پیشینه، پیدایش و معرفی صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله ETF

اگر خوب به تاریخ این صندوق‌های سرمایه گذاری دقت کنیم بیش از پیش به این واقعیت پی می‌بریم که تمام آن‌ها برای هدف‌مند کردن سرمایه گذاری در بازارهای متنوع سرمایه به وجود آمده‌اند؛ به ویژه برای افراد غیر حرفه‌ای و نیمه حرفه‌ای که تلاش دارند تا با سرمایه گذاری آینده بهتری را برای دارایی‌های خود رقم بزنند.

پیدایش صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله درست در تاریخ ۱۹۸۷ در حالی که شاخص داوجونز تا ۲۲٫۶۱ درصد افول کرد و زیانی بیش ۵۰۰ میلیارد دلار را به سرمایه گذاران بورس وارد کرد پا به عرصه گذاشت. می‌توان پیدایش و حضور صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله را که با کمک ارکان آن و متخصصان این حوزه به کمک سرمایه گذاران آمدند را حرکتی هوشمندانه در جهان سرمایه تلقی کرد.

به همین منوال، از سال ۱۹۹۳ صندوق‌های ETF نیز کار خود را در بسیاری از کشورهای جهان با سرمایه گذاری اصلی روی طلا آغاز کردند. در ایران نیز از سال ۱۳۹۲ با افتتاح تابلو ETF به طور رسمی، نام صندوق‌های سرمایه گذاری بر سر زبان‌ها افتاد و از مهرماه شروع به کار صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله ETF آغاز شد.

ETF به چه معناست؟

بی شک این سوال برای تک تک ما پیش آمده که صندوق های etf چیست؟ نام اختصاری ETF مخفف عبارت انگلیسی (Exchange Traded Fund) است. این نام به معنی صندوق‌هایی است که در بازار بورس می‌توان واحدهای سرمایه گذاری‌شان را خرید و فروش کرد که در ایران با نام صندوق‌های قابل معامله شناخته می‌شوند.

در حال حاضر، واحدهای این صندوق سرمایه گذاری به راحتی قابل خرید و فروش هستند و از آن جایی که هر سرمایه گذار با کم‌ترین سرمایه هم می‌تواند در این صندوق‌ها سرمایه گذاری کند، جز بهترین گزینه‌های سرمایه گذاری برای هر شخص متقاضی سرمایه گذاری به حساب می‌آیند.

معرفی و کارکرد صندوق ‌های سرمایه گذاری قابل معامله ETF

بهتر است قبل از هر توضیحی برای معرفی یک خطی صندوق‌های قابل معامله به سراغ بند «ه» قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید که مصوب ۸۸/۰۵/۲۹ است برویم. تعریف این ماده به این شکل است؛ «صندوق ‌های سرمایه گذاری قابل معامله، نهادهای مالی هستند که فعالیت اصلی آن‌ها سرمایه گذاری در اوراق بهادار است. واحدهای صندوق پس از پذیره‌نویسی اولیه در سامانه معاملات فرابورس خرید و فروش می‌شوند».

سبدی که صندوق‌های قابل معامله در بورس در آن سرمایه گذاری می‌کنند، از جمع سهام، اوراق بهادار با درآمد ثابت و سایر اوراق بهادار است. صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله در عوض این دارایی‌ها، واحدهای سرمایه گذاری خود را صادر و به سرمایه گذاران خود عرضه می‌کنند. با این حساب، صندوق‌های قابل معامله، صندوق‌های مشارکتی هستند که سرمایه گذاران با مالکیت درصدی از دارایی صندوق اقدام به خرید و فروش واحدهای سرمایه گذاری آن‌ها می‌کنند.

