دامنه نوسان چیست و مزایا و معایب آن کدامند؟

یکی از بازارهای سرمایه‌گذاری که از محبوبیت بالایی برخوردار است و بسیاری از افراد به ویژه در سال‌های گذشته متمایل به سرمایه گذاری در آن شدند، بازار سهام است. بسیاری از ما که به طور مستقیم و از طریق کد بورسی در سامانه سجام و ثبت نام در یک کارگزاری اقدام به خرید سهام از طریق پرتفوی شخصی خود کرده‌ایم. زمانی که می‌خواهیم سهام موردنظر خود را بخریم باید در چارچوب قیمت ارائه شده آن سهام، قیمت پیشنهادی خود را قرار دهیم و منتظر بمانیم. دامنه مشخص شده برای خرید یا فروش هر سهم را دامنه نوسان می‌گویند که در ایران حداکثر و حداقل دارد. مسوولان بازار سرمایه معتقدند برای این که شالوده کار و نظارت بر این بازار پر اهمیت از دست نرود، باید دامنه نوسان وجود داشته باشد و با اعمال چنین محدودیتی از آشفتگی و سواستفاده به خصوص در شرایط خاص بازار جلوگیری می‌شود و توازن عرضه و تقاضا در این بازار به طور پایدار باقی می‌ماند. در واقع آنها معتقدند با این کار به خصوص در شرایط بحرانی می‌توان فضا را مدیریت کرد. این دامنه نه تنها در بازار بورس ایران بلکه در برخی بازارهای بورس جهان تعریف شده است اما تفاوت‌هایی در مقدار و سازوکار فعالیت آن وجود دارد. سرمایه گذاری آنلاین با کمک فضای اینترنت توانسته روش‌های سرمایه گذاری بسیاری را برای بسیاری از افراد در دسترس قرار دهد؛ بنابراین خالی از لطف نیست که به معرفی بیش‌تر این مفهوم در جهان سرمایه گذاری بپردازیم.

ویژگی های مثبت دامنه نوسان

عده‌ای هستند که به دلایل مختلف وجود دامنه نوسان را بی معنی و اصلا خالی از هر گونه معنا می‌دانند. اما موضوعی که مهم است این است که بدانیم در زمان قضاوت هر چیزی باید هم نکات مثبت آن را در نظر بگیریم و هم منفی. اول از همه مزایای وجود دامنه نوسان را مرور می‌کنیم و بعد به سراغ ویژگی‌های منفی و یا همان معایب آن می‌رویم.

جلوگیری از سوءاستفاده

به نظر می‌آید که اولین و مهم‌ترین مزیت وجود دامنه نوسان این است که از دست بردن در قیمت در بازار سهام جلوگیری می‌کند. بی شک زمانی که یک سهم مشخص در انحصار گروه یا شخص خاصی باشد باید این انتظار را داشت که قیمت‎‌ها به طور غیر معقولی بالا و پایین شود. با این حساب، این دامنه می‌تواند جلوی حرکت‌های دلخواه سهامداران بزرگ را بگیرد و مسیر سرمایه گذاری در بورس را تا حد امکان برای همه افراد سرمایه گذار در این بازار در چارچوبی عادلانه نگه دارد. هرچند این کار به تنهایی کافی نیست و باید مقررات بیشتر و بهینه‌ای برای جلوگیری از سوء استفاده وجود داشته باشند.

قیمت همراه با واقعیت

اگر دقت کرده باشیم در بازارهای دارایی مختلف – به عنوان مثال املاک – به دلیل قیمت‌های نامعقول و غیر واقعی و نامتوازن همیشه شکایت داریم. دلیل اصلی این اتفاق را می‌توان عدم وجود دامنه نوسان مشخص دانست. یکی دیگر از مزایای این دامنه این است که سهامداران برای خرید و فروش می‌توانند از طریق دامنه به کشف قیمت واقعی سهام پی ببرند. این کشف قیمت در زمانی که معاملات در حال انجام هستند امکان‌پذیر است. این که قیمت واقعی رو به روی ما به نمایش در می‌آید از این جهت خوب است که به خاطر عدم آگاهی از قیمت دچار هیجانات قیمتی نمی‎‎‌شویم و به این ترتیب از سودجویی عده‌ای جلوگیری می‌شود.

موج شکنی در بازار

در طول عمرمان برای دیدن دریا به نقاط مختلف سفر کرده‌ایم. در ساحل متوجه جداره‌های ساخته دست انسان شده‌ایم که کارایی‌شان شکستن موج‌های سهمگین و پرتلاطم برای جلوگیری از آسیب به بافت شهرها و خانه‌ها است. دامنه نوسان نیز به طوری نقش همین موج شکن را در بازار سهام ایفا می‌کند. دامنه مجاز نوسان و قیمت تعیین شده از تغییرات ناگهانی که ممکن است ریشه در اخبار کذب و عوامل هیجانی دیگری داشته باشد جلوگیری می‌کند. محدوده دامنه نوسان برای اغلب سهم‌ها مثبت 5 تا منفی 5 درصد است. یعنی قیمت می‌تواند در روز 5 درصد بالا یا پایین برود. البته این نرخ در برخی بازارهای پایه از 3+ تا 3- درصد است و برای برخی از سهم‌ها و صندوق‌ها نیز 10+ تا 10- درصد است.

ویژگی‌های منفی دامنه نوسان

البته که باید معایب دامنه نوسان هم بررسی شود تا بتوان این مفهوم مالی را با شناخت نقص‌هایش در مسیر عملکرد بهتر قرار داد. ویژگی‌های مثبت دامنه را برشمردیم و حالا نوبت به معایب دامنه نوسان رسیده است. بعضی از شکایات سرمایه گذاران از وجود دامنه نوسان بی دلیل هم نیست و عده‌ای از شکایات به طور غیر مستقیم به معایب دامنه اشاره دارند. عیب اصلی دامنه نوسان که باعث می‌شود قیمت سهام نسبت به واکنش‌های بازار عقب بیافتد این است که دامنه نوسان مانع آزاد شدن قیمت سهم می‌شود و بسته شدن قیمت بر اساس نوسان، تلاطم موجود سهام را به روزهای آتی می‌کشاند. تاخیر در کشف قیمت به دلیل دامنه نوسان ممکن است به دلیل سرعت نامناسب در انتقال واکنش‌های بازار باشد که امید است در آینده این مشکل برطرف شود.

نتیجه گیری

مشخص است که به کارگیری هر مفهوم در بازارهای دارایی متفاوت به ویژه بازار سهام با مزایا و معایبی همراه است. اما نکته مهم این است که برای تنظیم و تسلط هر چه بهتر بر کژتابی‌های بازار باید از نیروی مفاهیمی مانند دامنه نوسان کمک گرفت و در گذر زمان از میزان معایب آن کم کرد و به مزایای آن افزود.پ