صندوق سرمایه گذاری مشترک چیست؟

صندوق‌های سرمایه گذاری مانند دیگر بازارهای دارایی دارای ابعاد مختلفی هستند. تنوع سرمایه گذاری در صندوق‌ها بسته به امکانات و ساختار هر کدام‌شان این امکان را به افراد سرمایه گذار می‌دهد که بنا به تمایل و سبک سرمایه گذاری خود یک یا چند صندوق را برای سرمایه گذاری انتخاب کنند. صندوق مشترک نیز از انواع صندوق‌ها به حساب می‌آید. بسیاری از صندوق های سهامی نیز جزو نوع صندوق مشترک به حساب می‌آیند. صندوق های سرمایه گذاری مشترک را یک نهاد مالی می‌دانند که وجوه نقد را از سرمایه گذاران جمع می‌کند و به طور حرفه‌ای سرمایه جمع‌آوری شده را مدیریت می‌کند. انواع صندوق مشترک برای سرمایه گذاری، دارای ویژگی‌ها و مزایا و معایبی هستند که به همه این جزئیات خواهیم پرداخت.

صندوق سرمایه گذاری مشترک چیست؟

صندوق مشترک (mutual funds) به عنوان یکی از زمینه‌های سرمایه گذاری نو به جمع آوری سرمایه افراد سرمایه گذار می‌پردازد. سرمایه گذاران انواع صندوق های سرمایه گذاری مشترک می‌توانند هم افراد حقیقی باشند و هم افراد حقوقی. این دست صندوق‌ها هم در اوراق بهادار و سپرده‌های بانکی سرمایه گذاری می‌کنند و هم در سهام. صندوق مشترک با داشتن تیمی مجرب از افرادی که هر کدام وظیفه‌ای به عهده دارند و به نام ارکان صندوق معروف هستند به خوبی و با آگاهی نسبت به بازارهای دارایی مختلف به مدیریت سرمایه افراد سرمایه گذار خود می‌پردازند.

ارکان صندوق مشترک

صحبت از ارکان صندوق مشترک به میان آمد و جا دارد که از آن‌ها نام ببریم و در مورد هر کدام از وظایفی که اعضای آن به عهده دارند صحبت کنیم. معمولا در انواع صندوق های سرمایه گذاری، ساختار ارکان صندوق‌ها شبیه به هم هستند. اما گاهی پیش می‌آید که یک یا دو عضو کم‌تر و یا بیش‌تر بنا به هویت صندوق وجود داشته باشند. اما ارکان صندوق مشترک عبارتند از مدیر صندوق، ضامن، متولی، کارگزار و حسابرس. مدیر صندوق وظیفه مراحل اجرایی صندوق و هر نوع دریافت و پرداختی را به عهده دارد.

گفتنی است که مدیر سرمایه گذاری در صورت حضور و متولی و حسابرس نیز تحت نظر مدیر صندوق هستند. متولی صندوق نیز به عنوان یک عضو حقوقی به نظارت بر عملکرد اعضا صندوق می‌پردازد و به گونه‌ای می‌توان گفت که وکیل سرمایه گذاران در صندوق است و از دارایی آن‌ها در برابر هر خطری محافظت می‌کند.

انواع صندوق های سرمایه گذاری مشترک

صندوق های سهامی و صندوق های بادرآمد ثابت و همچنین صندوق‌های مختلط می‌توانند جزو دسته صندوق مشترک قرار بگیرند. برای کسانی که می‌خواهند سرمایه گذاری بلند مدت داشته باشند توصیه می‌شود انتخاب خود را به سمت صندوق‌های سهامی متمایل کنند. این طور که بازارهای سرمایه و بازدهی ابزارهای مالی مانند صندوق های سرمایه گذاری نشان می‌دهند، بازه‌های زمانی 5 تا 10 سال سرمایه گذاری در بورس می‌تواند بیش‌ترین بازدهی را نسبت به بازارهای مالی دیگر به سرمایه گذاران ارائه بدهند.

صندوق‌های سهامی بیش از 70 درصد از دارایی خود را به سرمایه گذاری در سهام ارزنده و موجود در بازار اختصاص می‌دهند و مابقی دارایی را در سپرده‌های بانکی و اوراق بهادار قرار می‌دهند. صندوق های درآمد ثابت نیز برای افرادی که در سنجش ریسک متوجه ریسک گزیری شخصیت سرمایه گذاری خود شده‌اند، بسیار مناسب است. این صندوق نیز می‌تواند جزو انواع صندوق های سرمایه گذاری مشترک باشد. اگر بخواهیم تعریف مختصری از صندوق مختلط که می‌تواند جز صندوق های مشترک قرار بگیرد بدهیم باید گفت که این دست صندوق‌ها با اختصاص 40 تا 60 درصد از دارایی خود در سپرده بانکی و اوراق بهادار و مابقی در سهام می‌تواند گزینه مناسبی برای سرمایه گذارانی باشد که می‌خواهند در هر دو بازار حضور داشته باشند.

