شاخص قیمت تولید کننده

شاخص قیمت تولید کننده یکی از متغیرهایی است که در اقتصاد و برای کسب و کارها اهمیت دارد. این شاخص با (PPI) نیز شناخته می‌شود. شاخص قیمت تولید کننده یا (producer Price Index)، شاخصی است که تغییرات هزینه‌های تولید را بررسی می‌کند. این شاخص روند تغییر قیمت تولید را در بخش‌های مختلف یعنی معدن، صنعت و خدمات بررسی می‌کند.

شاخص (PPI) با شاخص (CPI) متفاوت است. شاخص (CPI) یا (Costumer Price Index) شاخص قیمت مصرف‌کننده است که از دیدگاه مصرف کننده به ارزیابی تغییرات قیمت‌ها می‌پردازد. در مواجهه اول، این‌طور به نظر می‌رسد که شاخص قیمت تولید کننده (PPI)، مفهومی پیچیده دارد. به همین دلیل، در این مقاله از کیان دیجیتال به شناخت این شاخص می‌پردازیم.

تعریف شاخص قیمت تولید کننده

همان طور که اشاره کردیم، شاخص قیمت تولید کننده، نشان دهنده تغییرات قیمت تولید محصولات برای تولیدکنندگان است. سابقه این شاخص در دنیا به سال 1978 برمی‌گردد. در این سال برای اولین بار، داده‌هایی به عنوان شاخص قیمت عمده فروشی منتشر شد. سال 1982، شاخص قیمت تولید کننده با عددی مشخص منتشر شد. اعداد شاخص قیمت تولید کننده (PPI) بر اساس قیمت سال پایه مشخص می‌شود.

تفاوت و شباهت PPI و CPI

تفاوت اصلی شاخص (PPI) با شاخص (CPI) در این است که شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI)، قیمت را تنها از دیدگاه مصرف کننده بررسی می‌کند. برای این کار ابتدا سبدی از کالاهای مصرفی جامعه انتخاب شده و برحسب مصرف آنها وزنی به آنان داده می‌شود. اما شاخص (PPI) یا همان شاخص قیمت تولید کننده است. در PPI تغییرات قیمت تولید کننده برحسب صنایع مختلف، معادن و خدمات درج می‌شود.

تحلیل شاخص قیمت تولید کننده

برای درک شرایط اقتصادی به عنوان تولید کننده و این‌که فرایند تولید و محصول در چه چشم‌اندازی قرار دارد، نیاز به تحلیل شاخص قیمت تولید کننده است. شاخص قیمت تولید کننده نشان می‎‌دهد که نرخ تورم برای تولید کالاها و خدمات در چه سطحی قرار دارد و ارتباط آن با هزینه‌های تولید در یک کارخانه یا کسب و کار چیست. هر اندازه که شاخص قیمت تولید کننده نسبت به دوره قبل بیش‌تر شده باشد، نشان دهنده آن است که برای تولید کالاها و خدمات هزینه بیشتری لازم است. این موضوع می‌تواند به معنای این باشد که پتانسیل رشد قیمت کالاها وجود دارد و حتی افت تقاضا هم اثر چندانی بر افزایش قیمت کالاها و خدمات مصرفی ندارد. این مساله می‌تواند روی افت ارزش پول و کاهش سودآوری شرکتها هم موثر باشد.

محاسبه شاخص قیمت تولید کننده

محاسبه شاخص قیمت تولید کننده به عنوان یکی از آمارهای پایه‌ای و ضروری برای اقتصاد به صورت فصلی انجام می‌شود. شاخص قیمت تولیدکننده مرکز آمار ایران علاوه بر بخش‌های اصلی مانند صنعت، معدن و خدمات در حوزه‌های تولید برق، مرغداری، گاوداری و زراعت نیز منتشر می‌شود. محاسبه این شاخص بر اساس اندازه گیری قیمت نهاده‌ها و مواد لازم برای تولید انجام می‌شود.

تاثیر شاخص قیمت تولید کننده بر سهام

با بالا رفتن شاخص قیمت تولید کننده، همان طور که توضیح دادیم ممکن است قیمت تمام شده خدمات و کالاها افزایش یابد. به این ترتیب، ممکن است با افت سودآوری و قیمت سهام شرکت‌های صنعتی روبرو باشیم. این در حالی است که تورم ممکن است باعث شود برخی محصولاتی که صادراتی هستند و شرکت‌های تولیدکننده آن محصولات با افزایش سودآوری روبرو شوند. این موضوع روی قیمت سهام آنها تاثیر مثبت می‌گذارد.

شاخص قیمت تولید کننده بانک مرکزی

علاوه بر مرکز آمار، بانک مرکزی نیز به ارائه شاخص قیمت تولید کننده می‌پردازد. فرق میان شاخص قیمت تولیدکننده بانک مرکزی و مرکز آمار ایران این است که بانک مرکزی این اقدام را هر ماه انجام می‌دهد. گزارش بانک مرکزی گروه‌های منختلف صنعت را در برمی‌گیرد.

شاخص قیمت تولید کننده در سال ۱۴۰۱

بر اساس گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، نتیجه به‌دست آمده از شاخص بهای تولیدکننده در ایران بر اساس سال پایه 1395 برابر با 100 است. شاخص بهادی تولید کننده در ایران در بهمن 1401 به 844.7 رسیده است. در سال‌های 1399 و 1400 تورم سالانه شاخص قیمت تولیدکننده بی‌سابقه شد و به بیش از 55 درصد رسید.

شاخص قیمت تولید کننده در سال ۱۴۰۲

طبق گزارش درگاه ملی آمار، شاخص قیمت تولید کننده در بهار 1402 با تغییراتی همراه بوده و نسبت به فصل قبل‌اش با تورم فصلی 4/12 درصد، 5/2 واحد درصد افزایش داشته است. در فصل بهار 1402، شاخص قیمت کل تولید کننده در انتهای 4 فصل منتهی به بهار نسبت به مدت ماشبه در سال قبل، 9/42 درصد تورم سالانه اعلام کرده است که با مقایسه با سال مشابه، 4/1 واحد درصد کاهش داشته است.