10 نکته برای تشکیل بهترین سبد سرمایه گذاری

تورم، بلای جان سرمایه‌های ایرانیان شده است. طبق داده‌های رسمی منتشر شده توسط مرکز آمار ایران نرخ تورم نقطه‌ای در دی ماه سال 1401 به بیش از 51 درصد رسیده است. این موضوع به آن معنی است که نرخ تورم بسیار بالا است برای و نگه داری پول نقد در یک بازه یک ساله یک سوم از ارزش آن را از بین می‌برد.

سرمایه گذاری در شرایط تورمی

به دلیل وجود تورم بسیار بالا در شرایط اقتصادی ایران، سرمایه گذاری اهمیتی قابل توجه پیدا خواهد کرد. زیرا نگه داری پول نقد در منزل یا حساب بانکی باعث از بین رفتن تدریجی ارزش آن خواهد شد. همچنین سرمایه گذاری در بانک بصورت حساب‌های با بهره مشخص نیز نمی‌تواند جوابگوی این نرخ تورم بالا باشد.

گزینه‌های مناسب سرمایه گذاری

بصورت سنتی در ایران گزینه‌هایی که برای سرمایه گذاری وجود دارد، مسکن، خودرو، ارز و طلا هستند. بازده سرمایه گذاری در بازه سه تا پنج ساله در ایران در بازار‌های سنتی مانند خودرو، مسکن، ارز و طلا بالاتر از نرخ تورم بوده است. بسیاری از کسانی که در این بازار‌ها سرمایه گذاری کرده بودند توانستند تورم را بر سرمایه‌های خود بی‌اثر کنند و از کاهش قدرت خرید وجوه خود جلوگیری کنند. اما بهترین گزینه‌ برای فرار از تورم چه بوده است؟ جواب بازار سهام است. بازار سهام ویژگی‌هایی دارد که آن را نسبت به سایر بازارها متمایز می‌کند. مهم‌ترین نکته‌ای که در بازار سهام باید به آن توجه کرد، ریسک بالاتر آن نسبت به گزینه‌های درآمد ثابت است. این بازار در بلندمدت نسبت به سایر بازارها رشد بالاتری را ثبت کرده است. این بازار به دلیل ریسکی بودن، مناسب افرادی است که شخصیت سرمایه گذاری ریسک‌پذیری دارند. همچنین این بازار نیازمند دانش اقتصادی و معاملاتی بالایی است و کسانی که تمایل دارند وارد این بازار شوند، باید زمان کافی برای رصد لحظه‌ای بازار را نیز داشته باشند.

در بازه زمانی اردیبهشت سال 1397 تا دی ماه 1401 قیمت دلار شاهد 8.8 برابر شدن بوده است. دیگر بازار سنتی و رقیب بازار ارز، بازار سکه امامی است. در مدت زمان مشابه، قیمت هر قطعه سکه امامی 11.8 برابر شده است. این در حالی است که در همین بازه در بازار مسکن، قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در شهر تهران حدودا 8.1 برابر شده است. اما گزینه‌های بهتری هم وجود دارند. به عنوان مثال صندوق آوای سهام کیان، شاهد عایدی به مراتب بالاتری نسبت به بازارهای طلا، ارز و مسکن بوده است. ارزش هر واحد صندوق آوای سهام کیان از زمان تاسیس خود تاکنون حدودا 31 برابر شده است. این مقدار بازدهی از تمام بازارهای سنتی به مراتب بالاتر بوده است.

چرا بعضی از افراد دچار ضرر شده‌اند

یکی از اصلی‌ترین دلایل کسب نکردن سود در بازار سهام، عدم داشتن سواد مالی افراد حاضر در این بازار است. این سواد شامل، سواد مالی و سرمایه‌گذاری در بورس است. از سوی دیگر، عده‌ای نیز به دلیل عدم داشتن زمان کافی و وقت نگذاشتن برای این بازار زیان دیده‌اند. این افراد به دلیل مشغله‌های زندگی زمان کافی برای وقت گذاشتن بازار سهام را نداشته و همین موضوع موجب ضرر کردن آنان شده است.