انواع صندوق‌های سرمایه گذاری مانند صندوق‎‌های سهامی، درآمد ثابت و طلا می‌توانند هم جز صندوق‌های قابل معامله و هم غیر قابل معامله باشند. واحدهای این صندوق‌ها نیز مانند سهام در بازار تعیین قیمت صندوق etf می‌شوند و در روزهای کاری، سرمایه گذاران می‌توانند از طریق کارگزاری‌ها اقدام به خرید و فروش واحدهای صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس کنند.

اگر با دقت به تاریخچه صندوق‌های سرمایه گذاری و پیدایش آن‌ها نگاه کنیم متوجه می‌شویم که تمام آن‌ها زمانی پایه گذاری شده‌اند که نه تنها افراد غیر حرفه‌ای و نیمه حرفه‌ای از بازارهای مالی در زمان رکود ناامید شده‌اند بلکه افراد حرفه‌ای هم برای ثبات سود و درآمد خود به دنبال تیم‌های متخصص می‌گشتند و صندوق‌های سرمایه گذاری به عنوان بارقه امیدی برای نجات از نوسانات و ضررهای هنگفت پدیدار شدند.

ویژگی‌های صندوق‌ های سرمایه گذاری قابل معامله ETF

مهم‌ترین ویژگی این صندوق‌ها داد و ستد پذیر بودن آن‌ها است؛ به این معنی که معاملات واحدهای سرمایه گذاری صندوق ‌های سرمایه گذاری قابل معامله در بازار سرمایه و در طول مدت ساعات فعالیت بازار انجام می‌شود. این صندوق‌ها عمده فعالیت‌شان سرمایه گذاری در اوراق بهادار و دارایی‌‎های فیزیکی است که از این دو به عنوان سرمایه پایه صندوق استفاده می‌کنند.

گفتنی است که سرمایه گذاران می‌توانند از امکان سرمایه گذاری آنلاین برای سرمایه گذاری در صندوق‌ها بهره ببرند. بنابراین عملکرد معاملاتی و نرخ و ارزش صندوق به ارزش دارایی‌های پشتوانه آن بستگی دارد. در هنگام خرید واحدهای سرمایه گذاری این صندوق ها باید به قیمتی که معامله می‌شوند و قیمت ارزش هر واحد سرمایه گذاری (ان ای وی) توجه کرد.

اگر بیش‌تر از قیمت ان ای وی معامله شوند، حباب وجود داشته و اگر پائین‌تر از قیمت ان ای وی معامله شوند نشان دهنده ارزش بالاتر هر واحد صندوق نسبت به ارزشی که معامله می‌شوند است و به نوعی فرصت خرید به حساب می‌آید. در هنگام خرید همیشه به این نکته توجه شود که پائین یا نزدیک به قیمت ان ای وی، خرید واحد سرمایه گذاری در این صندوق ها انجام شود. ساز و کار معاملات این صندوق‌ها از طریق عرضه و تقاضایی است که در بازار شکل می‌گیرد.

البته ناگفته نماند که قیمت ابطال تقریبا همیشه با همان قیمت NAV هر واحد سرمایه گذاری برابری می‌کند. از دیگر ویژگی‌های مهم این صندوق‌ها می‌توان به تشکیل سبد متنوع، سرمایه گذاری در انواع اوراق بهادار و شاخص‌های بازار، خرید اعتباری، هزینه پایین، انعطاف پذیری بالا، کارایی معاملات، صرفه جویی مالیاتی، سهولت سرمایه گذاری و نقدشوندگی اشاره کرد. معاملات این صندوق‌ها با استفاده از سامانه معاملات آنلاین و اپلیکیشن کیان دیجیتال امکان پذیر است و سرمایه گذاران می‌توانند حتی به صورت آنلاین اقدام به خرید و فروش واحدهای سرمایه گذاری این نوع از صندوق‌ها کنند.

