سپرده های بانکی چقدر سود می‌دهند؟

در جامعه افراد زیادی وجود دارند که می‌خواهند از سرمایه‌های خود درآمد ثابتی داشته باشند. این افراد اکثرا یک نوع سرمایه گذاری می‌شناسند که چنین قابلیتی را داشته باشد. اما باید گفت که برای کسب درآمد ثابت، تنها سرمایه گذاری موجود، بانک نیست. بلکه نوع دیگری از سرمایه گذاری وجود دارد که بازدهی بالاتری نسبت به سپرده بانکی دارد. در ادامه ابتدا به بررسی عایدی سرمایه گذاری در بانک می‌پردازیم و سپس گزینه‌های کم‌ریسک بهتر از بانک را نیز بررسی می‌کنیم.

سپرده بلندمدت چیست؟

سپرده به معنی مقدار وجه نقدی است که فرد دارنده، آن را در یک حساب بانکی نزد بانک مشخصی سرمایه گذاری می‌کند تا در ازای آن سود معینی به دست بیاورد. سپرده را معمولا به دو دسته کوتاه مدت و بلندمدت تقسیم می‌کنند. سپرده بلندمدت به وجوهی گفته می‌شود که سپرده گذار، آن را حداقل به مدت یک دو یا سه سال برداشت نکند. این سپرده‌ها باتوجه به نوع بانک و نوع سرمایه گذاری، نرخ بهره متفاوتی دارند.

در کشور ما تعداد زیادی بانک دولتی، بانک خصوصی و موسسات اعتباری وجود دارند. طبق آخرین مصوبه شورای پول و اعتبار، نرخ رسمی سود بانکی بلندمدت با سر رسید یک سال 20.5 درصد، با سر رسید دو سال 21.5 درصد و با سر رسید سه سال 22.5 درصد است. یعنی اگر فردی 10 میلیون تومان وجه نقد در بانک سپرده گذاری کند بعد از یک سال 2 میلیون و 50 هزار تومان سود دریافت خواهد کرد و اگر به مدت دو سال سپرده خود را برداشت نکند، به ازای هر سال 2 میلیون و 150 هزار تومان سود دریافت می‌کند. اگر سپرده بلندمدت این فرد سه ساله باشد به ازای 10 میلیون تومان سرمایه گذاری در بانک سالانه 2 میلیون و 250 هزار تومان سود از بانک می‌گیرد.

سپرده کوتاه مدت چیست؟

سپرده‌هایی که به مدت کمتر از یک سال در بانک سرمایه گذاری می‌شوند را سپرده کوتاه مدت می‌گویند. سپرده‌های کوتاه مدت شرایط متفاوتی نسبت به سپرده‌های بلندمدت دارند. در سپرده‌های کوتاه‌مدت یک ماهه فرد به آسانی می‌تواند از سپرده خود در آن واحد استفاده نماید. اما افتتاح و نگهداری سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت ویژه سه ماهه و شش ماهه که دارای دو بخش ثابت (غیرقابل برداشت) و متغیر (دارای تراکنش) ‌باشند، طبق مصوبه بانک مرکزی ممنوع است. برای محاسبه سود یک ‌ماهه سپرده کوتاه مدت، کمترین مبلغ مانده سپرده در طول ماه مبنای محاسبه سود خواهد بود. سود سپرده کوتاه مدت ماهانه در طول یک سال 5 درصد است. اما سپرده های ویژه سه ماهه دارای سود سالانه 12 درصد و سپرده های کوتاه مدت ویژه شش ماهه دارای 17 درصد سود سالانه هستند.