راه‌های ورود و سرمایه گذاری در بورس

برای ورود به بازار اوراق بهادار دو روش وجود دارد. هرکدام از این روش‌ها ویژگی‌های خاص خود را دارند.

ورود مستقیم به بورس

روش اول، شیوه‌ای است که بیشتر افرادی که خواهان سرمایه گذاری در بورس هستند اصولا با آن آشنا هستند. این روش، سرمایه گذاری مستقیم در سهام شرکت‌هایی است که در بورس ایران وجود دارند. برای سرمایه گذاری مستقیم در بورس به دانش و آگاهی اقتصادی بالایی نیاز دارید. علاوه بر دانش اقتصادی، سرمایه گذاران باید زمان کافی را برای رصد سهام خوب و وضعیت کلی بازار داشته باشند. در غیر این صورت به احتمال بالایی دچار ضرر در سرمایه گذاری خود می‌شوند. به بیان ساده‌تر می‌توان گفت که سرمایه گذاری مستقیم در بورس مناسب افراد ریسک‌پذیر است که می‌خواهند از سرمایه خود سودی بالاتر از رشد تورم داشته باشند.

سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس

همانگونه که گفته شد بسیاری از افراد جامعه زمان و دانش اقتصادی کافی برای سرمایه گذاری در بورس را ندارند. پس اینگونه افراد چه راه حلی برای سرمایه گذاری در بورس دارند؟ در سال‌های گذشته شرایطی برای سرمایه گذاری این افراد در بازار اوراق بهادار فراهم شده است. صندوق‌های سرمایه گذاری راه حلی است که به سرمایه گذارانی که زمان و دانش کافی برای سرمایه گذاری مستقیم در بورس را ندارند، پیشنهاد می‌شود. این صندوق‌ها خود دارای مدیر و معامله‌گران حرفه‌ای هستند که علاوه بر دانش کافی برای سرمایه گذاری در بورس، زمان لازم را برای بررسی بازار صرف می‌کنند. همچنین برخی از این صندوق‌ها دارای شرایطی هستند که افراد می‌توانند در آنان سود ثابت بدست بیاورند.

صندوق ندای ثابت کیان از جمله این صندوق‌های سرمایه گذاری است که سالانه بصورت موثر حداقل 25 درصد سود به سرمایه گذاران خود پرداخت می‌کند. این صندوق شرایط خاص دیگری نیز دارد، از جمله اینکه می‌توان با حداقل 100 هزار تومان وجه نقد در آن سرمایه گذاری کرد. علاوه بر صندوق‌های سرمایه گذاری که به سرمایه گذاران سود ثابت سالانه پرداخت می‌کنند، صندوق‌هایی نیز برای علاقه‌مندان به سرمایه گذاری در طلا نیز تاسیس شده‌اند. صندوق سرمایه گذاری طلای کیان با نماد گوهر یکی از این نوع صندوق‌ها است. صندوق طلای کیان به دلیل اینکه حجم بالایی از پورتفوی صندوق خود را به اوراق گواهی سپرده سکه اختصاص داده است، حباب بسیار پایین‌تری نسبت به ربع سکه و نیم سکه موجود در بازار دارد. با توجه به این که این صندوق‌ها وابسته به قیمت طلا در بازار هستند و قیمت طلا نیز وابسته به قیمت دلار است، با افزایش قیمت دلار در بازار قیمت این صندوق‌های طلا شروع به رشد می‌کنند. اما سرمایه گذاری در صندوق‌های طلا ایمن‌تر از سرمایه گذاری در دلار و سکه است. زیرا طلا و دلار خریداری شده نیازمند نگهداری فیزیکی هستند و ریسک سرقت از آنان وجود دارد اما صندوق‌های سرمایه گذاری طلا این مشکل را ندارند و به اصطلاح از لحاظ فیزیکی ایمن هستند.

سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها

همه‌ی ما این ضرب‌المثل را شنیده ایم که می‌گوید همه‌ی تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد نگذارید. سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه گذاری مناسب است اما نکته مهم متنوع سازی دارایی هاست. برای جلوگیری از ریسک سرمایه گذاری بهتر است وجوهی را که می‌خواهیم سرمایه گذاری کنیم در یک بازار یا یک گزینه خاص سرمایه گذاری نکنیم. بلکه برای خود یک سبد سرمایه تشکیل بدیم که چند گزینه مختلف داشته باشد.

