مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟

در ایران مدتی است که فعالیت‌های سوداگرانه (دلالی) به دلیل وجود مشکلات اقتصادی رونق گرفته است. سوداگری در ارز، طلا و سکه، خودرو و مسکن از جمله بازارهایی هستند که شاهد افزایش چنین فعالیت‌هایی بوده‌اند. به همین دلیل نیز علاوه بر مشکلات موجود، مسائل دیگری اضافه کرده‌اند. در روزهای گذشته قانونی توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شده است که طبق آن مالیات جدیدی در کشور به کار گرفته خواهد شد. این مالیات جدید مالیات بر عایدی سرمایه است. در این مقاله قصد داریم برخی از نکات مهم این قانون را بررسی نماییم.

مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟

مالیات بر عایدی سرمایه که به مالیات ثروتمندان نیز شناخته می‌شود، نوعی مالیات محسوب می‌شود که بر سود ناشی از انتقال اموال غیر مولد اعمال می‌شود. در واقع در این نوع مالیات، افراد از سود ناشی از فروش سرمایه و دارایی خود مالیات پرداخت می‌کنند. مالیات بر عایدی سرمایه شامل سود ناشی از فروش تمامی دارایی‌های غیر تولیدی می‌شود. این دارایی‌ها شامل مسکن، زمین، سهام، اوراق بهادار، عتیقه‌جات، آثار هنری، طلا، ارز، خودرو و سایر چیزهایی است که افراد بدون انجام کار خاصی روی آن‌ها به سود می‌رسند. این که چه چیزهایی در زمره موارد مشمول مالیات بر عایدی سرمایه می‌شوند، بسته به شرایط اقتصادی و سیاسی هر کشوری ممکن است متفاوت باشد.

نکته بسیار مهمی که وجود دارد این است که مالیات بر عایدی سرمایه زمانی به دارایی و سرمایه افراد تعلق می‌گیرد که بخواهند آن دارایی را بفروشند. اگر فردی قصد داشته باشد دارایی خود را به هر دلیلی نگه‌داری کند و سودی نیز از نگه‌داری دارایی خود کسب کرده باشد، هیچ گونه مالیات بر عایدی سرمایه متوجه این فرد نخواهد شد.

مالیات بر عایدی سرمایه در بازار ملک

یکی از اصلی‌ترین حوزه‌های مالیات بر عایدی سرمایه در قانون جدید مجلس شورای اسلامی، مالیات بر عایدی مسکن است. اگر اشخاص، در طول مدت زمان مشخص و با فاصله کم از خرید یک ملک تجاری یا مسکونی اقدام به فروش آن کنند، می‌توانند مشمول مالیات بر عایدی سرمایه شوند، چرا که فرض بر آن است که خرید و فروش انجام شده در حوزه ملکی نوعی فعالیت غیرمولد یا دلالی بوده و صرفا به منظور کسب سود انجام شده است. بر اساس قانون مالیات بر عایدی سرمایه، میزان مالیات بر عایدی سرمایه در خصوص املاک به این صورت است که اگر ملک مورد نظر کمتر از یک سال نگهداری شود مشمول 60 درصد مالیات بر عایدی سرمایه (مابه‌التفاوت سود خرید و فروش) است، اما با نگهداری املاک به مدت بیش از 5 سال این نرخ به 5 درصد می رسد. برحسب قانون جدید مالیات بر عایدی سرمایه، هر ملکی حتی بعد از 5 سال نگه داری شامل مالیات بر عایدی خواهد شد.