مزایا و معایب سپرده بلندمدت

از مزایای اصلی سپرده گذاری در بانک این است که سرمایه گذار اطمینان دارد قراردادی که با بانک امضا کرده است در موعد مقرر پرداخت خواهد شد. با این حال، اگر فرد سپرده گذار بخواهد زودتر از موعد سررسید قرارداد بلندمدت با بانک، پول خود را برداشت کند باید بابت این کار جریمه بپردازد. در سیستم بانکی به این جریمه برداشت زودتر از موعد سپرده بانکی، نرخ شکست می‌گویند. نرخ شکست در سپرده‌های بانکی بلندمدت یک ساله و دو ساله بر اساس زمان برداشت سپرده بانکی، متفاوت است. میزان بازدهی سپرده بانکی به خصوص در شرایط تورمی نمی‌تواند قابل توجه به حساب بیاید اما با این حساب نباید فراموش کرد که این بازدهی ریسک خاصی هم ندارد.

نرخ شکست سپرده بلندمدت یک ساله

طبق مصوبه جدید بانک مرکزی نرخ شکست سپرده های بلندمدت برابر است با معادل نرخ سود علی‌الحساب سپرده متناظر دوره ماندگاری سپرده سرمایه‌گذاری با کسر یک واحد درصد از دوره متناظر سپرده سرمایه گذاری. یعنی اگر فرد سپرده گذار در ابتدا بخواهد سپرده یک ساله باز کند، اما بعدا به هر دلیلی در مدت زمان کمتر از سه ماه اقدام به برداشت از سپرده بلندمدت یک ساله خود کند، 16.5 واحد درصد جریمه خواهد شد و نرخ سود وی در واقع 4 درصد خواهد شد. اگر همین فرد در مدت زمان کمتر از شش ماه و بیشتر از سه ماه قصد برداشت سپرده سرمایه گذاری شده خود را داشته باشد 9.5 واحد درصد جریمه خواهد شد و نرخ سود وی 11 درصد محاسبه خواهد شد. اگر سپرده گذار بخواهد سپرده سرمایه گذاری شده یک ساله خود را در بازه زمانی کمتر از یک سال و بیشتر از شش ماه در بانک نگه داری کند و سپس قصد برداشت داشته باشد، نرخ سود سرمایه این فرد 16 درصد خواهد بود و نرخ جریمه وی 4.5 درصد محاسبه می‌شود.

نرخ شکست سپرده بلندمدت دو ساله

نرخ شکست در سپرده بلندمدت یک ساله و دوساله تفاوت دارد. اگر فرد سرمایه گذار در بانک در مدت زمان کمتر از سه ماه اقدام به برداشت از سپرده خود کند 17.5 واحد درصد جریمه خواهد شد و سودش 4 درصد محاسبه می‌شود. اگر همین فرد در مدت زمان کمتر از شش ماه و بیشتر از سه ماه قصد برداشت داشته باشد 10.5 واحد درصد جریمه خواهد شد و سودش بر اساس 11 درصد معامله می‌شود. اگر سپرده گذار بخواهد سپرده سرمایه گذاری شده دو ساله خود را در بازه زمانی کمتر از یک سال و بیشتر از شش ماه در بانک نگهداری کند و سپس قصد برداشت داشته باشد، نرخ سود سرمایه این فرد 16 درصد می‌شود و نرخ جریمه وی 5.5 درصد محاسبه می‎گردد. بازه زمانی دیگری نیز برای سپرده های دو ساله تعریف شده است. این بازه زمانی به این صورت است که اگر فرد سرمایه گذار، سپرده بلندمدت دو ساله خود را کمتر از دو سال و بیشتر از یک سال در بانک نگه دارد نرخ جریمه‌ای که برای سپرده وی در نظر گرفته شده، 2 درصد است و بانک به سپرده این سرمایه گذار 19.5 درصد سود پرداخت می‌کند.

