اثر کبرا چیست و چه تاثیری بر سرمایه گذاری دارد؟

در دهه‌های گذشته زمانی که هند مستعمره انگلستان بود، تعداد مارهای کبرا در شهر دهلی بسیار زیاد شده بود. افزایش تعداد مارهای کبرا باعث ایجاد رعب و وحشت برای ساکنان شهر دهلی شده بود. دولت برای اینکه بتواند برای این مشکل راه حلی پیدا کند، بدون در نظر گرفتن بسیاری از مسائل، پیشنهادی را ارائه داد.

این پیشنهاد آن بود که هرکسی مار کبرای مرده تحویل دولت بدهد جایزه نقدی دریافت می‌کند. ساکنان دهلی که از بیکاری و کسب درآمد رنج می‌بردند، به گرفتن مارهای کبرا و تحویل آن‌ها به دولت مشغول شدند. این طرح کنترل مار کبرا در دهلی ابتدا بسیار خوب پیش رفت، اما با گذشت زمان مشکلاتی پدید آمد که وضع را از روز اول بد‌تر کرده بود.

عده‌ای از مردم برای اینکه بتوانند از تحویل مارهای کبرا کسب درآمد کنند، شروع به پرورش مار کبرا کرده بودند. در نتیجه نه تنها مارهای کبرا در دهلی کاهش پیدا نکرد بلکه تعداد آن‌ها نیز افزایش یافته بود، زیرا دولت از خرید مارهای کبرا منصرف شده بود و مردم مارهای کبرای پرورش داده شده را رها کردند. این ماجرا به اثر کبرا معروف شد و در بسیاری از زمینه‌های دیگر نیز کاربرد دارد.

اثر ناخواسته مار کبرا

اثر کبرا می‌گوید برای حل بسیاری از مشکلات، اشخاص، سرمایه گذاران و سیاستمداران تصمیماتی را اعمال می‌کنند اما در نهایت نتایج برعکس و ناخواسته‌‎ای ایجاد می‌شود. در واقع اثر کبرا اصطلاحی است که تلاش برای راه حلی را توصیف می‌کند که در واقع مشکل فعلی را بدتر می‌کند. این موضوع علاوه بر مسائلی که مربوط به تصمیمات سیاسی است در مسائل اقتصادی نیز وجود دارد.

اثر مار کبرا در تجارت

در کسب و کارها نیز می‌توانیم اثر مار کبرا را مشاهده کنیم. مدیران کسب و کار‌ها همیشه سعی می‌کنند تصمیمات خوبی را اتخاذ کنند تا بتوانند مشکلات را حل کنند. با این حال اگر به درستی تمامی جوانب تصمیم خود را بررسی نکرده باشند ممکن است تصمیم گرفته شده وضعیت موجود را بدتر کند.

شرکت ایرباس که یک شرکت هواپیماسازی بسیار بزرگ است، در یک دوره زمانی تصمیم گرفته بود بدنه هواپیما را بی‌صداتر کند تا سرنشینان این هواپیماها صداهای زیادی نشنوند.

اما بعد از مدتی مشخص شد این بی‌صدا کردن کابین هواپیما آنچنان مناسب نبوده است. زیرا سرنشینان این هواپیما به سادگی می‌توانستند صدای صحبت‌های آرام افراد یا باز و بسته شدن در سرویس‌ها را نیز بشنوند یا اگر بچه‌ای گریه می‌کرد به وضوح در کل هواپیما این صدا شنیده می‌شد. این موضوع به نوبه‌ی خود برای مسافران آزاردهنده بود و تجربه پرواز را بد‌تر کرد.

اثر کبرا در سرمایه‌گذاری

همه‌ی ما کم و بیش با پروژه مسکن مهر آشنایی داریم. در آن سال‌ها تبلیغات بسیاری برای خانه‌دار شدن مردم و بخصوص اقشار کم درآمد جامعه صورت گرفت. بسیاری از مردم اقدام به ثبت نام و پرداخت وجه اولیه مورد نیاز کردند. اما بعد از مدتی مشخص شد این واحد‌های ساختمانی در موعد مقرر تحویل مالکان داده نخواهد شد و چند سال بعد از موعد مقرر به خانوارها تحویل داده شدند.

دولت در آن دوره ظاهرا نیت خیر داشت که خانوارهای فاقد مسکن را خانه‌دار کند اما شرایط برای آنها بد‌تر شد. اولا این خانوارها چند سال متوالی هزینه اولیه این نوع مسکن را پرداخت کرده بودند و عملا این پول آن‌ها نزد دولت بود. اگر این افراد پول خود را در جای دیگری سرمایه گذاری می‌کردند شاید بازدهی بیشتری کسب می‌کردند.

به عقیده برخی کارشناسان، دولت برای اینکه بتواند این واحد‌های ساختمانی وعده داده شده را بسازد با کمبودهای مالی روبرو بود. اقدامات دولت برای رفع این محدودیت‌ها باعث ایجاد تورم در جامعه شد.

اولین کسانی که از این تورم متضرر شدند نیز همان خانوارهای کم بضاعتی بودند که اقدام به ثبت نام مسکن کرده بودند. علاوه بر این، شواهد نشان داد که این پروژه نتوانست روند کاهش قیمت مسکن را متوقف کند و فقط در کوتاه‌مدت رکودی را برای خرید خانه ایجاد کرد و سرمایه گذاری در مسکن را با چالش رو به رو کرد.

راه حل جلوگیری از اثر کبرا

وارن بافت جمله‌ای دارد که می‌گوید هر گاه خواستید تصمیمی بگیرید بعدش بگویید که چه!!! این که چه گفتن باعث می‌شود که جوانب احتمالی شکست تصمیم شما تا حد زیادی روشن شود. در نتیجه هنگام اتخاذ هر گونه تصمیمی برای جلوگیری از اتفاق افتادن اثر مار کبرا، بهتر است به جوانب ناخواسته آن تصمیم بیشتر فکر شود. تصمیماتی که منجر به اثر مار کبرا شود، باعث مشکلاتی می‌شود که حتی از مساله اولیه نیز بزرگتر است.

جمع بندی

اثر مارکبرا به این مفهوم اشاره دارد که تصمیم گیرندگان سیاسی و اقتصادی برای حل مشکلی، نیت خیر دارند اما به دلیل اینکه تمامی جوانب را در نظر نگرفته‌اند در نهایت بجای حل مشکل، مشکل بزرگتری درست خواهد شد.