های پایین‌تر یا بهبود محصولات جذب کنند.

مثال‌هایی از اقیانوس آبی

یک اقیانوس آبی مخصوص به زمان و مکان خاصی است. شرکت‌هایی مانند فورد و اپل دو مثال از شرکت‌های پیشتازی هستند که اقیانوس‌های آبی خلق کردند. آنان این کار را با استفاده از ایجاد تغییرات قابل توجه در محصول خود و با هزینه‌ای نسبتا کم انجام دادند. البته نوآوری آنها در طول زمان ساده‌سازی شد و از سوی دیگران مورد تقلید قرار گرفت. فورد در سال 1908 مدل T خود را معرفی کرد و به تولید انبوه رساند. این خودرو قابل اطمینان، بادوام و مقرون‌به‌صرفه بود. آن زمان، صنعت خودرو هنوز در مراحل اولیه خود بود و خودروسازان محصولات خود را گران‌تر و با قابلیت اطمینان کمتری می‌ساختند. فورد فرآیند تولید انبوهی را ایجاد کرد و سهم بزرگی از بازار را در اختیار گرفت.

شرکت اپل نیز چنین کاری را با سرویس دانلود موسیقی آی‌تیونز انجام داد. در حالی که ماهانه میلیاردها آهنگ به صورت غیرقانونی دانلود می‌شدند، شرکت اپل اولین قالب قانونی دانلود موسیقی را در سال 2003 ابداع کرد. استفاده از این سرویس اپل آسان بود و امکان خرید موسیقی را با قیمتی معقول فراهم می‌کرد. البته نوآوری‌های اپل بسیار بیشتر از این یک مورد بوده است.

چرا استراتژی اقیانوس آبی دشوار است؟

به کارگیری استراتژی‌های اقیانوس آبی به یک دلیل ساده دشوار است: اگر آسان بود، یک نفر پیدا می‌شد که آن را تا حالا انجام داده باشد. از آنجا که استراتژی‌های اقیانوس آبی نیازمند بازارهایی نوین هستند و گاهی خودِ بازار را هم پدید می‌آورند، راهبرد اقیانوس آبی کاری بسیار پرریسک است و لزوما همیشه منجر به موفقیت نمی‌شود. با این حال، در صورت موفقیت پاداش آن قابل توجه است.

اهمیت اقیانوس‌های آبی برای سرمایه‌گذاری

تا اینجا به اقیانوس‌های آبی و اهمیت آنها اشاره کردیم. تعداد محدودی از شرکت‎ها به اقیانوس آبی دست پیدا می‌کنند و سایرین در اقیانوس‌های سرخ به فعالیت خود ادامه می‌دهند. البته پس از کشف یک اقیانوس آبی شرکت‌های بیشتر به سوی آن حرکت می‌کنند و این اقیانوس هم کم کم سرخ خواهد شد. وقتی یک اقیانوس آبی پیدا می‌شود، کسی که چنین شرکتی را پیدا کند و در آن سرمایه‌گذاری کند، برنده بزرگی خواهد بود. بنابراین همین طور که برخی شرکت‌ها سعی دارند اقیانوس‌های آبی را پیدا کنند، شما هم در صورت یافتن یک اقیانوس آبی، حداقل تا مدتی سود زیادی خواهید کرد.

جمع‌بندی

اقیانوس آبی یک رویای کارآفرینی را توصیف می‌کند: بازاری که هنوز کشف نشده است و رقابتی در آن وجود ندارد. به همین دلیل هم به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهد محصولات جدیدی را خلق و معرفی کنند که سهم بزرگی از بازار را بگیرند. با این حال، ورود و بادبان برافراشتن به یک اقیانوس آبی همیشه آسان نیست. کارآفرینانی که می‌خواهند استراتژی اقیانوس آبی را در پیش بگیرند، باید ابتدا بازار خود را خلق کنند، مشتریان را جلب نمایند و محصولی را توسعه دهند که تا پیش از این به کار گرفته نشده باشد. به همین دلیل، فرصت‌های اقیانوس آبی ممکن است کمیاب و قدری دشوار باشد.

در این مطلب از investopedia استفاده شده است.