شاخص کل چیست؟ شاخص هم وزن چیست؟
امیر شاملویی- اشتراک‌گذاری
- 456
- 0
شاخص کل یکی از مهمترین مفاهیمی است که سرمایه‌گذاران تازه‌کار باید از آن اطلاع داشته باشند. این شاخص به ما می‌گوید وضعیت بازار در چه حال است. با این حال، عده‌ای شاخص کل را معیار مناسبی برای سنجش شرایط بازار نمی‌دانند.
در دو سال اخیر، بازار سهام با افت و نوسان زیادی روبرو بوده و بسیاری از سرمایه‌گذاران با ضرر و زیان مواجه شده‌اند. دلایل زیادی را برای افت بازار سهام می‌توان برشمرد ولی صرف نظر از همه موارد، به نظر می‌رسد بسیاری از کسانی که دارایی‌شان در این بازار با افت زیادی روبرو شده،
دانش چندانی از بازار نداشته‌اند و صرفا با موج ورود سرمایه به بازار به آن وارد شده‌اند. در این شرایط، سبدی که برای دارایی آنها تشکیل شده بود، با افت چشمگیری روبرو شده است.
نباید فراموش کرد بر اساس شواهد، همچنان هم بازار سهام بهترین بازار سرمایه‌گذاری برای بلندمدت است، هرچند افت دو سال اخیر بسیاری را نسبت به این موضوع بدبین کرده باشد. اگر مشکل ورود مستقیم به سرمایه‌گذاری در بورس باشد و هنوز هم کسی قصد ورود به بازار سهام را داشته باشد، چاره چیست تا به دردسرهای پیشین دچار نشود؟ چه کسانی در این بازار موفق هستند؟
یک پاسخ این است که اگر زمان و دانش کافی برای تحلیل بازار سرمایه را ندارید و نمی‌توانید دوره‌های آموزشی را نیز طی کنید، به طور غیرمستقیم و با استفاده از خرید صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام وارد این بازار شوید.
این صندوق‌ها کارشناسان خبره‌ای دارند و برخی از آنها سود خوبی را در بلندمدت عاید سرمایه‌گذاران خود کرده‌اند. اما حالت دومی هم وجود دارد. اگر قصد دارید خودتان سکان سبد سرمایه‌گذاری را در دست داشته باشید، راهی به جز آموزش ندارید.
قدم اول در آموزش، آشنایی با مفاهیم بنیادین بازار است. در اینجا می‌خواهیم شما را با این که شاخص کل چیست و شاخص هم وزن چیست آشنا کنیم.
چرا شاخص می‌سازیم؟
سوال اول این است که اصلا چرا شاخص درست می‌کنیم و چه نیازی به شاخص است؟ به طور کلی، دلیل استفاده از شاخص آن است که بتوانیم روند حرکت یک متغیر یا پدیده را به دست بیاوریم.
شاخص به ما این امکان را می‌دهد که رشد یا عقب‌رفتن یک متغیر را نسبت به یک موعد معین بسنجیم. مثلا اگر بخواهیم بدانیم دمای هوا امروز نسبت به روز قبل چه تغییری کرده، چطور متوجه می‌شویم؟
برای این کار، درجه حرارت و دماسنج تعیین شده است. با این کار ما معیاری در دست داریم که بتوانیم بفهمیم چقدر دما نسبت به روزهای قبل گرم‌تر یا سردتر شده است.
همین کار را برای بازارهای مالی نیز انجام می‌دهیم و از شاخص‌های مختلف به عنوان ابزاری برای سنجش وضعیت بازار در یک بازه زمانی استفاده می‌کنیم. این شاخص‌ها البته می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند که در ادامه به دو مورد از معروفترین آنها اشاره می‌کنیم.
شاخص کل چیست و چطور محاسبه می‌شود؟
یکی از مهمترین و پرکاربردترین مفاهیمی که در بورس وجود دارد، شاخص کل است. احتمالا نام شاخص را بارها شنیده‌اید. منظور از شاخص کل همان شاخص قیمت و بازده نقدی است که به TEDPIX هم معروف است.
برای محاسبه این شاخص تعداد سهام منتشر شده هر شرکت را در زمان معین در قیمت شرکت در همان زمان ضرب کرده و عدد به دست آمده را برای همه شرکت‌ها جمع می‌زنیم. عدد به دست آمده همان ارزش جاری بازار سهام است.
برای این که شاخص کل را به دست بیاوریم این عدد را تقسیم بر ارزش جاری بازار سهام در زمان مبدا تقسیم می‌کنیم.
شاخص هم وزن چیست؟
شاخص هم وزن نیز مشابه شاخص کل است. البته یک تفاوت اساسی با آن دارد. شاخص کل از وزن شرکت‌ها تاثیر می‌پذیرد. یعنی هر چه شرکتی بزرگ‌تر باشد، تغییرات قیمت آن شاخص کل را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد.
دقیقا به همین دلیل هم شاخص فوق به خوبی نشان نمی‌دهد که شرکت‌های کوچک‌تر در چه شرایطی قرار دارند. برای این که ضعف بالا پوشش داده شود، از شاخص دیگری به نام شاخص هم وزن استفاده می‌شود.
شاخص هم وزن به شرکت‌ها وزن یکسانی می‌دهد و هر شرکتی هر قدر هم کوچک باشد، به اندازه یک شرکت بزرگ در این شاخص تاثیر می‌گذارد. این شاخص وضعیت کل بورس را بهتر از شاخص کل نشان می‌دهد.
