رکود جهانی روی بازارهای دارایی ایران چه اثری می‌گذارد؟

کاهش رشد اقتصادی آمریکا به زیر 2 درصد یکی از اصلی‌ترین عامل‌های ایجاد رکود جهانی در ماه‌های آینده است. زیرا اقتصاد آمریکا به عنوان محرک اصلی اقتصاد جهان شناخته می‌شود.

از طرفی اقتصاد چین نیز رشد‌ سال‌های قبل را ندارد که بتواند رکود جهانی را پوشش دهد. بنابراین امکان اینکه در ماه‌های آینده شاهد یک رکود جهانی باشیم دور از انتظار نخواهد بود.

تاثیر رکود جهانی بر بورس ایران در دو سناریو

سناریوی اول: تشدید رکود جهانی و به‌ثمر نشستن برجام

با به ثمر نشستن برجام منابع مالی ایران در خارج از کشور آزاد خواهند شد و دولت می‌تواند این منابع مالی را وارد کشور کند. همچنین در این حالت تحریم‌های نفتی کشور نیز احتمالا از بین خواهند رفت و ایران می‌تواند به آسانی نفت خودرا در بازار‌های جهانی عرضه کند.

در این حالت به دلیل افزایش منابع ارزی کشور، نرخ برابری دلار در برابر ریال کاهش پیدا خواهد کرد. از سوی دیگر، در صورت رکود جهانی، تقاضای جهانی برای محصولاتی مانند فولاد و مس کم می‌شود و شرکت‌های بزرگی که این اقلام را تولید می‌کنند، به دلیل آنکه صادراتی هستند و از بازار‌های جهانی تاثیر می‌گیرند، دچار کمبود تقاضا می‌شوند.

کمبود تقاضا و افت دلار در برابر ریال باعث کاهش سود آوری این شرکت‌ها می‌شود. پس می‌توان انتظار داشت قیمت سهام این شرکت‌ها در بازار مالی کشور در صورت تشدید رکود جهانی کاهش پیدا کند.

به دلیل اینکه این شرکت‌ها بر شاخص کل تاثیر بسزایی دارند، کاهش قیمت آن‌ها ممکن است بر شاخص کل بورس تاثیر منفی بگذارد یا حداقل در این شرایط بهبود چشمگیری در شاخص کل ایجاد نشود. در این شرایط صندوق‌های درآمد ثابت مانند صندوق درآمد ثابت کیان به گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری تبدیل می‌شوند.

سناریوی دوم: تشدید رکود جهانی و عدم به ثمر نشستن برجام

در صورتی که مذاکرات برجام بدون نتیجه خاتمه یابد، انتظارات تورمی در کشور افزایش خواهد داشت. دلیل آن نیز این است که محدودیت‌های اقتصادی کشور تشدید خواهد شد و ایران دیگر توانایی دسترسی به منابع ارزی خود در خارج از کشور را نخواهد داشت و تحریم‌های نفتی و بانکی نیز طبق روال گذشته پا برجا خواهند ماند.

تمامی این اتفاقات موجب افزایش نرخ برابری قیمت دلار در برابر ریال خواهد شد. این افزایش قیمت دلار باعث تشدید تورم و به تبع آن افزایش قیمت دارایی‌ها می‌شود.

در بازار اوراق بهادار شرکت‌هایی هستند که صادر کننده نیستند و شرایط اقتصاد جهانی کمتر بر آن‌ها اثر می‌گذارد، زیرا تقاضا برای محصولات آن‌ها داخلی است نه خارجی به همین دلیل وجود رکود جهانی بر این شرکت‌ها تقریبا بی تاثیر خواهد بود.

به دلیل افزایش تورم ناشی از قیمت دلار در این سناریو و از آنجا که این شرکت‌های بدون تاثیر نیز دارایی‌هایی دارند، قیمتشان افزایش خواهد یافت و به دنبال آن قیمت سهام آن‌ها هم احتمالا روند روبه رشدی را در پیش خواهد گرفت.

در این شرایط صندوق‌های سهامی مانند صندوق شاخصی هم وزن کیان می‌توانند گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری باشند.

تاثیر رکود جهانی بر بازار طلا

تاثیرپذیری قیمت طلا در ایران بیشتر از طرف نوسانات قیمت دلار است. همبستگی قیمت طلا با دلار بسیار بالا است. اما رکود در سطح بین‌المللی بر قیمت جهانی آن تاثیر خواهد داشت و در ایران نیز قیمت طلا را تا اندازه‌ای تغییر خواهد داد.