نرخ شکست سپرده بلندمدت سه ساله

نرخ جریمه برای سپرده های بلندمدت دو ساله و سه ساله با یکدیگر متفاوت هستند. اگر فرد سرمایه گذار حساب سپرده سه ساله داشته باشد و در مدت زمان کمتر از سه ماه اقدام به برداشت سپرده خود کند 18.5 واحد درصد جریمه خواهد شد و سودش 4 درصد محاسبه می‌شود. اگر همین فرد در مدت زمان کمتر از شش ماه و بیشتر از سه ماه قصد برداشت داشته باشد، 11.5 واحد درصد جریمه خواهد شد و سودش بر اساس 11 درصد معامله می‌شود. همچنین اگر سپرده گذار بخواهد مبلغ سرمایه گذاری شده دو ساله خود را در بازه زمانی کمتر از یک سال و بیشتر از شش ماه در بانک نگهداری کند و سپس قصد برداشت داشته باشد نرخ سود سرمایه این فرد 16 درصد است و نرخ جریمه وی 6.5 درصد محاسبه می‌شود.

در بازه زمانی کمتر از دو سال و بیشتر از یک سال هم نرخ جریمه برای سپرده بلند مدت سه ساله، 3 واحد درصد است و بانک به سرمایه گذار 19.5 درصد سود پرداخت می‌کند. بازه زمانی دیگری برای سپرده های سه ساله تعریف شده است. این بازه زمانی به این صورت است که اگر فرد سرمایه گذار، سپرده بلند مدت دو ساله خود را کمتر سه سال و بیشتر از دو سال در بانک نگه دارد نرخ جریمه‌ای که برای سپرده وی در نظر گرفته شده، 2 درصد است و بانک به سپرده این سرمایه گذار 20.5 درصد سود پرداخت می‌کند.

نرخ شکست سپرده‌های کوتاه مدت ویژه

سپرده های کوتاه مدت عادی یک ماهه نرخ شکست ندارند اما سپرده های کوتاه مدت ویژه سه ماهه و شش ماهه دارای نرخ شکست هستند. سپرده های کوتاه مدت ویژه سه ماهه اگر در مدت زمان کمتر از سه ماه در حساب سپرده نگه داری نشوند نرخ جریمه 8 واحد درصدی به آنها تعلق می‌گیرد. همچنین سپرده های کوتاه مدت ویژه شش ماهه اگر کمتر از سه ماه نگه داری شوند، مشمول نرخ جریمه 13 واحد درصدی می‌گردند.

اوراق گواهی سپرده بانکی

طبق مصوبه بانک مرکزی 25 بانک کشور اجازه دارند که اوراق گواهی سپرده مدت‌دار ویژه سرمایه گذاری عام با نرخ سود 23 درصد منتشر کنند. این نرخ سود 23 درصدی برای اوراق گواهی سپرده مدت‌دار یک ساله است. اما بانک مرکزی این توانایی را به بانک‌ها داده است تا بتوانند اوراق گواهی مدت‌دار با سررسید‌های پایین‌تر از یک سال منتشر کنند. اما حداکثر زمان سررسید برای این اوراق یک سال است.

ویژگی مهم دیگری که این اوراق مدت‌دار دارند این است که بانک مرکزی در مصوبه خود اعلام کرده است، نرخ شکست 10 درصدی برای آن در نظر گرفته شده است. منظور از نرخ شکست 10 درصدی این است که اگر سرمایه گذار قبل از سررسید بخواهد سرمایه خود را از اوراق گواهی سپرده مدت‌دار خارج نماید، بانک بجای پرداخت 23 درصد سود سالیانه به شخص سرمایه گذار 10 درصد سود پرداخت خواهد کرد.

به عنوان مثال اگر قرارداد سرمایه گذار با بانک یک ساله باشد و سرمایه گذار در روز 364 ام بخواهد سرمایه خود را به وجه نقد تبدیل کند بانک بجای 23 درصد سود به سرمایه گذار 10 درصد سود پرداخت می‌کند. البته اگر سرمایه گذار قبل از گذشت 30 روز از زمان خرید، قصد فروش همه یا بخشی از اوراق خریداری شده را که داشته باشد، هیچ سودی به سرمایه گذار تعلق نمی‌گیرد. بانک مرکزی رقمی برای حداقل یا حداکثر سرمایه گذاری در این اوراق منتشر نکرده است.