مزایای صندوق های سرمایه گذاری مشترک

اما نوبت به مزایای صندوق مشترک می‌رسد. این موضوع بسیار مهم است که ما به عنوان سرمایه گذار، در صورت سرمایه گذاری در این نوع صندوق، چه امتیازاتی به دست می‌آوریم؟ صندوق های سرمایه گذاری مشترک که به معرفی انواع آن پرداختیم از مزایای مشترکی برخوردار هستند؛

نظارت و مدیریت تخصصی

بسیاری از ما قصد سرمایه گذاری در بازارهای سرمایه را داریم. عده زیادی از ما نیز به طور مستقیم در بازار بورس سرمایه گذاری کرده‌ایم که متاسفانه به دلیل نداشتن دانش کافی در این زمینه متضرر شده‌ایم. یکی از بزرگ‌ترین مزایای صندوق مشترک و به طور کلی همه صندوق های سرمایه گذاری این است که پول ما به طور تخصصی مدیریت می‌شود. وجوه نقد ما تبدیل به سهام ارزنده و اوراق بهاداری می‌شود که از طرف متخصصین حاضر در صندوق مورد تحلیل قرار گرفته‌اند و بهترین‌های آن‌ها انتخاب شده‌اند.

تنوع در سرمایه گذاری

یکی دیگر از مزایای صندوق مشترک که به عنوان یک اصل از اصول سرمایه گذاری موفق نیز به حساب می‌آید متنوع سازی در سرمایه گذاری است. همگی می‌دانیم که باید دارایی‌های خود را در زمینه‌های مختلف سرمایه گذاری قرار دهیم تا در صورت ضرر یکی از دارایی‌ها با بازدهی در دیگر زمینه‌های سرمایه گذاری بتوانیم ضرر وارد شده را جبران کنیم.

کارآمد در برابر تورم

به خوبی شاهد کم شدن ارزش وجه نقد در این دوران هستیم و می‌دانیم که اگر وجوه نقد خود را در جایی سرمایه گذاری نکنیم با ضرر بسیار بزرگی رو به رو خواهیم شد و با پولی که امروز در دست داریم در آینده هیچ کار مفیدی نمی‌توانیم انجام دهیم؛ بنابراین سرمایه گذاری در صندوق مشترک می‌تواند جلوی این ضرر بزرگ را بگیرد و ارزش پول ما را در برابر هر تغییر اقتصادی حفظ کند.

شفافیت و امنیت

دو ویژگی مهم که صندوق های سرمایه گذاری مشترک دارند شفافیت و امنیتی است که به واسطه فناوری برای سرمایه گذاران به ارمغان می‌آورند. از آن‌جایی که صندوق‌های سرمایه گذاری از ابزارهای نوین مالی و سرمایه گذاری در ایران و جهان به حساب می‌آیند پس بر خلاف دیگر ابزارهای مالی مانند بانک، میانه خوبی با فناوری دارند. اپلیکیشن‌ها و وبسایت‌هایی که هر کدام از این صندوق‌ها دارند به طور روزانه و حتی لحظه‌ای افراد سرمایه گذار را از آخرین تغییرات خود باخبر می‌کنند و به این صورت هیچ نقطه کوری میان سرمایه گذار و صندوق باقی نمی‌ماند.

معایب صندوق های سرمایه گذاری مشترک

تنها گزینه‌ای که به اشتباه در مورد صندوق مشترک به عنوان ایراد آن برشمرده می‌شود این است که اگر اقدام به خرید و یا فروش واحدهای سرمایه گذاری این نوع صندوق کنید، این عمل با کمی تاخیر یک تا دو روزه به نسبت صندوق‌های قابل معامله در بورس انجام می‌شود. از طرفی دیگر ارزش خالص دارایی NAV هر واحد سرمایه گذاری این نوع صندوق در زمان معامله به نرخ NAV دو روز بعد محاسبه می‌شود.

صندوق سرمایه گذاری مشترک چگونه کار می کند؟

انواع صندوق مشترک نیز مانند دیگر صندوق های سرمایه گذاری از طریق واحدهای سرمایه گذاری (unit) قابل خرید و فروش هستند. بنا به تغییرات بازار چه در زمانی که رونق اقتصادی شکل گرفته و بازدهی به وجود می‌آید و چه در زمانی که قیمت‌ها نزولی شده‌اند، قیمت واحدهای سرمایه گذاری نیز متفاوت خواهد بود و سرمایه گذاران با توجه به سقف خرید و فروش هر واحد سرمایه گذاری اقدام به سرمایه گذاری می‌کنند.

هزینه های صندوق های سرمایه گذاری مشترک

هزینه‎ های صندوق مشترک نیز شامل مواردی می‌شود که در اساسنامه و امیدنامه خود صندوق آمده است. هر صندوق سرمایه گذاری به صورت آنلاین اساسنامه و امیدنامه خود را در اختیار افراد سرمایه گذار قرار می‌دهد و به طور کامل به بحث هزینه‌ها اعم از دستمزد و درصد ارکان صندوق و هزینه‌های صدور و ابطال واحدهای سرمایه گذاری می‌پردازد.

سوالات متداول

در ادامه به برخی سوالات متداول در مورد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک اشاره می‌کنیم.