سامانه سجام چیست؟

وارد بورس شدن همانا و برای اولین بار نام سامانه سجام را شنیدن همانا. سال‌های گذشته، تنها می‌شد در ساعت اداری برای ثبت نام در این سامانه اقدام کرد. اما این روزها می‌شود به صورت آنلاین هم کارهای ثبت نام را انجام داد. از هر کسی بپرسی که اولین بار نام سجام را کجا شنیده است، زمانی را به یاد می‌آورد که به سرمایه گذاری در سهام علاقمند شده و برای این که دسترسی به این بازار هیجان‌انگیز پیدا کند اول باید از مرزی به نام سجام عبور می‌کرد. نام این سامانه که یکی از زیر مجموعه های شرکت سپرده گذاری مرکزی است بیش‌تر با نام بورس گره خورده است. هر کس که بخواهد به فعالیت در بازار بورس بپردازد باید قبل از هر چیز در سامانه بورسی سجام ثبت نام کند و احراز هویت شود. عملکرد و هویت این سامانه برای عده‌ای ناملموس و ناشناخته به نظر می‌رسد؛ به همین خاطر قصد داریم در این فرصت به بررسی سامانه سجام بپردازیم.

چرا ثبت نام در سامانه سجام ضروری است؟

اول از همه باید هر چه سریع‌تر یک کارگزاری برای ثبت نام پیدا می‌کردی و بعد از کلی کاغذبازی و فرم پر کردن تازه نوبت به رفتن به دفاتر دولتی برای احراز هویت می‌رسید. بعد از آن هم باید در سامانه سجام وقت می‌گذاشتی و تک تک مراحل را از وارد کردن نام و نام خانوادگی تا شماره حساب و شبا شخصی را انجام می‌دادی. گاهی از این دست کارهای مرحله‌ای خسته می‌شویم و اصلا از خود می‌پرسیم که چرا باید ثبت نام در سجام ضروری باشد؟ اصلا مگر قبل از این‌ها که سجام نبود، مردم برای ورود به بازار سهام دچار مشکل می‌شدند؟ بی شک هم وقت و هم پول و حوصله‌مان ارزشمند است و نباید بیهوده مصرف شود. اما موضوع این جا است که ثبت نام در سجام بنا بر چند دلیل کاملا موجه، کاری ارزشمند به حساب می‌آید. بی شک می‌خواهید بدانید که این دلایل چیست؟ شاید برای بار اول باشد که با ثبت نام در سامانه سجام رو به رو می‌شویم. اما حتما بارها و بارها پیش آمده که عبارت‌هایی مانند «پولشویی» و «ضایع کردن حق دیگران» را در طول زندگی‌مان شنیده‌ایم. خوب ارتباط این مفاهیم با سجام چیست؟

سجام به شکل یک سامانه اینترنتی یکپارچه به ثبت و ضبط اطلاعات هر فرد سرمایه گذار می‌پردازد و به هر شخص حقیقی و حقوقی تنها یک کد بورسی می‌دهد تا بتواند تمام عملکردهای او را زیرنظر داشته باشد. در صورت نبود چنین کد و نوع ردیابی، نمی‌توان فهمید که یک فرد با چه عناوین و شکل‌های مختلفی در حال فعالیت در بازار سرمایه‌ای مانند بورس است؛ بنابراین هر لحظه می‌توان انتظار شنیدن اخباری از باندهای پولشویی و یا موارد دیگر از این قبیل را داشت. از طرف دیگر، بی شک نام عرضه اولیه را شنیده‌ایم و می‌دانیم که طبق قوانین بورس اوراق بهادار به هر کد بورسی تنها مقدار مشخصی عرضه اولیه داده می‌شود؛ این یعنی چه ثروتمند باشیم و چه سرمایه گذار نوپا در بورس، تنها به مقدار مساوی از این نوع عرضه برخوردار هستیم. خوب است بدانیم که مسبب این عدالت حضور سامانه سجام است. حال به سراغ مراحل ثبت نام در سامانه سجام برویم.

مراحل ثبت نام در سامانه سجام

برای ورود به سامانه سجام، اول از همه باید وارد سایت سجام به نشانی www.sejam.ir شویم. بلافاصله بعد از وارد شدن، در بالای صفحه گزینه‌ای به نام «ثبت نام در سجام» را می‌بینید.

بعد از انتخاب این گزینه وارد اولین صفحه می‌شوید و پیغامی را مبنی بر مزایای ثبت نام در این سامانه می‌بینید. باید گزینه «متوجه شدم» را بزنید. سپس ضوابطی و اطلاعاتی را روی صفحه می‌بینید. در قسمت پایین صفحه، مراحل ثبت نام نوشته شده است؛ از مرحله اول که «وضعیت اولیه» است تا ششمین مرحله که «تایید سهامدار» در سجام است. پایین‌تر، گزینه سبز رنگ «ثبت نام در سجام» را انتخاب می‎کنید.

در گام بعدی شماره تلفن همراه خود را در جای مشخص شده (بدون صفر) وارد می‌‎کنید و همچنین کد امنیتی را. گزینه دریافت کد تایید پنج رقمی را می‌زنید و منتظر پیامک می‌مانید (تلفن همراه‌تان دم دست‌تان باشد!).