به عنوان مثال، سرمایه گذارانی که در صندوق‌های سرمایه گذاری کیان اقدام به سرمایه گذاری کرده‎‌اند به راحتی می‌توانند با نصب اپلیکیشن کیان دیجیتال سرمایه‌ گذاری خود را به صورت غیر حضوری و آنلاین انجام دهند. ویژگی‌ها و یا به عبارتی، مزایای صندوق‌های سرمایه گذاری را نام بردیم. اما بهتر است برای فهم بهتر آن‌ها توضیحات بیش‌تری داده شود.

مزایای صندوق‌های قابل معامله

اول از همه باید به این نکته اشاره کرد که صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله ETF در بورس به صورت آنلاین نیز قابل معامله هستند و شخص سرمایه گذار در طی ساعات کاری بازار بورس می‌تواند اقدام به صدور و ابطال یا همان خرید و فروش واحدهای سرمایه گذاری این صندوق‌ها کند. تنوع در سرمایه گذاری این صندوق‌ها یکی دیگر از ویژگی‌های آن‌ها است.

به این معنی که اگر شخص برای سرمایه گذاری، خود اقدام به خرید اوراق بهادار کند تنها به خرید یک نوع از دارایی‌ها بسنده کرده است. اما با سرمایه گذاری در صندوق‌های سرمایه گذاری از تنوع این صندوق‌ها و خرید سهام شرکت‌های مختلف بهره‌مند می‌شود؛ با این حساب، مجموعه‎ای از سهام، اوراق بهادار و کالاهای فیزیکی را در اختیار دارد. به روز رسانی NAV یا همان خالص ارزش دارایی‌ها در صندوق‌های قابل معامله به صورت شفاف هر ۲ دقیقه یک بار انجام می‌شود و با انتشار در سایت رسمی صندوق مربوطه در اختیار سرمایه گذاران قرار می‌گیرد و لازم نیست مانند صندوق‌های غیر قابل معامله یک روز کامل منتظر ماند تا ارزش خالص دارایی اعلام شود.

مالیات یکی از گزینه‌هایی است که در معاملات بازار بسیار به چشم می‌آید. در صندوق‌های قابل معامله خبری از مالیات نیست و این صندوق‌ها معاف از مالیات هستند. معاف از مالیات به این معنا است که مالیات بر دارایی محاسبه و اخذ نمی شود اما مالیات بر نقل و انتقال سهام و اوراق بهادار در زمان فروش یک بخشی از کارمزد صندوق های etf هست که نیم درصد آن به اداره مالیات می‌رسد.

با ترکیبی از سهام، سپرده و اوراق بهادار به صورت فعال، سرمایه سرمایه گذار در بازار به جریان می‌افتد و نیازی به ورود مستقیم شخص سرمایه گذار نیست. صندوق‌های قابل معامله کم هزینه هستند و با اندک سرمایه‌ای می‌توان در آن‌ها سرمایه گذاری کرد. آنلاین بودن و امکان معامله واحدهای سرمایه گذاری باعث می‌شود تا در کل، کارایی معاملاتی این صندوق‌ها بالا رود.

انعطاف پذیری از دیگر ویژگی‌های این صندوق‌ها در مقابل مشخصه‌های بازار است. به این معنی که هر وقت، طبق تحلیل، سهام برد بیش‌تری داشته باشد، سرمایه گذاری به سمت سهام در سبد صندوق ‌های سرمایه گذاری قابل معامله ETF البته بر اساس امیدنامه‌شان تمایل بیش‌تری در سرمایه گذاران ایجاد می‌کند و در غیر این‌صورت، تمایل به اوراق بهادار و کالا در سبد آن‌ها بیش‌تر می‌شود.

یک برتری دیگر صندوق ‎های سرمایه گذاری قابل معامله در میزان نقدشوندگی آن‌ها در مقایسه با دیگر صندوق‌های مشترک است که به وسیله بازارگردان فعال در این صندوق‌ها اتفاق می‌افتد و همچنین بهره گیری از بازار بورس نیز در این صندوق‌ها بیش‌تر است. کارمزد کم؛ در واقع، میزان درصد کارمزد در صندوق‌های درآمد ثابت قابل معامله در مجموع خرید و فروش‌ها ۰/۰۳۷۵ درصد است و در صندوق طلا این میزان کارمزد فقط ۰/۲۳ درصد است.