سبد سرمایه باید به گونه‌ای باشد که ریسک‌های سرمایه گذاری را در شرایط مختلف خنثی نماید. به عنوان مثال پیشنهاد نمی‌شود که تمام وجوه قابل سرمایه خود را در بازار طلا، مسکن، سهام و ارز سرمایه گذاری کنیم. بلکه برای فرار از ریسک بهتر است مقداری از پولمان را در ارز و مقدار دیگری در سهام قرار دهیم و همچنین برای اینکه ریسک کمتری قبول کنیم مقداری از سرمایه را در صندوق‌های سرمایه گذاری، سرمایه گذاری کنیم. البته سرمایه گذاری در برخی گزینه‌ها مانند مسکن به سرمایه بالاتری نیاز دارد. حالا که با راه‌های مختلف سرمایه گذاری در بورس آشنا شدیم، می‌خواهیم به این نکته اشاره کنیم که اگر کسی بخواهد یک سبد خوب تشکیل بدهد چه مواردی را باید رعایت کند.

چطور یک سبد خوب تشکیل بدیم؟

برای تشکیل یک سبد خوب باید یک سری شرایط را در نظر گرفت. این شرایط کمک می‌کند که سبد بهتری را برای سرمایه گذاری تشکیل داد.

1. از نظر بنیادی قدرتمند باشند

برای سرمایه گذاری گزینه‌هایی را انتخاب کنید که از لحاظ بنیادی قدرتمند بوده و ارزش سرمایه گذاری را در طول زمان داشته باشند. سعی کنید متناسب با شرایط اقتصادی کشور در شرایط مناسبی قرار داشته باشند. مثلا اگر برجام به نتیجه برسد سهام شرکت‌های فولادی و بانکی مناسب هستند. زیرا با رفع تحریم‌ها این شرکت‌ها صادرات محصولات آن‌ها آسان تر خواهد شد و به تبع سود آوری بیشتری خواهند داشت. بانک‌ها نیز به آسانی می‌توانند مبادلات پولی را انجام دهند و درنتیجه‌ی آن سودی نصیب بانک می‌شود که موجب رشد قیمت سهام آن‌ها می‌شود.

2. متنوع سازی

متنوع سازی به این معنی نیست که تعداد زیادی گزینه انتخاب کنیم. بلکه باید گزینه‌هایی را انتخاب کنیم که همبستگی کمتری نسبت به هم داشته باشند. به عنوان مثال صندوق طلا و صندوق درآمد ثابت را در نظر بگیرید. اگر دلار رشد کند به دلیل همبستگی طلا با دلار، صندوق‌های طلا هم رشد خواهند کرد. ولی صندوق‌های با درآمد ثابت، کمتر نسبت به نوسانات ارزی واکنش نشان می‌دهند. پس اگر دلار رشد کرد، صندوق طلا نیز احتمالا رشد خواهد کرد و اگر دلار ثابت ماند و صندوق‌های طلا رشد نداشتند، باتوجه به این که در صندوق با درآمد ثابت سرمایه گذاری کرده‌اید، درآمد ثابتی خواهید داشت.

3. اهمیت تقاضای جهانی

بازار سهام ایران به دلیل وجود کالا‌های معدنی و صادرات آن‌ها به خارج از کشور به تقاضا‌های جهانی آنها هم وابسته است. یعنی اگر تقاضای این قبیل کالاها در جهان افزایش یابد، سهام شرکت‌هایی که در ایران مواد معدنی استخراج می‌کنند امکان رشد پیدا می‌کند.

4. تحلیل شاخص کل و هم وزن

هرگاه شاخص کل بورس در حال افزایش باشد به این معنی است که بازار سهام در حال رشد است و این آگاهی را به افراد می‌دهد که ممکن است سهام سود آوری داشته باشد.