این سود به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

طبق گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، فروش اوراق گواهی سپرده مدت‌دار صرفاً برای افراد حقیقی ایرانی بالای 18 سال مجاز است و مدت این اوراق حداکثر یک ساله است. این اوراق قابل انتقال به غیر نیستند. همچنین برحسب قانونی که هرگونه اوراقی که بانک مرکزی منتشر می‌کند معاف از مالیات هستند، این اوراق جدید نیز معاف از مالیات هستند.

مزایا و معایب اوراق گواهی سپرده مدت‌دار 23 درصدی

مهم‌ترین مزیت اوراق گواهی سپرده مدت‌دار، سود ثابت و تضمین شده‌ای است که به فرد سرمایه گذار پرداخت می‌شود. از سوی دیگر این اوراق نقدشوندگی بالایی دارند و علاوه بر این، مالک آن می‌تواند از اوراق خود به عنوان ضامن در بانک‌های کشور استفاده نماید و وام دریافت کند. در مجموع، با این کار به احتمال بالا نقدینگی‌هایی که سمت بازار‌های طلا و دلار می‌رود، کاهش پیدا کند. با کاهش نقدینگی موجود در دست مردم، قدرت خرج کردن آن‌ها کاهش یافته و این کار می‌تواند روی کنترل نرخ تورم موثر واقع شود.

ازجمله معایبی که این اوراق دارند نیز این است که اگر نرخ تورم افزایش یابد، ممکن است که قدرت خرید فرد سرمایه گذار کاهش یابد زیرا نرخ سود این اوراق ثابت است و قابل تغییر نیست. از سوی دیگر این افزایش نرخ بازدهی اوراق می‌تواند موجب آسیب زدن به بازار اوراق بهادار شود.

آیا بهترین گزینه برای کسب درآمد ثابت، سپرده گذاری در بانک و اوراق سپرده است؟

جواب این سوال خیر است. صندوق ندای ثابت کیان سالانه حداقل 23 تا 24 درصد سود ساده به سرمایه گذاران خود پرداخت می‌کند که اگر تبدیل به موثر شود، بیشتر هم خواهد شد. کسانی که خواهان کسب درآمد ثابت و تضمینی از سرمایه خود هستند، می‌توانند با سرمایه گذاری در صندوق ندای ثابت کیان و درآمد ثابت کیان، سودی بالاتر از بازدهی اوراق گواهی سپرده مدت‌دار و نرخ بهره بانکی به دست بیاورند.

نگاهی به صندوق درآمد ثابت کیان

صندوق‌های درآمد ثابت همچون سپرده گذاری در بانک جزو گزینه‌های بسیار کم ریسک به حساب می‌آیند. این صندوق‌ها رقیب جدی بانک‌ها برای پرداخت درآمد ثابت هستند اما بسیاری از افراد جامعه از آن‌ها اطلاع زیادی ندارند. به عنوان مثال صندوق درآمد ثابت کیان برای سرمایه گذاری یک ساله، سود موثر حداقل 27 درصدی پرداخت می‌کند. این سود، اختلاف معناداری با سود بانکی بلندمدت یک ساله که 20.5 درصد است، دارد. ویژگی مثبتی که این صندوق دارد، این است که اگر سرمایه گذار در زمانی قبل از موعد سر رسید بخواهد سرمایه خود را از صندوق خارج کند، نرخ شکستی برای آن وجود ندارد. این صندوق جزو صندوق‌های (ETF) قابل معامله در بورس است. بر این اساس، اگر سرمایه گذار بخواهد صندوق خود را به وجه نقد تبدیل کند، می‌تواند به صورت آنلاین این کار را انجام دهد و بعد از فروش صندوق، اصل پول و سود آن همزمان به حساب سرمایه گذار واریز خواهد شد.