کد تایید که به تلفن همراه‌تان ارسال شده است را وارد می‌کنید و گزینه «حقیقی ایرانی» را انتخاب می‌کنید. اگر وکیل و یا قیم هستید باید گزینه «حقوقی ایرانی» را انتخاب کنید. کد ملی یا شناسه ملی را هم وارد کنید و بعد کد امنیتی.

سپس نوبت به مرحله بعد می‌رسد. اطلاعات شخصی خود یعنی نام، نام خانوادگی، تاریخ تولد، جنسیت و باقی گزینه‌ها را مطابق با اطلاعات شناسنامه پر کنید.

گام بعدی، نوبت وارد کردن اطلاعات ارتباطی شما است؛ از کشور و شهر و استان گرفته با کد پستی و پلاک و باقی اطلاعات موردنیاز را باید با دقت وارد کنید. دقت داشته باشید که اطلاعات به محل سکونت خودتان مربوط باشد.

سپس نوبت به کدهای سهامداری می‌رسد. بی شک بسیاری از ما که به سجام سر می‌زنیم کد سهامداری نداریم؛ بنابراین باید با دیدن تصویر زیر گزینه «متوجه شدم» را انتخاب کنیم و گزینه «تایید/ادامه گام بعدی» را انتخاب کنیم.

در مرحله بعد، چندین سوال از شما پرسیده می‌شود که اگر خواستید پاسخ دهید و در آخر گزینه «تایید» را انتخاب کنید.

این مرحله برای کسانی که از قبل مدارک موردنیاز را فراهم نکرده‎‌اند کمی سخت به نظر می‌رسد؛ بنابراین قبل از هر کاری دو حساب بانکی خود را مشخص کنید و اطلاعات هر دو حساب‎تان را ریز به ریز دربیاورید؛ نام بانک، نام شعبه، کد شعبه، استان شعبه، شهر شعبه بانک، نوع شماره حساب ( مثلا کوتاه مدت، بلندمدت و....)، شماره حساب و شماره شبا دو حساب بانکی خود را آماده داشته باشید. یکی از حساب‌های بانکی‌تان به عنوان حساب پیش فرض ذخیر می‌شود و دومی به عنوان حساب فعال انتخاب می‌شود. سعی کنید اول، اطلاعات حسابی که می‌خواهید پیش فرض باشد را وارد کنید و گزینه ذخیره را بزنید.

بعد از وارد کردن اطلاعات حساب‌ها و انتخاب گزینه «ذخیره»، اطلاعات برای شما به نمایش درمی‌آید. اطلاعات را با دقت بررسی کنید و سپس گزینه «تایید/ادامه گام بعدی» را انتخاب کنید.

نوبت به «بررسی پایانی» می‌رسد. که اطلاعات را تایید می‎‌کنید.

و در پایان، برگه تعهدات را خواهید دید و بعد از مطالعه، گزینه «می‌پذیرم» را در پایین صفحه انتخاب می‌کنید.

بعد از انجام تمام مراحل از سامانه سجام خارج می‌شوید و به مدت 24 ساعت منتظر پیامک کد پیگیری می‌مانید. بعد از ارسال پیامک احراز هویت باید به یکی از دفاتر پیشخوان خدمات دولت برای انجام احراز هویت بروید. گفتنی است که مراحل احراز هویت غیر حضوری نیز فعال شده است.

مدارک احراز هویت سجام

مدارک موردنیاز برای احراز هویت سجام شامل ارائه اصل و فتوکپی کارت ملی، اصل و فتوکپی شناسنامه، فتوکپی آخرین مدرک تحصیلی (که البته ارائه آن به صورت اختیاری است) و کد پیگیری ده رقمی که به صورت پیامک به تلفن همراه‌مان ارسال شده است می‌شود.

آیا می‌توان احراز هویت سجام را الکترونیکی انجام داد؟

در پاسخ به این سوال باید گفت بله. برای جلوگیری از ازدحام در دفاتر پیشخوان دولت، افراد می‌توانند از طریق این آدرس، احراز هویت الکترونیک انجام بدهند و با انتخاب یکی از کارگزاری‌ها اقدام به احراز هویت الکترونیک کنند. انجام فرآیند احراز هویت سامانه سجام در منزل به این شکل است که از فرد خواسته می‌شود تا یک فایل فیلم سلفی از خود ارسال کند که در آن مشغول به خواندن متن تصادفی است که از طرف کارگزاری ارسال شده است. این فیلم، حکم امضای الکترونیکی فرد را دارد. بعد از طی کردن این مراحل – اگر مشکلی نباشد – اطلاعات فرد در سجام مورد بررسی قرار می‌گیرد و در آخر عملیات احراز هویت به صورت غیر حضوری با موفقیت انجام می‌شود.

مزایای استفاده از سامانه سجام

از مزایای استفاده از سامانه سجام می‌توان به مهم‌ترین آن‌ها یعنی امکان استفاده از کد بورسی برای معاملات آنلاین در بورس اشاره کرد. البته گفتنی است که بعدها از طریق سامانه سجام می‌توان سود مشارکت سهام خود را با همان حساب مورد استفاده در معاملات دریافت کرد. برای خرید صندوق‌های سهامی و معامله آنها نیز سامانه سجام نیاز است.