صندوق‌های ETF مناسب برای چه سرمایه گذارانی است؟

به دلیل تنوعی که در دارایی‌های سبد صندوق ‌های سرمایه گذاری قابل معامله وجود دارد می‌توان سرمایه گذاری در آن‌ها را متناسب برای هر سرمایه گذاری دانست. تنوع سبدهای صندوق‌های سرمایه گذاری باعث شده تا سرمایه گذاری با ریسک کم‌تری انجام شود و به همین دلیل میزان محبوبیت و مشارکت در این صندوق‌ها روز به روز افزایش پیدا کند.

یکی از نکاتی که برای سرمایه گذاری در این صندوق‌ها باید به خاطر سپرد این است که بازده این صندوق‌ها در بلندمدت به حد مطلوب می‌رسد و سرمایه گذاران باید برای ۶ ماه در سرمایه گذاری در صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله صبر و تمرکز داشته باشند تا به حد مطلوبی از سود دهی برسند.

صندوق‌ های سرمایه گذاری قابل معامله ETF چه معایبی دارند؟

از آن جایی که ماهیت صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله ETF بر اساس خرید و فروش آنی و اختیاری است و سرمایه گذاران می‌توانند به اختیار انتخاب لیست صندوق های etf در هر روز کاری معاملات این نوع صندوق‌ها را انجام دهند. عده‌ای از سرمایه گذارانی که به تازگی وارد این بازار شده‌اند دچار هیجانات ناشی از نوسان قیمت‌ها می‌شوند و همین امر باعث می‌شود تا در تصمیم گیری‌های‌شان متحمل ضرر احتمالی شوند.

این که تا چه میزان ریسک پذیر هستیم و چه میزان به درصدهای صندوق موردنظرمان دقت کرده‌ایم، نکته بسیار مهمی است؛ چرا که در بسیاری از مواقع نمی‌توان صبور بودن را صرفا شاخصه مناسبی برای انتظار بازدهی صندوق دانست و بهتر است قبل از سرمایه گذاری به شاخص‌های صندوق موردنظرمان در ۳ ماه، ۶ ماه و یک سال قبل توجه کنیم.

چگونگی سرمایه گذاری در صندوق‌های قابل معامله

نحوه خرید صندوق etf نیز یکی دیگر از ابعاد مهم است که باید مورد بررسی قرار بگیرد. در نحوه خرید etf ، اول از همه باید اقدام به دریافت کد بورسی از سامانه سجام کرد و بعد از آن برای شناخت بهترین صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله باید نگاهی به کارنامه آن‌ها انداخت و بازدهی‌شان را بررسی و با یکدیگر مقایسه کرد و سپس اقدام به ثبت نام و سرمایه گذاری در یکی از آن‌ها کرد که البته در صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله کیان تنها با نصب اپلیکیشن و وارد کردن اطلاعات شخصی و کد بورسی به راحتی می‌توان اقدام به سرمایه گذاری کرد.

صندوق شاخصی هم وزن کیان

با توضیح در مورد ابعاد و عملکرد صندوق‌های قابل معامله etf متوجه مزایا، معایب و چگونگی سرمایه گذاری در آن‌ها شدیم. بهتر است تا به معرفی یکی از صندوق‌های قابل معامله که در نوع خود نمونه‌ای ندارد و ساختاری متفاوت در سرمایه گذاری در بازار سهام دارد بپردازیم. صندوق شاخصی هم‌وزن کیان با سبدی متشکل از سهام شرکت‌های شاخص‌ساز، مطابق با شاخص هم‌وزن از صندوق‌های قابل معامله etf به شمار می‌آید.

