مغالطه قمارباز چیست و چه اثری بر سرمایه گذاری دارد؟

شاید برایتان پیش آمده باشد که با دوستتان قرار گذاشته باشید یک سکه را پرتاب کنید. اگر خط بیاید، شما او را به چیزی مهمان می‌کنید اما اگر شیر بیاید شما برنده‌اید. بار اول خط می‌آید و دوستتان برنده می‌شود. ناراحت می‌شوید و اصرار می‌کنید یک بار دیگر سکه پرتاب کنید.

باز هم خط می‌آید. کمی کلافه‌تر می‌شوید. یک بار دیگر شانستان را امتحان می‌کنید و باز هم خط می‌آید! برخی افراد در این مواقع می‌خواهند بار دیگر هم سکه پرتاب کنند. در واقع فکر می‌کنند چون سه بار پشت هم خط آمده و باخته‌اند، این بار دیگر باید شیر بیاید و ببرند. اما این استدلال خطا دارد.

چنین اتفاقی را در برخی خانواده‌ها و فرزندآوری آنها نیز می‌بینیم. برخی از آنها برای صاحب فرزند پسر یا دختر شدن بارها اقدام کرده‌اند چرا که مثلا می‌خواسته‌اند بچه دختر به دنیا بیاورند اما موفق نشده‌اند.

به عنوان مثال 3 پسر پشت سر هم متولد شده‌اند و آنها فکر می‌کنند فرزندی که بار بعد به دنیا می‌آید باید دختر باشد. به زبان ساده، اگر تصور کنیم که به خاطر چند بار انجام دادن و محقق نشدن نتیجه‌ای، این بار خواسته ما اتفاق خواهد افتاد دچار مغالطه قمارباز (Gambler’s Fallacy) یا مغالطه مونت کارلو شده‌ایم.

زمانی که احساس می‌کنیم به خاطر این که چند بار تاس ریخته‌ایم و 6 نیامده، این بار حتما 6 می‌آید، هم باز دچار مغالطه قمارباز شده‌ایم.

مغالطه یا مغلطه چیست؟

قبل از این که بدانیم مغالطه قمارباز چه تاثیری بر سرمایه گذاری دارد بهتر است معنای مغالطه یا همان مغلطه را بدانیم.

پذیرش واقعیت‌ها گاهی برای ما سخت است. به همین خاطر شروع به مغالطه می‌کنیم. یعنی تلاش می‌کنیم با تصورهای کلیشه‌ای و باورهای کاذب آرامش را برای خودمان فراهم کنیم. البته گاهی هم ناخودآگاه مرتکب این اشتباه می‌شویم.

به این خاطر به مساله‌ای که در بالا مطرح کردیم مغالطه قمارباز می‌گوییم، چرا که با این مغالطه می‌توانیم به راحتی یک تدوام و به هم پیوستگی را برای رویدادها فراهم آوریم و آن‌ها را با هم مرتبط کنیم.

حتی ممکن است به خودمان نوید این را بدهیم که اگر دفعه بعد این کار را کنیم، شکست‌هایمان تمام می‌شود. البته این نتیجه‌گیری اشتباه است. همان‌طور که توضیح دادیم مغالطه به نحوی به معنی «به غلط انداختن خود» است. این پدیده گاهی یک نوع انکار طبیعی به حساب می‌آید.

مغالطه قمارباز و رویدادهای مستقل

در بالا به این سوال که مغالطه قمارباز چیست اشاره کردیم. این مغالطه از آنجا ناشی می‌شود که فکر می‌کنیم رویدادها از هم مستقل نیستند. در حالی که در برخی موارد اشتباه است.

اگر رویدادها مستقل از یکدیگر باشند؛ نمی‌توانند بر رویدادهای بعدی تاثیری بگذارند. درک مستقل بودن هر رویداد برای شناخت مغالطه قمارباز بسیار مهم است. احتمال این که در پرتاب یک سکه شیر یا خط بیاید همیشه 50 درصد است، حالا چه پرتاب اول باشد و چه هزارم.

تعداد دفعات پرتاب ربطی به تغییر نتیجه ندارد. در هزارمین پرتاب تاس شانس خط آمدن همان قدر است که در پرتاب اول بود. به این ترتیب، نباید فکر کنید در رویدادهای مستقل تعداد دفعات تجربه نتیجه را تغییر می‌دهد. در مورد فرزندآوری و دختر یا پسر شدن بچه نیز همین مساله پیش می‌آید.

این را بیاموزیم که رویدادها مستقل هستند و نمی‌توانند رویداد بعدی را تحت تاثیر قرار دهند. با پذیرش این نکته می‌توانیم از مغالطه قمارباز و اشتباهات مربوط به آن فاصله بگیریم.

تاثیر مغالطه قمارباز بر سرمایه گذاری

شاید چیزی در مورد تعیین حد ضرر شنیده باشیم. حد ضرر به این معنی است که به سرمایه گذار در بورس می‌گویند برای سهام خریداری شده خود حد ضرر مشخص کن.

تعیین حد ضرر به این نحو است که اگر به عنوان مثال سهامی که خریده‌ایم 5 درصد ضرر داد، سعی کنیم آن را پیش از ضرر بیش‌تر بفروشیم و شاید در بازه‌ای دیگر که سودده شد دوباره آن را بخریم.

چرا که اگر حد ضرر بیش از یک حد مشخص برود، بازگرداندن ارزش اصلی سرمایه گذاری که کرده‌ایم بسیار سخت خواهد شد. اما جالب است که عده بسیاری این کار را انجام نمی‌دهند و معتقدند بعد از مدت‌ها ضرردهی نوبت سوددهی‌شان خواهد رسید.

آنها فکر می‌کنند حالا که تا اینجا ضرر دیده‌اند، بالاخره سود می‌کنند و حتی عده‌ای ممکن است با خرید یک سهام در حال نزول باز هم بیشتر ضرر کنند. وقتی اقدام به خرید یک گزینه در حال افت می‌کنیم، ممکن است دچار مغالطه قمارباز شویم و با بیشتر پایین رفتن قیمت آن، ضرر کنیم.

این اشتباه که افراد در سرمایه گذاری متوجه آن نیستند همان مغالطه قمارباز است. به یاد داشته باشیم که سرمایه گذاری علمی و هوشمند به هیچ وجه قمار نیست که بخواهیم با دچار شدن به مغالطه قمارباز باعث به خطر افتادن آن شویم.

بهتر است به جای انتخاب سرمایه گذاری مستقیم اقدام به سرمایه گذاری غیر مستقیم از طریق ابزار مالی نوین کنیم تا با بهره‌مندی از حضور متخصصین سرمایه گذاری از آثار خطاهای شناختی مانند مغالطه قمارباز دور بمانیم.