قیمت طلا با نرخ دلار چه ارتباطی دارد؟

جدا از نقش طلا به عنوان فلز یا کالا، یکی از قدیمی‌ترین ابزار مبادله بوده که برای نسل بشر شناخته شده است. در واقع طلا نقش دوگانه‌ای هم به عنوان کالا و هم به عنوان ارز دارد. فلز زرد خواص شگفت انگیزی دارد، به عنوان یک فلز، نرم، متراکم، براق، درخشان، انعطاف‌پذیر و چکش‌خوار است. این ویژگی‌های فیزیکی باعث شده است که در صنعت و جواهرسازی استفاده زیادی از آن صورت گیرد. طلا یکی از شناخته شده ترین دارایی‌ها یا کالاها در جهان نیز به حساب می‌آید. اما اگر به فکر ورود به بازی فلزات گرانبها و به خصوص طلا هستید، باید بدانید که ارزش پولی طلا در داخل کشور، در واقع توسط چندین نیروی مهم و تعیین کننده مخصوصا دلار تعیین می‌گردد. در این مطلب خواهیم دید که قیمت طلا با نرخ دلار چه ارتباطی دارد و برخی عوامل دیگر موثر روی قیمت طلا را نیز بررسی خواهیم کرد.

عوامل موثر بر قیمت طلا

تغییرات قیمت طلا به جای یک علت واحد، از ترکیبی از عوامل مختلف ناشی می‌شود. در اینجا برخی از دلایل اصلی تاثیرگذار بر قیمت طلا آورده شده است:

تقاضای فلز زرد و رشد قیمت طلا

طلا یک کالای بسیار ارزنده با کاربردهای فراوان است. طلا جدا از اینکه یک فلز گرانبها است، معمولاً در بخش تولید نیز استفاده می‌شود، این فلز در صنعت بیشتر به عنوان رسانای الکتریسیته مورد استفاده قرار می‌گیرد. طلا همچنین به عنوان یک سرمایه گذاری توسط افراد جامعه خریداری می‌شود. سرمایه‌ گذاران ممکن است به اشکال مختلف مالکیت طلای فیزیکی مانند شمش طلا، سکه یا جواهرات را انتخاب کنند، در حالی که برخی دیگر از افراد جامعه ممکن است داشتن گواهی سپرده طلا و صندوق‌های طلا قابل معامله در بورس(ETF) مانند صندوق سکه طلای کیان را مناسب‌تر بدانند. طلا هم از اصول تحلیلی سایر بازارها استفاده می‌کند. به همین دلیل نیز افزایش تقاضا برای طلا به افزایش قیمت این فلز زرد تبدیل می‌شود. در دهه گذشته، رشد اقتصادی چین و هند باعث افزایش تقاضا برای طلا و در نتیجه افزایش قیمت آن شده بود. البته این تقاضا در سال‌های اخیر تا حدی کاهش یافته است.

قیمت طلا با نرخ دلار چه ارتباطی دارد؟

در گذشته بسیاری از کشورها از استاندارد طلا استفاده می‌کردند، یعنی ارزش پول یا اسکناس کشور با قیمت طلا مرتبط بود. امروز دیگر این طور نیست. امروزه ارزش پول بر اساس عواملی مانند عرضه پول یا اعتماد به دولت برای بازپرداخت وام‌های کشور محاسبه می‌شود. در حالی که این امر با ریسک بیشتری همراه است، به دولت‌ها آزادی می‌دهد تا عرضه پول را بر اساس اهداف اقتصادی خود افزایش یا کاهش دهند، نه بر اساس میزان طلایی که در خزانه خود نگهداری می‌کنند. این همچنین به آن معنی است که وقتی اعتماد به دولت یا اقتصاد کاهش می‌یابد، ارزش پول مربوطه آنها اغلب با آن کاهش می‌یابد. در چنین سناریوهایی، بسیاری از سرمایه گذاران به طلا روی می‌آورند تا از بی ارزش شدن ثروت خود به دلیل کاهش ارزش پول کشور جلوگیری کنند.

