سوگیری در دسترس بودن چیست و چه اثری بر سرمایه گذاری دارد؟

انسان‌ها همواره چه در زندگی روزمره و چه در سرمایه گذاری در معرض سوگیری‌های فراوانی هستند. این سوگیری‌ها به دلیل این که بر احساسات انسانی موثر هستند، ممکن است در سرمایه گذاری افراد نیز اثر منفی داشته باشند. به عنوان مثال برخی سوگیری‌ها در سال 1399 در بازار سهام اتفاق افتاد. در این سال شاخص بورس اوراق بهادار رشد و افول قابل توجهی را تجربه کرد. به همین دلیل بسیاری از سرمایه گذاران این سال را همیشه در ذهن دارند. اما نکته قابل توجه این است که بورس در بلندمدت نسبت به سایر بازار‌های دیگر بازدهی بالاتری داشته است. به همین دلیل قصد داریم به بررسی سوگیری در دسترس بودن بپردازیم، زیرا درک درستی از این سوگیری می‌تواند بر مدیریت احساسات سرمایه گذاران در هنگام سرمایه گذاری بسیار مفید باشد.

سوگیری در دسترس بودن چیست؟

در اقتصاد رفتاری سوگیری در دسترس بودن، به معنی این است که افراد جامعه تمایل دارند وزن بیشتری به اطلاعات یا رویدادهای جدید بدهند، بدون این که احتمال واقعی آن رویدادها را در بلندمدت در نظر بگیرند. سوگیری در دسترس بودن برای بازارهای مالی نیز بسیار مهم است، زیرا رویدادهای اخیر بازار و خبرهای پیرامون آن می‌تواند سرمایه گذاران را به طور غیرمنطقی به این باور برساند که احتمال وقوع مجدد رویدادهای حال حاضر در آینده، بیشتر از احتمال واقعی آن است. در نتیجه، سرمایه‌گذاران ممکن است فکر کنند که بازار نزولی است و سپس تصمیم به فروش بگیرند یا در زمانی که بازار در حالت حباب قرار دارد اقدام به سرمایه گذاری کنند، چرا که این اتفاقات ممکن است در ذهن سرمایه گذاران به نتیجه نادرستی منجر شود و مانع تصمیم گیری منطقی آنان در مورد بازار شود.

مثال عمومی در مورد سوگیری دردسترس بودن

یک مثال معروف از سوگیری دردسترس بودن این است که مردم تمایل دارند نسبت به اخبار حمله کوسه که اخیراً رخ داده است، واکنش نشان دهند. حملات کوسه‌ها، به ویژه حملات مرگبار، بسیار نادر است و هر سال تعداد انگشت شماری از مردم را به کام مرگ می‌کشاند. به عنوان مثال، در سال 2021، تنها 73 مورد حمله کوسه در سرتاسر جهان گزارش شده است. میانگین 5 سال قبلی 72 حادثه بوده است. با این وجود، پس از گزارش‌هایی مبنی بر حمله کوسه، افراد کمتری در اقیانوس شنا می‌کنند، و بسیاری از مردم این خطر را بسیار بیشتر از چیزی که هست برآورد می‌کنند. به عنوان مثال، پس از اکران فیلم پرفروش آرواره‌ها در سال 1975، تصور حمله ناخواسته کوسه به‌طور باورنکردنی برجسته شد و منجر کاهش تعداد شناگران در دریا نسبت به سال‌های قبل شد.

سوگیری دردسترس بودن در سرمایه گذاری

سوگیری دردسترس بودن در سرمایه گذاری نیز نمود پیدا می‌کند. سوگیری در دسترس بودن بر تصمیمات معاملاتی افراد بر اساس رویدادهای اخیر تأثیر می‌گذارد و بر اساس آن، افراد انتظار دارند شرایط و رویدادهای اخیر، باز هم تکرار شوند. طی اصلاح بازار، سرمایه گذاران ممکن است چشم‌اندازی منفی اتخاذ کنند و فرض ‌کنند که روند نزولی ادامه خواهد داشت. از سوی دیگر، در طول رشد قیمت دارایی‌ها، زمانی که قیمت‌ها به سطوحی می‌رسند که دیگر از نظر تحلیل‌های بنیادی معنایی ندارند، به این باور برسند که بازار همواره در حال رشد است.

مقابله با سوگیری در دسترس بودن

مقابله با سوگیری در دسترس بودن ممکن است دشوار باشد زیرا با احساسات انسانی ترس و طمع سروکار دارد که نیروهای قدرتمندی هستند. علاوه بر این، ذهن انسان‌ها به گونه‌ای است که بیشترین تأکید را بر رویدادهایی دارد که به تازگی اتفاق افتاده‌اند. زیرا رویدادهای قدیمی‌تر ممکن است از ذهن محو ‌شوند. برای سرمایه گذاران، بهترین راه برای مبارزه با سوگیری در دسترس بودن، داشتن یک استراتژی سرمایه گذاری و پایبندی به آن و صرف نظر از نوسانات کوتاه مدت بازار است. برای رهایی از این سوگیری، سرمایه گذاران بهتر است از قبل برنامه‌ریزی کنند که چگونه و چه زمانی سبد سهام خود را مجدداً متعادل کنند و چه زمانی تخصیص سرمایه گذاری بلندمدت خود را مجدداً مورد ارزیابی قرار دهند. البته، گفتن این کار آسان‌تر از انجام آن است، زیرا ممکن است سرمایه گذاران، با انگیزه انجام برخی اقدامات بر اساس رویدادهای جاری به صورت احساسی برخورد کنند.

سوگیری در دسترس بودن و تداوم موفقیت

یکی از نمونه‌های سوگیری در دسترس بودن، «دست داغ» یا این حس است که پس از یک رشته موفقیت، یک فرد احتمالاً به موفقیت خود ادامه می‌دهد. دست داغ اولین بار در ورزش بسکتبال شناسایی شد. در این شرایط، تصور می شود بازیکنانی که تعدادی گل را پشت سر هم به ثمر رسانده‌اند، به گلزنی ادامه می‌دهند. در نتیجه، سایر بازیکنان تیم ممکن است بیشتر به آن بازیکنان توپ را پاس بدهند، حتی اگر عملکرد واقعی آن بازیکنان در واقع بالاتر از حد متوسط ​​نباشد. در بازارها، سرمایه‌گذاران به طور مشابه وسوسه می‌شوند تا در مواردی که اخیراً عملکرد بهتری داشته‌اند، سرمایه‌گذاری کنند و احساس می‌کنند که آن‌ها نیز دست داغی دارند.