سوگیری تشابه چیست و چه تاثیری بر سرمایه گذاری دارد؟

بنجامین گراهام، که به عنوان پدر سرمایه گذاری ارزشی شناخته می‌شود، زمانی نوشته بود: مشکل اصلی سرمایه گذار - و حتی بدترین دشمن او - احتمالا خودش است. همه انسان‌ها سوگیری‌هایی با خود دارند که بر اساس سوابق و تجربیاتشان شکل گرفته است. این مسایل بر هر تصمیمی که می‌گیرند، تأثیر می‌گذارد.

دو پژوهشگر دیگر به نام‌های چیپ هیث و آموس تورسکی نیز در چند آزمایش نشان دادند که وقتی مردم با انتخاب بین دو گزینه روبرو می‌شوند، آن گزینه‌ای را انتخاب می‌کنند که برایشان آشناتر است. در واقع، آن‌ها گاهی اوقات گزینه آشناتر را انتخاب می‌کنند حتی اگر شانس برنده شدن‌شان کمتر باشد.

به عنوان مثال، هنگامی که فهرستی از کشورها به آن‌ها داده می‌شود و از آن‌ها خواسته می‌شود که عملکرد اقتصاد یا بازار سهام در آن کشورها را رتبه بندی کنند، مردم عملکرد کشور خود را بهتر رتبه‌بندی می‌کنند. در این مطلب، سوگیری تشابه را بررسی می‌کنیم و آثاری را که می‌تواند بر سرمایه‌گذاران بگذارد مرور می‌نماییم. در نهایت نیز راه‌حلی برای مبارزه با این سوگیری ارائه می‌کنیم.

سوگیری تشابه چیست؟

سوگیری تشابه (similarity bias) به بهترین شکل در یک ضرب‌المثل قدیمی وال استریت نشان داده شده است: «در آنچه می‌شناسید سرمایه گذاری کنید». این موضوع عملا به معنای تمایل افراد به ترجیح دادن گزینه‌های آشنا و اجتناب از گزینه‌های ناشناخته‌ است. در حالی که این تمایل در همه زمینه‌های زندگی وجود دارد (مانند غذاهایی که برای خوردن انتخاب می‌کنیم یا مسیری که در رفت و آمد صبحگاهی خود انتخاب می‌کنیم)، در فرآیند انتخاب گزینه سرمایه گذاری نیز رایج است.

عوامل مختلفی به پیدایش سوگیری تشابه یا تمایل به سرمایه گذاری در گزینه‌های آشناتر برای سرمایه گذاران منجر می‌شود. در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

سرمایه گذاری بیش از حد در سهام شرکت خود

یکی دیگر از مصادیق سوگیری تشابه به ویژه در کشورهای پیشرفته این است که کارکنان یک شرکت تمایل دارند در سهام شرکت خود بیش از حد سرمایه گذاری کنند. تحقیقات نشان داده است که تنها 16 درصد از کارمندان معتقدند که سرمایه گذاری در سهام شرکتی که در آن کار می‌کنند، ریسک بیشتری نسبت به سرمایه گذاری در سایر سهام‌ها دارد. به عقیده برخی از متخصصان، بخشی از این تعصب از این واقعیت ناشی می‌شود که کارفرمایان سهم بازنشستگی کارکنان را با سهام شرکت مطابقت می‌دهند، که بیشتر به عنوان تأیید ضمنی سهام تلقی می‌شود.

اعتماد بیش از حد به شرکت‌ها و گزینه‌های آشنا

یک مساله دیگر در مورد سوگیری تشابه، اعتماد بیش از حد به شرکت‌های آشنا است. محققان پیوسته نشان می‌دهند که سرمایه‌گذاران به پیش‌بینی‌هایشان از بازده دارایی‌های ناآشنا، اعتماد کمتری دارند تا پیش‌بینی‌هایشان از بازده دارایی در گزینه‌های آشنا. در برخی از تحقیقات انجام گرفته، این موضوع در مورد کشورها هم صادق بوده است. یعنی بررسی مدیران صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک در اروپا، ژاپن و ایالات متحده نشان می‌دهد این مدیران نسبت به عملکرد بازارهای کشور خود بسیار خوشبین‌تر از کشورهای دیگر هستند.

اهمیت ریسک

یکی از عوامل دیگری که روی سوگیری تشابه اثر می‌گذارد، مساله ریسک و اهمیت دادن به آن است. به خصوص در بازارهای پر نوسان‌تر، سرمایه گذاران ضررهای بالقوه را با اهمیت بیشتری نسبت به سود بالقوه ارزیابی می‌کنند. همین مساله می‌تواند باعث شود که از گزینه‌های ناآشناتر دوری کنند. اما همین مساله می‌تواند روی کسب سود آنها اثر بگذارد.

چطور از سوگیری تشابه جلوگیری کنیم؟

به طور طبیعی، بهترین راه برای مبارزه با این سوگیری آن است که اطمینان حاصل کنید دارایی‌های شما به درستی متنوع سازی شده‌اند. تنوع، ریسک را به طرق مختلفی کاهش می‌دهد.

اول، گزینه‌های مختلف سرمایه گذاری در یک زمان، متفاوت عمل می‌کنند و بازدهی گوناگونی دارند. بنابراین فقط به بازارهایی که همیشه با آنها کار کرده‌اید نپردازید بلکه سراغ گزینه‌های جدیدتر هم بروید و آنها را به فهرست دارایی خود اضافه کنید. مثلا اگر تنها روی طلا سرمایه گذاری می‌کردید، بهتر است به صندوق های درآمد ثابت یا سهامی هم فکر کنید.

دوم این که سرمایه گذاری درست در 10 سهم، ریسک بسیار کمتری نسبت به سرمایه گذاری در یک سهم دارد، بنابراین تنوع به شما امکان می‌دهد سبدی با ریسک کمتر ایجاد کنید. در اینجا فقط روی سهامی که از قبل می‌شناسید متمرکز نشوید. به سمت شناخت سهم‌های دیگر و از دسته‌بندی‌های مختلف هم بروید.

و سوم اینکه، انواع مختلف سرمایه گذاری به طور متفاوتی تحت تأثیر رویدادهای سیاسی و اقتصادی جهان قرار می‌گیرند. به عنوان مثال طلا ممکن است تحت تاثیر جنگ یا کرونا در گوشه‌ای از جهان قرار گیرد و بازدهی آن تغییر کند اما گزینه‌های درآمد ثابت تنها به سیاست‌های داخل آن کشور ارتباط پیدا می‌کند. در اینجا باز هم لازم است ترکیبی از دارایی خود بر اساس تحولات جهانی یا کشوری ایجاد کنید.

در پایان این که راه دیگر برای محافظت در برابر وسوسه به آنچه که آشناست، استفاده از یک مشاور مورد اعتماد است. صندوق های سرمایه گذاری نیز می‌توانند چنین نقشی را برای ما به عهده بگیرند.