سوگیری بقا یا بازماندگی و آثار آن روی تصمیمات ما

در بحث‌های کارآفرینی جمله معروفی نقل می‌شود با این مضمون که پشت هر ایده موفقی گورستانی از ایده‌های شکست خورده وجود دارد. گاهی نیز گفته می‌‎شود که دنیا گورستانی از ایده‌هایی است که ناکام مانده‌اند. اگر در مورد موفقیت افراد مشهوری که ایده‌های اقتصادی آنان به ثمر نشسته صحبت کنیم، اکثر اعضای جامعه می‌گویند این افراد در نیمه راه از دانشگاه بیرون آمدند و کسب و کار خود را راه‌اندازی کردند. نکته مهم این است که تعداد زیادی از افراد جامعه فکر می‌کنند کسانی که در دانشگاه بوده و تحصیلات خود را ادامه داده‌اند، آدم‌های موفقی نیستند.

دلیل این طرز تفکر چیست؟ دلیل اصلی این موضوع، آن است که همیشه در جامعه کسانی شناخته شده‌ و معروف می‌شوند که به موفقیت دست پیدا کرده‌اند و از کسانی که در این راه شکست خورده‌اند، صحبتی نخواهد شد. طبق تحقیقاتی که صورت گرفته، آمارها نشان می‌دهند بیش از 94 درصد مدیران موفق کسب و کارها در آمریکا فارغ‌التحصیلان دانشگاهی هستند. از سوی دیگر کسانی که دانشگاه را رها کرده‌اند، حتی ممکن است کارتن خواب شده باشند.

سوگیری بقا یا بازماندگی چیست؟

سوگیری بقا یا سوگیری بازماندگی نوعی خطای منطقی است که با تمرکز روی افراد یا چیزهایی که از یک فرایند گزینش گذر کرده‌اند و نادیده گرفتن مواردی که از آن فرایند گذر نکرده‌اند و به چشم نمی‌آیند، رخ می‌دهد. این سوگیری می‌تواند منجر به نتیجه‌گیری‌های غلطی شود.

در این نوع از سوگیری، ذهن فقط نمونه‌های زنده و موفق را در نظر می‌گیرد و در نتیجه در داوری موقعیت خطا می‌کند. همانگونه که افراد جامعه، فقط کسانی که از دانشگاه فارغ‌التحصیل نشده‌اند و در فضای کسب و کار بسیار موفق بوده‌اند را می‌بینند و افرادی که بعد از اخراج از دانشگاه زندگی آنان نابود شده است را هرگز نمی‌بینند.

تاریخچه شکل‌گیری سوگیری بقا

در طول جنگ جهانی دوم نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا درخواستی مبنی بر این که چرا هواپیماهای نظامی آن‌ها سقوط می‌کنند و به آشیانه بازنمی‌گردند را به وزارت دفاع ارائه داد. متخصصین نظامی ابتدا شروع کردند به بررسی کردن هواپیماهایی که به آشیانه برگشته‌اند.

سپس به تقویت کردن قسمت‌هایی از هواپیما‌ها که در طول نبرد به آن قسمت‌ها بیشتر شلیک شده بود، اقدام کردند. بعد از مدتی متوجه شدند که این کار تاثیری بر بازگشت بیشتر هواپیماها نداشته است. تا اینکه نیروی هوایی آماردانی به نام والد را استخدام کرد تا بتواند این موضوع مهم را بررسی کند.

آقای والد نشان داد که تقویت قسمت‌هایی از هواپیماها که شلیک‌های بیشتری به آن‌ها اصابت کرده‌اند بی تاثیر است. زیرا متخصصان فقط هواپیماهایی را که به آشیانه بازگشته‌اند مورد بررسی قرار داده‌اند و هواپیماهایی که سقوط کرده‌اند را نادیده گرفته‌اند.

والد نتیجه تحقیقات خود را این گونه به نیروی هوایی ارائه داد، باید قسمت‌هایی از هواپیما را که کمتر تیر خورده یا اصلا تیر نخورده را تقویت کنیم، زیرا هواپیماهایی که با آشیانه برنگشته‌اند با احتمال بسیار بالایی در این قسمت‌ها تیرهای جنگی به آنان اصابت کرده‌اند.

سوگیری بقا در سرمایه گذاری

سوگیری بقا در سرمایه گذاری نیز وجود دارد و ممکن است سرمایه گذاران را با اشتباهاتی مواجه کند. به عنوان مثال، فرض کنید در یکی از کشورهای پیشرفته 5 شرکت وجود داشته‌اند که صندوق‌های سهامی را به سرمایه گذاران ارائه می‌دهند.

شرکت‌های B و C به دلیل اینکه بازدهی منفی داشته‌اند در طول زمان از بازار حذف شده‌اند. اگر تحلیلگری برای پیشنهاد سرمایه گذاری، میانگین بلندمدت صندوق‌های موجود و بازمانده را در نظر بگیرد به عدد 9 درصد می‌رسد و می‌گوید که صندوق‌های سهامی در این کشور توسعه یافته در بازه تاریخی خود به صورت متوسط 9 درصد رشد قیمت داشته‌اند. در این حالت تحلیلگر دچار سوگیری بقا شده است. زیرا شرکت‌های B و C به دلیل بازدهی منفی در طول زمان از بازار حذف شده‌اند و در تحلیل خود آنها را در نظر نگرفته است.

اگر این تحلیلگر بخواهد که دچار سوگیری خطا نشود، باید تمامی شرکت‌های موجود و حذف شده از بازار را در تحلیل خود وارد سازد. در این حالت، متوسط بازدهی تاریخی صندوق‌های سهامی در این کشور توسعه یافته برابر با 3 درصد خواهد بود.

چگونه از سوگیری بقا جلوگیری کنیم

برای جلوگیری از این نوع سوگیری، محققان باید در نحوه انتخاب داده‌های آماری خود بسیار با دقت رفتار کنند و همواره به این نکته توجه داشته باشند که از داده‌های اصلی هیچ گونه داده‌ای حذف نشود. زیرا حذف شدن برخی داده‌ها باعث نشان دادن اطلاعات غلط به پژوهشگران و تصمیم‌گیری نادرست می‌شود.

جالب است بدانید که کارآفرینان از سوگیری های بسیار دیگری مانند: خطای مغالطه، خطای حواس جمعی و انواع خطای شناختی دست به گریبان هستند.