5. دقت به متغیر‌های کلان اقتصادی

متغیر‌های کلان اقتصادی مثل نرخ ارز و تورم برای تشکیل سبد بسیار مهم هستند. زیرا این متغیر‌ها می‌توانند در تصمیم گیری افراد برای سرمایه گذاری بسیار موثر باشند. به عنوان مثال اگر کشوری تورم بالا داشته باشد، این نکته را به سرمایه گذار می‌گوید که نگه داری پول نقد و گزینه‎هایی مثل سپرده بانکی جواب گوی نرخ تورم نیست بلکه باید در جای درستی سرمایه گذاری کرد.

6. تحلیل‌های سیاسی

تحلیل‌های سیاسی، همچون خبر‌های مهم سیاسی در سراسر جهان ممکن است بر قیمت سهام در ایران تاثیر گذار باشند. جنگ روسیه و اوکراین می تواند مثال خوبی برای این موضوع باشد. در بحبوحه‌ی جنگ اوکراین قیمت جهانی نفت تغییر کرد و کشور روسیه برای فروش بیشتر نفت به کشور چین یک سری تخفیفات ارائه می‌دهد، کشور چین قبلا از ایران نفت می خرید اما با این تخفیف‌های روسیه ممکن بیشتر نیاز خود را از روسیه تامین کند. از طرفی دیگر با وقوع این جنگ چین به سمت فولاد روسیه رفته است و تقاضای آن برای فولاد ایران کاهش یافته و این یعنی کاهش سود فولادی‌های ایران. تغییر قیمت مواد غذایی مانند گندم و غلات هم از تبعات این جنگ است. البته در کنار این جنگ، مواردی مانند برجام یا سایر موضع‌گیری‌های سیاسی و سیاستی هم می‌توانند روی تشکیل یک سبد سهام مناسب موثر باشند.

7. به شایعات توجه نکنید

گاهی مشاهده می‌شود برخی افراد تاثیرگذار در بازار، پس از خرید سهام یک شرکت خاص اقدام به خبر سازی و شایعه پراکنی برای آن می‌کنند، تا اصطلاحا بازار را مطابق میل خود حرکت دهند. در چنین مواقعی تحلیل صحیح از شرایط و تکیه بر رسانه‌های معتبر اهمیت دو چندانی خواهد یافت.

8. با سهم ازدواج نکنید

اگر مشاهده کردید که یک سهمی دچار ضرر شده، هیچ گاه با لج و لجبازی نگویید تا ضررم را جبران نکرده است آن را معامله نخواهم کرد. یا اینکه بعضی افراد می‌گویند، فقط و فقط سهام فلان شرکت را معامله می‌کنم. این کار قطعا باعث ضرر خواهد شد.

9. سوگیری‌های شناختی بشناسید

روبه‌رو شدن با مسائلی که بخواهد آدمی را ناراحت کند، همیشه سخت و شکننده خواهد بود. بسیاری از مردم تصور می‌کنند اگر در مورد موضوعی که برای آنان ناراحتی ایجاد کرده است دوری کنند، دیگر آن مشکل به خودی خود حل خواهد شد درصورتی هیچ گاه اینگونه نبوده است. برعکس این فرار از آگاهی مزید بر علت گشته و باعث بروز مشکل دیگری نیز شده است. سرمایه‌گذاران مالی نیز هنگامی که دچار کاهش قیمت سهام خود می‌شوند برای دور شدن از ناراحتی حاصل از کاهش سرمایه خود، از کسب آگاهی در مورد مشکل بوجود آمده طفره می‌روند. البته دامنه سوگیری‌های شناختی بسیار بیشتر از این مورد است و موجب خطا در سرمایه‌گذاری می‌شود.

10. صندوق‌ها را فراموش نکنید

در پورتفوی خود می‌توانید از صندوق‌ها هم استفاده کنید. صندوق‌های طلا، درآمد ثابت و سهامی گزینه‌های خوبی برای سرمایه گذاری هستند. هر کدام از این صندوق‌ها به دلیل اینکه افراد متخصص در انتخاب سبدشان نقش دارند، می‌توانند سوددهی بالایی داشته باشند. صندوق‌های سهامی و طلا برای افرادی که تا حدودی توان پذیرش ریسک را دارند، مناسب‌تر هستند و صندوق های درآمد ثابت برای افراد ریسک گریز مناسب‌تر است.