ویژگی مثبت دیگر این صندوق نسبت به سپرده بانکی این است که سرمایه گذار هر زمان که اراده کند می‌تواند به صورت آنلاین به سرمایه گذاری خود اضافه کند و واحد‌های بیشتری از صندوق را خریداری نماید. سرمایه گذار صندوق درآمد ثابت می‌تواند هر لحظه که بخواهد دارایی خود و سبد سرمایه گذاری صندوق را بررسی کند.

نگاهی به صندوق ندای ثابت کیان

صندوق ندای ثابت کیان علاوه بر قابلیت پرداخت سود 23 تا 24 درصد ساده سالانه به سرمایه گذاران، تقسیم سود ماهانه نیز دارد. به این صورت که اگر فرد سرمایه‌گذار سود ماهانه پرداختی به خود را در همین صندوق سرمایه گذاری کند، سود موثر بالاتری دریافت می‌کند. یعنی اگر سرمایه گذار بخواهد ماه به ماه سود دریافت کند و آن را مجددا سرمایه گذاری نکند، سود سالانه‌اش به 23 تا 24 درصد خواهد رسید. صندوق ندای ثابت کیان به صورت صدور و ابطالی است و برخلاف صندوق درآمد ثابت کیان تقسیم سود ماهانه دارد. این در حالی است که سود سپرده ماهانه بانک بسیار کمتر از سود ماهانه صندوق ندای ثابت کیان است. سرمایه گذار می‌تواند سود دریافتی ماهانه از صندوق ندای کیان را اگر نیاز نداشته باشد دو مرتبه در صندوق سرمایه گذاری کند و به این ترتیب در بازه یک ساله سودش را بیشتر هم کند.

در شرایطی که دلار ثابت بماند، افت کند یا نوسانات کمی داشته باشد، معمولا بهترین گزینه‌ها برای سرمایه گذاری، آنهایی هستند که سود ثابت به افراد پرداخت می‌کنند. از جمله این موارد می‌توان به بانک و صندوق‌های درآمد ثابت اشاره کرد. البته، از آنجا که صندوق‌های درآمد ثابت با سطح مشابه ریسک، بازدهی بالاتری در مقایسه با بانک‌ها به افراد پرداخت می‌کنند، گزینه بهتری نیز به حساب می‌آیند. این صندوق‌های درآمد ثابت می‌توانند به منظورهای مختلفی برای سرمایه گذاری مورد استفاده قرار بگیرند. آنها هم جایگزینی برای سپرده گذاری در بانک هستند، هم برای کوتاه‌مدت می‌توانند به افراد سود ثابت بدهند و هم می‌شود از آنها برای تعدیل ریسک در پورتفوی سرمایه گذاری خود استفاده کرد. این موارد به صندوق‌های درآمد ثابت پتانسیل خوبی برای سرمایه گذاری به ویژه در شرایط تثبیت دلار می‌دهند.

جمع‌بندی

برای دریافت سود ثابت و تضمینی در ایران سه روش وجود دارد. روش اول سپرده گذاری در بانک است که برحسب مصوبه شورای پول و اعتبار برای سپرده‌های بلندمدت یک ساله، 20.5 درصد در نظر گرفته شده است. روش دوم، سرمایه گذاری در اوراق گواهی سپرده بانکی است که سود سالانه 23 درصدی را به سرمایه گذاران پرداخت می‌کند. روش سوم، سرمایه گذاری در انواع صندوق سرمایه گذاری مانند: صندوق های درآمد ثابت است. صندوق ندای ثابت کیان علاوه بر این که می‌تواند تقسیم سود ماهانه داشته باشد، این ویژگی را دارد که به سرمایه گذاران بصورت سالانه حداقل 23 تا 24 درصد سود ساده ارائه دهد که با مرکب شدن بیشتر هم می‌شود.