مالیات بر عایدی سرمایه در بازار طلا و ارز

یکی دیگر از انواع مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات طلا و ارز است. به دلیل اینکه خرید و فروش‌های انجام شده در این بازارها ممکن است سبب ایجاد التهاب در این بازارها شده و همچنین باعث ایجاد سودهای هنگفتی برای خریداران بزرگ گردد، دولت قصد دارد با اخذ مالیات بر عایدی سرمایه تعادل را در بازار ایجاد کند. نحوه محاسبه مالیات بر عایدی سرمایه در بازار طلا و ارز به این صورت است که برای نگهداری آنها به مدت کمتر از یک سال، مالیاتی معادل 30 درصد مقرر شده و با نگهداری بیش از یک سال تا دو سال میزان این مالیات به 20 درصد می‌رسد و نگهداری بیشتر از دو سال میزان این مالیات را به 10 درصد خواهد رساند.

البته هر یک از اعضای خانوار در هر 5 سال معادل با 200 گرم طلای 18 عیار از پرداخت مالیات معاف هستند. یعنی این که اگر هر 5 سال 200 گرم طلای 18 عیار به دارایی خود اضافه کنند، این میزان افزایش دارایی شامل مالیات نخواهد شد. از سوی دیگر کسانی که کمتر از 2 هزار یورو دارند (که تقریبا معادل 2400 دلار می‌شود) از پرداخت مالیات بر عایدی ارز معاف هستند.

مالیات بر عایدی سرمایه در بازار خودرو

بازار خودرو یکی دیگر از بازارهایی است که در ایران سوداگری زیادی در آن وجود دارد. به همین دلیل هم هست که شرکت در قرعه کشی شرکت‌های خودرو سازی و خرید خودرو در بازار بورس رونق دارد، زیرا در هرکدام از این بازارها قیمت خودرو پایین‌تر از قیمت آن در بازار آزاد است. بنابراین افراد جامعه سعی می‌کنند در این بازارها خودرو تهیه کنند و برخی نیز اقدام به فروش خودروهای به دست آمده از این طریق در بازار آزاد می‌کنند. بر اساس قانون جدید مجلس مقرر شده است که نگهداری خودرو به مدت کمتر از یک سال 30 درصد مالیات بر عایدی سرمایه داشته باشد و اگر مالک خودرو وسیله نقلیه خود را بیش از سه سال نگه دارد و سپس اقدام به فروش خودرو کند، از پرداخت مالیات معاف است. با این حال قانون گذار تعیین کرده است که به تعداد اعضای خانوار در یک خانواده تا سقف 4 خودرو معافیت مالیاتی تعلق می‌گیرد و در صورت بیشتر شدن این تعداد مالیات بر عایدی خودرو شامل مالک خواهد شد.

مالیات بر عایدی سرمایه در بازار سهام و سپرده بانکی

در قانون تصویب شده در مجلس برای حمایت از سهامداران و تقویت بورس، بند مالیات بر عایدی سرمایه بر سپرده بانکی و سهام در قانون جدید اصلاح و حذف شده است. در نتیجه سهامداران و سپرده گذاران بانکی از پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه معاف هستند. این قانون مالیاتی جدید می‌تواند باعث رونق گرفتن بیشتر بازار سهام و صندوق های سهامی شود.

مالیات منفی چیست؟

اگر شخصی در معاملات خود ضرر کند میزان ضرر آن در حساب مالیاتی ذخیره‌شده و از سود دوره بعدی فرد کم می‌شود. درواقع به میزان ضرر خود در دوره فعلی، در دوره بعدی معافیت مالیاتی خواهید داشت.

جمع‌بندی

در این مطلب به بررسی مالیات بر عایدی سرمایه پرداختیم و آن را در بخش‌های مختلف اقتصادی بررسی کردیم. طبق قانون مالیاتی جدید، خودرو، املاک، طلا، ارز و جواهر دارایی‌هایی می‌شوند که طبق ضوابط خاصی مشمول مالیات بر عایدی سرمایه می‌شوند. قانون‌گذار سهامداران و سپرده گذاران در بانک را از پرداخت مالیات بر عایدی سرمایه معاف کرده است. در مجموع، این قانون می‌تواند تا حدودی روی سرمایه گذاری در بازارها تاثیر بگذارد.