در طول یک ماه اخیر فدرال رزرو نرخ بهره را افزایش داده است تا با تورم موجود در کشورهای پیشرفته مقابله کند. این افزایش نرخ بهره باعث تبدیل ارزهای دیگر به دلار خواهد شد و تقاضا برای دلار را در سطح جهان را افزایش می‌دهد. این افزایش تقاضا برای دلار موجب افزایش قیمت دلار در برابر ارزهای دیگر خواهد شد.

دلیل آن نیز اشتیاق سرمایه گذاران به سرمایه گذاری دلاری برای کسب سود از نرخ بهره موجود در آمریکا است. همچنین در طول رکود جهانی تقاضا برای تبدیل طلا و نقره برای کارهای صنعتی کاهش خواهد داشت اما این عامل تاثیر زیادی بر قیمت این دو فلز گرانبها ندارد.

به دلیل رکود جهانی و اینکه طلا یک مامن امن در شرایط رکودی است احتمال دارد تقاضا برای نگهداری آن‌ کمی افزایش پیدا کند و مردم تمایل به خرید طلا پیدا کنند؛ البته به این شرط که نرخ بهره آمریکا در حد نسبتا پایینی بالا برود. در این شرایط قیمت طلا می‌تواند رشد کند. البته در حال حاضر نرخ بهره بالای فدرال رزرو مانع از این اتفاق شده است.

طبق آنچه گفتیم، قیمت جهانی طلا روی بازارهای ایران تاثیر زیادی ندارد و بیشتر قیمت دلارسمت و سوی آن را تعیین می‌کند. به همین دلیل هم رکود جهانی چندان به شکل مستقیم روی بازار طلای ایران تاثیر نمی‌گذارد. یکی از راه‌های سرمایه گذاری در بازار طلا خرید صندوق‌های طلا مانند صندوق سکه طلا کیان است.

تاثیر رکود جهانی بر بازار کالاها

در طول رکود جهانی بیشترین تاثیر بر بازار برخی کالا‌ها خواهد بود. با تشدید رکود جهانی بازار بعضی کالاها با تقاضای کمتری روبه رو خواهند شد.

کاهش تقاضای کالاها منجر به کاهش تولید و افزایش بیکاری در کشورهای تولید کننده می‌شود. کشورهای صادر کننده کالا در طول دوره رکود شاید بیشترین اثر پذیری را در این دوره از شرایط اقتصادی جهان داشته باشند. از طرفی کاهش تولید شرکت‌ها باعث کاهش سودآوری و بازدهی آنان می‌شود که خود یکی از عوامل موثر بر کاهش قیمت سهام آنان در بازار‌های مالی جهان می‌شود.

رکود جهانی بر تقاضای نفت نیز موثر است. اما در حال حاضر جنگ اوکراین و مسایل نفتی و گازی روسیه علیه بازار جهانی نفت، اصلی‌ترین عامل بر افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی است.

پس می‌توان گفت که رکود جهانی بر کاهش قیمت نفت تاثیر گذار است. در حال حاضر به دلیل کاهش تولید نفت و عدم توانایی دیگر کشورهای صادر کننده نفت به افزایش تولید، منجر به افزایش قیمت آن در بازار شده است.

از طرفی بسیاری از کشورهای تولید کننده نفت همچون ایران، ونزوئلا و لیبی که دارای ذخایر نفت بالایی هستند، سالهاست فروش نفت آن‌ها تحت تحریم آمریکا و اتحادیه اروپا قرار گرفته است. این موضوع یکی از بارز‌ترین دلیل‌های کاهش تولید نفت در جهان است.

در ماه‌های اخیر به دلیل تحریم نفت روسیه این روند افزایش قیمت نفت شدت بیشتری پیدا کرده است. این موضوع می‌تواند روی درآمدهای ارزی ایران تاثیر بگذارد و البته با شرایط احیای برجام یا عدم آن متفاوت خواهد بود.

جمع بندی

طبق سناریوهای گفته شده، در صورت تشدید رکود جهانی، احتمال کاهش قیمت سهام شرکت‌های بزرگ بورسی مانند فولادی‌ها وجود دارد. اما شرکت‌های کوچکتر به دلیل اینکه محصولات آن‌ها صادراتی نیستند کمتر از شرایط اقتصادی جهان تاثیر می‌گیرند به همین دلیل رکود جهانی بر آن‌ها تاثیر آنچنانی ندارد.

این شرایط با احیا یا عدم احیای برجام شکل متفاوتی خواهد داشت. عدم احیای برجام باعث افزایش تورم در کشور می‌شود و به تبع آن این شرکت‌های کوچکتر چون دارایی محسوب می‌شوند، با افزایش تورم احتمالا با افزایش ارزش روبرو شوند و قیمت سهامشان روند افزایشی خواهد داشت.