برای این که تفاوت شاخص هم وزن و شاخص کل برایتان روشن شود، یک مثال می‌زنیم. اگر تاکنون کنکور داده باشید، مشاهده کرده‌اید که ضرایب برخی درس‌ها بیشتر و برخی کمتر است. مثلا در رشته ریاضی ضریب ریاضی چند برابر یک درس عمومی است.
به همین دلیل هم کسی که ریاضی کمی بهتری دارد می‌تواند ضعفش نسبت به دیگری در درس عمومی را جبران کند. اما در سال‌های اولیه تحصیل شاید به یاد داشته باشید که معدل شما ضریبی نداشت و همه درس‌ها به یک اندازه روی معدل تاثیر می‌گذاشتند.
در این صورت معدل به همه درس‌ها حساس بود. شاخص کل شبیه کنکور و شاخص هم وزن شبیه معدل سال‌های اول تحصیل شماست.
تفسیر و مقایسه شاخص کل و شاخص هم وزن
یکی از نکاتی که می‌توان از مقایسه شاخص کل و شاخص هم وزن یاد گرفت، تمایل بورس و سرمایه‌گذاران به شرکت‌های بزرگ یا کوچک است. اگر میزان بازدهی شاخص کل و شاخص هم وزن را در یک بازه زمانی معین به دست بیاورید، ادامه کار راحت است.
اگر شاخص کل بیش از شاخص هم وزن رشد کرده باشد، نشان می‌دهد شرکت‌های بزرگ‌تر بورسی عملکرد بهتری نسبت به شرکت‌های کوچک‌تر داشته‌اند و اصطلاحا خرید شاخص‌سازها بهتر بوده است.
این در حالی است که اگر شاخص هم وزن بهتر از شاخص کل رشد کرده باشد، به معنای آن است که شرکت‌های کوچک‌تر بورسی بهتر از شرکت‌های بزرگ عمل کرده‌اند.
شاخص هم وزن و شاخص کل چه موقع رشد می‌کنند؟
در بالا به این که شاخص کل چیست و شاخص هم وزن چیست اشاره کردیم. همان طور که گفتیم شاخص کل بیشتر به شرکت‌های بزرگ وابسته است و از تغییرات آنها تاثیر می‌پذیرد. بسیاری از شرکت‌های بزرگ بورسی نیز صادراتی هستند.
در شرایط تورمی، دلار در برابر ریال رشد می‌کند و قیمت دارایی‌های ثابت مانند ساختمان و زمین هم افزایش می‌یابد. چنین وضعیتی فرصتی برای رشد شرکت‌های بزرگ فراهم می‌کند چرا که به دلیل افزایش قیمت دلار سود شرکت‌های صادراتی می‌تواند بیشتر شود.
به علاوه ارزش دارایی‌های این شرکت‌های بزرگ هم که دارای زمین‌ها، ساختمان‌ها و تجهیزات زیادی هستند بالا می‌رود. به این ترتیب در شرایط فوق شاخص کل قابلیت رشد را دارد. البته در همین وضعیت برخی شرکت‌های کوچک ممکن است با مشکلاتی روبرو شوند. چرا که روند تولید و ارزش آنها ممکن است به دلیل تورم و افت قدرت خرید مردم مختل شود. در چنین شرایطی شاخص کل می‌تواند بیش از شاخص هم وزن رشد کند.
از طرف دیگر، گاهی شرایطی پیش می‌آید که شاخص هم وزن هم رشد کند. به عنوان مثال، در شرایطی که دلار افت کند و ریال در برابر دلار تقویت شود، شرکت‌های کوچک بورسی که مخاطبان آنها داخلی هستند، می‌توانند با رشد سودآوری و جذب سرمایه افراد روبرو شوند.
همین موضوع می‌تواند پتانسیل‌هایی برای رشد شاخص هم وزن فراهم آورد. در این صورت شاخص هم وزن می‌تواند بیش از شاخص کل رشد کند. در چنین روزهایی گزینه‌ای مانند صندوق شاخصی هم وزن کیان می‌تواند به گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری تبدیل شود.
جمع‌بندی
در این مطلب مروری بر مفهوم شاخص کل و شاخص هم وزن داشتیم و به سوالاتی از قبیل این که شاخص کل چیست و شاخص هم وزن چیست، پاسخ دادیم. همان طور که اشاره کردیم، بازار سهام در بلندمدت بهترین بازار از نظر بازدهی بوده است.
با این حال بسیاری از سرمایه گذاران دو سال اخیر این بازار متضرر شده‌اند. یکی از علل اصلی این اتفاق ورود سرمایه گذاران تازه کار به این بازار، نداشتن دانش و نگذاشتن وقت کافی برای شناخت بازار و تحولات آن بوده است. یک راه حل برای استفاده از مزایای بورس و کاهش ریسک آن، خرید صندوق های سرمایه گذاری سهامی است.
صندوق‌هایی مانند آوای سهام کیان و آهنگ سهام کیان می‌توانند بازدهی خوبی برای سرمایه گذاران فراهم آورند. در نهایت این که به یاد داشته باشید بازار سرمایه بهترین بازدهی را دارد اما اگر شخصیت ریسک‌پذیری ندارید بهتر است از گزینه‌های دیگری مانند صندوق درآمد ثابت کیان استفاده کنید که ریسک خاصی ندارد و بازدهی آن هم از سپرده بانکی بهتر است.