در بالا این سوال را مطرح کردیم که قیمت طلا با نرخ دلار چه ارتباطی دارد؟ اکنون می‌خواهیم به این مساله پاسخ بدهیم. اگر نرخ دلار در برابر پول یک کشور دیگر به شدت بالا رود یا آن کشور با تورم شدیدی روبرو باشد، قیمت طلا در داخل آن کشور افزایش پیدا می‌کند. چرا که قیمت طلا جهانی است و معمولا برحسب دلار بیان می‌شود. به این ترتیب با افت واحد پول یک کشور در برابر دلار، مقدار بیشتری از آن واحد پولی برای خرید طلا به قیمت جهانی آن لازم است. این امر منجر به این می‌شود که قیمت طلا در کشوری که با افت شدید ارزش پول مواجه است، بالاتر برود. تشدید تورم انتظاری هم به افزایش خرید طلا می‌انجامد و ممکن است قیمت طلا را از قیمت ذاتی آن هم بالاتر ببرد.

از سوی دیگر، با کاهش نرخ برابری دلار آمریکا در برابر پول یک کشور، قیمت طلا کاهش می‌یابد. این موضوع نشانه‌ای از کاهش تورم انتظاری است و به همین دلیل هم انگیزه سرمایه گذاری در طلا را پایین می‌آورد. در این شرایط بازارهای بهتر از طلا هم وجود خواهند داشت و افراد به آنها تمایل خواهند داشت. همچنین با افزایش قدرت پول یک کشور در برابر دلار، تعداد واحدهای پولی مورد نیاز آن کشور برای خرید طلا به قیمت جهانی آن کمتر می‌شود و این یعنی طلا برای خریداران آن کشور ارزان‌تر می‌شود. در طول 5 سال گذشته، طلا و دلار آمریکا به طور همزمان در حال افزایش بوده‌اند. به این ترتیب، قیمت طلا با نرخ دلار ارتباط پیدا می‌کند.

رابطه قیمت طلا و دلار در بازارهای جهانی

تا قبل از سال 1971، دلار ایالات متحده آمریکا پشتوانه ارزهای دیگر بود و این واحد پولی تا قبل از این تاریخ پشتوانه طلا داشت. اما در سال 1971 و در زمان ریاست جمهوری ریچارد نیکسون، آمریکا این پشتوانه و وابستگی را از میان برد و از آن سال قدرت اقتصادی این کشور تبدیل به پشتوانه دلار شد. بعد از این اتفاق، قیمت دلار و طلا بر حسب عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. در بازار جهانی قیمت طلا و دلار رابطه معکوسی دارند. به این معنی که هرگاه ارزش دلار نسبت به سایر ارزهای دیگر کاهش یابد، قیمت طلا افزایش می‌یابد و هرگاه ارزش دلار در برابر ارزهای دیگر افزایش یابد قیمت طلا در بازار جهانی کاهش می‌یابد.

اما چرا رابطه طلا و دلار در بازار جهانی برعکس است؟ وقتی که ارزش دلار در برابر ارزهای دیگر کاهش می‌یابد، سرمایه گذاران برای جلوگیری از کاهش ارزش سرمایه‌های خود شروع به سرمایه گذاری در گزینه‌ها و بازارهای مالی دیگر می‌کنند. یکی از این کالاها که می‌تواند از بی‌ارزش شدن دارایی جلوگیری کند، طلا است. با روی آوردن سرمایه گذاران به این کالا تقاضا برای آن افزایش می‌یابد و با افزایش تقاضا برای هر کالایی، قیمت آن کالا افزایش پیدا خواهد کرد. در واقع می‌شود این طور هم به موضوع نگاه کرد که تضعیف دلار به معنای افت وضعیت اقتصادی آمریکا و به طور کلی جهان است و این سیگنال می‌تواند قیمت طلا را بالاتر ببرد.

رابطه نرخ بهره در آمریکا و قیمت طلا در ایران

یکی از عواملی که می‌تواند قیمت طلا را بالا ببرد، نرخ تورم در سطح جهانی است. اما زمانی که تورم شدید باشد، ممکن است بانک‌های مرکزی نرخ بهره را بالا ببرند تا با تورم مقابله کنند. این کاری است که فدرال رزرو مدتی است اجرا کرده است. افزایش نرخ بهره در آمریکا موجب می‌شود افراد بیشتر دلار یا اوراق قرضه نگه دارند. این موضوع باعث می‌شود تقاضا برای دارایی‌های با ریسک بیشتر مانند طلا کاهش یابد. در نهایت این اتفاق منجر به عدم افزایش طلا در شرایط تورمی و یا حتی کاهش آن می‌شود. در نتیجه با افزایش نرخ بهره بانک‌های مرکزی کشورهای غربی قدرتمند، قیمت جهانی طلا صعود نمی‌‎کند. این موضوع می‌تواند قیمت طلا در ایران را نیز تا حدی تحت تاثیر قرار دهد.