در حال حاضر که نام صندوق شاخصی هم وزن کیان به عنوان یک صندوق etf آورده شد، کمی بیش‌تر به ساختار این صندوق خواهیم پرداخت. سبد متشکل صندوق شاخصی هم وزن بر اساس شاخص هم‌وزن است. جالب است بدانیم که تمرکز شاخص هم‌وزن بر سهام کوچک بازار سرمایه است. این در حالی است که شاخص کل به طور عمده از سهام شرکت‌های بزرگ تشکیل می‌شود. ممکن است در اول، این تصور به وجود بیاید که شاخص هم‌وزن با تمرکز بر سهام شرکت‌های کوچک بازار عملکرد ضعیف‌تری نسبت به شاخص کل دارد.

اما باید دانست که تعداد شرکت‌های کوچک حاضر در بازار سهام نسبت به شرکت‌های بزرگ بیش‌تر است و تاثیر این شرکت‌ها در رشد شاخص هم‌وزن بسیار زیاد است. البته می‌توان گفت که سهام این شرکت‌های کوچک به طور کلی در شاخص هم تاثیرگذار هستند.

پتانسیل بازدهی بیش‌تر در شاخص هم‌وزن

ترکیب سهام شرکت‌های کوچک در شاخص هم‌وزن باعث می‌شود تا متنوع‌سازی هوشمندانه‌تری در سبد متشکل صندوق شاخصی هم‌وزن کیان به وجود بیاید. به همین خاطر، فعالان بازار سرمایه و تحلیل‌گرانی که نسبت به فعالیت‌ها و پویایی این شرکت‌ها آگاه هستند، می‌دانند که سرمایه گذاری بر اساس شاخص هم‌وزن می‌تواند بازدهی مناسبی - به ویژه در زمان رونق بازار سهام - به همراه داشته باشد.

متنوع سازی و ترکیب دارایی صندوق شاخصی هم‌‎وزن از طریق متخصصین حاضر در صندوق انجام می‌شود و همین اتفاق باعث می‌شود تا سرمایه گذاران در سهام بدون هزینه سبدگردانی اختصاصی برای پرتفوی خود از واحدهای سرمایه گذاری این صندوق بهره‌مند شوند و هزینه بسیار کم‌تری را برای مدیریت سرمایه خود بدهند. البته گفتنی است که می‌توان سرمایه گذاری در صندوق شاخصی هم‌وزن کیان را با کارمزد 0 درصد هم انجام داد.

سرمایه گذاری در شاخص هم‌وزن با کارمزد 0 درصد

امکانی برای سرمایه گذاران ایجاد شده است که بتوانند در صندوق شاخصی هم‌وزن کیان با تخفیف صد در صدی سرمایه گذاری کنند. سرمایه گذارانی که از طریق پلتفرم‌های کارگزاری کیان و سامانه آنلاین درساتریدر اقدام به خرید واحدهای سرمایه گذاری صندوق شاخصی هم‌وزن کیان می‌کنند می‌توانند بدون پرداخت کارمزد کارگزاری اقدام به سرمایه گذاری در این صندوق کنند.

نتیجه گیری

همان طور که در تمام قسمت‌ها به بررسی صندوق‌های قابل معامله پرداختیم، این نکته قابل اثبات است که صندوق ‌های سرمایه گذاری قابل معامله ،بیش از هر چیز، جلوی ریسک‌های وحشتناکی که سرمایه سرمایه گذاران را تا حد نابودی به خطر می‌اندازد را می‌گیرد. وجود صندو‌ق‌های سرمایه گذاری از یک طرف به دلیل تنوع و بازدهی که دارند بسیار جذاب و به صرفه برای سرمایه گذاری به حساب می‌آیند و از طرفی دیگر، با در نظر گرفتن نوسانات و اتفاقات احتمالی در بازارهای سرمایه، این صندوق‌ها تبدیل به جایگاه مطمئنی برای سرمایه گذاری شده‌اند.