اهرم مالی چیست؟ و چه کاربردی دارد؟

عمدتا در مباحث مالی افراد را به دو دسته ریسک‌پذیر و ریسک‌گریز تقسیم می‌کنند. این دو دسته رفتار متفاوتی دارند و روی گزینه‌های متفاوتی سرمایه‌گذاری می‌کنند. مهمترین مساله از نظر افراد ریسک‌پذیر دستیابی به سود است و در این مسیر حاضرند ریسک بالاتری در مقایسه با ریسک‌گریزها بپردازند. اگر شما هم جزو این دسته افراد هستید، شاید نام اهرم مالی را شنیده باشید. اهرم مالی یکی از ابزارهایی است که با استفاده از آن می‌توان سود بسیار بیشتری کسب کرد. البته نباید فراموش کنیم که مقدار زیان کردن نیز در صورت اشتباه بسیار بیشتر است. در ادامه سعی می‌کنیم شما را بیشتر با اهرم مالی و کاربرد آن آشنا کنیم.

آشنایی با اهرم مالی

همان طور که گفتیم، اهرم مالی ابزاری است برای آن که بتوانیم بازدهی بیشتری از سرمایه‌گذاری خود به دست بیاوریم. اهرم در ایران در بازار آتی قابلیت کاربرد دارد. البته در خارج از کشور و بازارهای جهانی استفاده از آن بسیار وسیع‌تر است. اما اهرم چگونه کار می‌کند؟ به عنوان مثال، فرض کنید می‌خواهید 13 میلیون تومان را با استفاده از بازار آتی سرمایه‌گذاری کنید. در این صورت شما می‌توانید یک سکه طلا بخرید اما با استفاده از اهرم مالی، می‌توانید این مبلغ را به صورت ودیعه برای قرارداد آتی سکه به کار ببرید. در چنین شرایطی بسته به میزان اهرم خود، امکان خرید چند سکه طلا را خواهید داشت و تغییرات آتی قیمت سود و زیان شما را مشخص می‌کند. علاوه بر این، برخی دیگر نیز از کارگزاری‌ها اعتباری برای خرید سهام دریافت می‌کنند که به نوعی همان استفاده از اهرم مالی است.

یک کاربرد دیگر اهرم مالی برای شرکت‌ها است. شرکت‌ها از این ابزار برای تامین مالی خود استفاده می‌کنند. در صورتی که شرکتی چنین کاری را انجام دهد، نیاز به ورود مالکان جدید به شرکت را ندارد. البته چنین کاری ریسک آن شرکت را بالا می‌برد و مخاطرات خود را به همراه دارد.

شرایط استفاده از اهرم مالی

در بازار آتی قراردادهای دارایی با اهرم 10 شروع می‌شوند، البته بر اساس وضعیت بازار و مقدار وجه تضمینی که سرمایه‌گذار پرداخت می‌کند، این اهرم قابل تغییر است. فرض کنید می‌خواهید از بازار آتی 300 گرم زعفران بخرید. اندازه هر قرارداد آتی 100 گرم زعفران است و برای خرید 300 گرم شما باید 3 قرارداد آتی بخرید. البته برای ثبت سفارش باید مبلغ تضمین اولیه قرارداد و کارمزدها را داشته باشید. اما وجه تضمین اولیه چیست؟

وجه تضمین اولیه چگونه محاسبه می‌شود؟

وجه تضمین اولیه در طول زمان ثابت نیست و به نحوی پویا تغییر می‌کند. این مبلغ به شکل زیر محاسبه می‌شود:

مبلغ وجه تضمین اولیه = درصد وجه تضمین اولیه * [(میانگین قیمتهای تسویه روزانه در کلیه سررسیدهای قراردادهای آتی دارایی پایه * اندازه قرارداد/ براکت تغییرات وجه تضمین * 10)+1] * براکت تغییرات وجه تضمین * 10

وجه تضمین اولیه معادل 10 درصد و براکت تغییرات وجه تضمین معادل 200 هزار تومان هستند. بنابراین اگر بخواهید اقدام به خرید 300 گرم زعفران کنید، باید به اندازه 3 برابر وجه تضمین اولیه و کارمزدها در حسابتان پول داشته باشید تا سفارش‌‌تان ثبت شود. توجه داشته باشید که این مبلغ بسیار کمتر از مبلغی است که باید برای خرید 300 گرم زعفران بپردازید و در واقع این موقعیتی است که اهرم برای شما پدید آورده است.

وجه تضمین لازم چیست؟

در بالا به وجه تضمین اولیه اشاره کردیم. اما وجه تضمین برای ثبت سفارش لازم است. در پایان هر روز، مبلغی نهایی سفارش تحت عنوان وجه تضمین اعلام می‌شود و خریدار باید دست کم 70 درصد از مبلغ فوق را در حساب خود داشته باشد. در غیر این صورت، اخطاریه‌ای برای وی صادر می‌شود تا وجه تضمین خود را بالا ببرد. پس از دریافت اخطاریه، فرد دو راه دارد: یا حساب خود را افزایش می‌دهد یا از سفارش صرف‌نظر می‌کند.

اهرم چقدر عایدی دارد؟

به طور کلی برای محاسبه اهرم مالی باید ارزش قرارداد را بر وجه تضمین اولیه تقسیم کرد. اگر اهرم بازار آتی 10 باشد، به معنای آن است که اگر فرد در بازار عایدی یک درصد سود کند، در بازار آتی 10 درصد سود خواهد کرد. البته باید به یاد داشت که در مورد زیان هم همین طور است. یعنی اگر شما در بازار عادی یک درصد زیان می‌کردید، با استفاده از اهرم 10، ده درصد ضرر خواهید کرد. علاوه بر این، اگر اهرم مورد استفاده 5 باشد، به ازای هر درصد سود یا زیان سرمایه‌گذار در بازار عادی، 5 درصد در بازار آتی سود یا ضرر خواهید برد و اگر اهرم 20 باشد، به ازای هر درصد سود یا زیان فرد در بازار عادی، در بازار آتی 20 درصد سود یا زیان می‌کند.

جمع‌بندی

در این مطلب به اهرم مالی در بازار آتی اشاره کردیم. استفاده از اهرم مالی برای افراد ریسک‌پذیر مناسب است که آشنایی خوبی هم با بازارهای سرمایه دارند و برای افراد ریسک‌گریز اصلا توصیه نمی‌شود. اگر آشنایی خوبی با بازارهای سرمایه‌گذاری مختلف ندارید، گزینه‌های مناسب‌تری مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود دارند که ریسک پایین‌تری دارند. اگر هم به چنین بازاری علاقمند شده‌اید، ابتدا دانش خوبی در مورد آنها به دست آورید.