کاهش ارزش دلار در بازارجهانی و قیمت طلا در ایران

همانگونه که گفته شد، قیمت طلا در ایران تا حدود زیادی به قیمت دلار وابسته است. گفتیم که اگر ارزش دلار در برابر ارزهای دیگر کاهش یابد، قیمت طلا افزایش می‌یابد و با افزایش قیمت طلا جهانی، قیمت طلا در ایران نیز تا حدی تحت تاثیر قرار می‌گیرد. باید توجه داشت که عوامل تاثیرگذار بر قیمت دلار در ایران نسبت به بازار جهانی متفاوت است. در نتیجه برای شروع سرمایه گذاری در طلا نه تنها باید قیمت دلار در ایران را رصد کرد بلکه باید تحولات اقتصادی جهانی را نیز مد نظر قرار داد.

طلا به عنوان یک دارایی امن

طلا و سکه به عنوان دارایی امنی به حساب می‌آید، زیرا می‌تواند در شرایطی که فضای اقتصادی در حالت ناپایداری قرار دارد ارزش خود را حفظ کند و برخلاف پول نقد، می‌تواند با حفظ ارزش خود پوششی در برابر افزایش هزینه‌های زندگی ایجاد کند. بانک‌های مرکزی ذخایر طلای خود را به عنوان محافظی در برابر آشفتگی مالی در نظر می‌گیرند. بانک‌های مرکزی یکی از دلایل اصلی حفظ طلای خود را عملکرد این فلز گرانبها در زمان بحران اقتصادی ذکر کرده‌اند و بسیاری از آنها در شرایط دشوار به دنبال افزایش ذخایر طلای خود می‌روند.

کاهش عرضه طلا و اثر آن روی قیمت طلا

وزن کل تمام طلاهای استخراج شده در طول تاریخ بشر تقریباً 198000 تن تخمین زده می‌شود. این بدان معناست که اگر بخواهیم تمام طلای استخراج شده را جمع آوری کنیم، در یک مکعب به طول و عمق حدود 21 متر قرار می‌گیرد. هر ساله، انسان‌ها تقریباً تا 2500 تا 3000 تن طلا استخراج می‌کنند و به کل موجودی طلا اضافه می‌کنند. این مقدار معمولاً برای پاسخگویی به تقاضاهای جهانی کافی نیست. عرضه کم و کاهش غیرمنتظره معادن جدید توسط معدنچیان، می‌تواند قیمت طلا را بیشتر افزایش دهد. در حال حاضر تخمین زده می‌شود که تنها حدود 20 درصد طلا برای استخراج باقی مانده باشد.

جمع‌بندی

در این مطلب به این موضوع پرداختیم که قیمت طلا و سکه با نرخ دلار چه ارتباطی دارد و علاوه بر آن به برخی عوامل موثر بر قیمت طلا در داخل یک کشور هم اشاره کردیم. اشاره کردیم که طلا و نرخ برابری دلار و یک پول ملی رابطه مستقیمی با یکدیگر دارند، به طوری که هر زمان نرخ دلار در برابر یک واحد پولی افزایش پیدا می‌کند، قیمت طلا برحسب آن واحد پولی بیشتر شده و هر زمان ارزش دلار در برابر واحد پولی یک کشور کاهش پیدا می‌کند، قیمت طلا بر اساس آن واحد پولی کمتر می‌شود.

در پایان یک نکته هم وجود دارد و آن این است که افزایش نرخ بهره در آمریکا می‌تواند دلار را قدرتمندتر کند و نرخ دلار را در برابر ارزهای معتبر دیگر مانند یورو بالاتر ببرد. این افزایش قیمت دلار به معنای این است که گزینه‌های کم‌ریسک و مبتنی بر دلار برای مردم آمریکا جذاب‌تر می‌شوند و مردم آن کشور دلیلی برای سرمایه گذاری در طلا ندارند. در واقع برای مردم آمریکا رابطه قیمت طلا و شاخص دلار می‌تواند معکوس باشد و این برخلاف کشورهای دیگر است.