ریسک های سرمایه گذاری در طلا چیست؟

طلا از مدت‌های گذشته یکی از مطمئن‌ترین و پربازده‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری بوده است. از مدت‌ها پیش وقتی کشوری با مشکلات اقتصادی یا شرایط نا‌مطمئن سیاسی روبرو می‌شد، مردم و صاحبان سرمایه پول‌های خود را به طلا تبدیل می‌کردند. ویژگی‌های طلا باعث می‌شود این کالای کمیاب در زمین برای افراد محبوب باشد. علاوه بر این، طلا ویژگی‌هایی مانند جذابیت ظاهری دارد و کاربردهای صنعتی آن هم موجب می‌شوند ارزش آن به عنوان یک کالای سرمایه‌گذاری تثبیت شود.

این فلز زرد که از آن به عنوان مامن امن سرمایه نیز یاد می‌شود، برای شرایط تورمی و جنگ‌ها گزینه مناسبی بوده است. با این همه چنین نیست که طلا فاقد ریسک و چالش باشد. در ادامه به بررسی ریسک‌های سرمایه‌گذاری در طلا می‌پردازیم و شما را با این موارد آشنا می‌کنیم.

قیمت طلا از چه عواملی تاثیر می‌پذیرد؟

به طور کلی می‌توانیم ریسک‌های سرمایه‌گذاری در طلا را به دو دسته تقسیم کنیم. دسته اول مواردی هستند که روی قیمت تاثیر می‌گذارند و موجب می‌شوند نوسان قیمتی آن حداقل در بازه زمانی مشخصی به زیان خریدار شود.

دسته دوم ریسک‌های سرمایه‌گذاری در طلا متفاوت از دسته نخست است و بیشتر به خطرات نگهداری طلای فیزیکی و ریسک های ناشی از نگهداری آن می‌پردازد.

تغییرات تقاضا برای طلا

یکی از مواردی که برای درک ریسک‌های سرمایه‌گذاری در طلا باید بدانیم، تاثیرپذیری قیمت طلا از عوامل مختلف است. شناخت این که چه اتفاقاتی روی بهای آن تاثیر می‌گذارند، می‌تواند دید بهتری نسبت به ریسک‌های سر راه طلا به ما بدهد. به طور کلی قیمت طلا از دو عامل قیمت جهانی و قیمت در بازارهای داخلی تبعیت می‌کند که البته آنها هم می‌توانند ناشی از افزایش یا کاهش تقاضا در سطح جهان یا کشور باشند. به این ترتیب هر عاملی که نظم و امنیت را در سطح یک کشور یا بین‌الملل به هم بزند، می‌تواند موجب افزایش قیمت طلا شود. از سویی این موضوع تهدیدی دو لبه می‌تواند باشد. اگر آن عامل تنش‌زا از بین برود، قیمت طلا می‌تواند با افت زیادی هم روبرو شود. به عنوان مثال قیمت جهانی طلا در اوج دوران شیوع کرونا در جهان تا بیش از 2 هزار دلار نیز رسید اما با کمتر شدن بحران در کشورهای ثروتمند و کارآمد بودن واکسن‌ها این میزان کاهش یافت. این موضوع در شرایطی مانند جنگ و تحریم نیز ممکن است رخ بدهد.

موضوع دیگری که روی قیمت طلا و سکه تاثیرگذار است به عرضه آن برمی‌گردد. هر عاملی که باعث شود عرضه طلا در جهان با افت روبرو شود، می‌تواند قیمت طلا را افزایش دهد. با این حال، به دلیل کمتر شدن حجم طلای موجود در کره زمین و محدود بودن آن، این مساله ریسک چندانی برای کاهش قیمت ندارد.

نوسانات نرخ ارز

مورد بعدی که می‌تواند روی نوسانات قیمت فلز زرد تاثیرگذار باشد و از ریسک‌های سرمایه‌گذاری در طلا محسوب می‌شود، تغییرات نرخ ارز است. معمولا در شرایطی که تورم بالا باشد، مردم یک کشور به سمت خرید طلا می‌روند. این به معنی آن است که وقتی ارزش پول یک کشور در برابر ارزهای معتبر دنیا کاهش پیدا می‌کند، طلا گزینه‌ای معتبر برای سرمایه‌گذاری می‌شود. با این حال عکس قضیه هم صادق است. یعنی اگر به هر دلیلی نرخ ارز داخلی در برابر ارزهای معتبر بین‌المللی تقویت شود، روی قیمت طلا هم تاثیر می‌گذارد و موجب کاهش آن می‌گردد. مثالی از این دست را می‌توانید در نوسانات یک سال اخیر قیمت طلا در بازار داخلی کشور ببینید.

در پایان سال گذشته قیمت دلار حدود 48 هزار تومان بود و هر سکه امامی در بازار آزاد نیز به قیمت 29 میلیون و 801 هزار تومان معامله شد. اما در حال حاضر در تاریخ 22 مهر 1402 قیمت دلار حدود 51 هزار تومان معامله می‌شود. با وجود افزایش قیمت ارز در بازار آزاد قیمت سکه امامی نه تنها رشد نداشته بلکه کاهش قیمت نیز داشته است و در حال حاضر با قیمت 29 میلیون 101 هزار تومان معامله می‌شود.

تاثیر رفتار جمعی بر افزایش قیمت طلا

سرمایه گذاران ممکن است در برخی مواقع بخصوص در شرایطی که اخبار سیاسی یا اقتصادی خاصی منتشر می‌شود شاهد یک رفتار جمعی (گله‌ای) از سوی سرمایه گذاران باشند. رفتار جمعی در این شرایط باعث می‌شود که بسیاری از سرمایه گذاران برای کسب سود وارد بازار طلا شوند. در این شرایط و با این هجوم ممکن است شاهد افزایش تقاضا در بازار طلا باشیم. این اتفاق همان افزایش تقاضاست و موجب افزایش قیمت می‌شود. به همین دلیل در بسیاری از مواقع ممکن است افزایش قیمت طلا ناشی از عوامل اقتصادی نباشد بلکه نشات گرفته از رفتار گله‌ای سرمایه گذاران باشد.

رابطه قیمت طلا با سهام

همانگونه که گفته شد قیمت طلا به دلایل اقتصادی یا سایر نا اطمینانی‌ها ممکن است به سرعت تحت تاثیر قرار بگیرد. بازار سهام نیز چنین ریسک‌هایی دارد اما روند تاثیرگذاری نااطمینانی‌های اقتصادی و تغییرات شرایط اقتصادی بر بازار سهام و بازار طلا متفاوت است. نااطمینانی اقتصادی و سایر ریسک‌های سرمایه گذاری در بسیاری از موارد موجب می‌شود قیمت سهام در بازار اوراق بهادار کاهش یابد، اما چنین شرایطی موجب می‌شود قیمت طلا در بازار رشد داشته باشد. علت این موضوع آن است که طلا نوعی سرمایه گذاری است که می‌تواند سرمایه افراد جامعه را در برابر تورم و نا‌اطمینانی‌های اقتصادی حفظ کند. به بیان ساده‌تر می‌توان گفت که قیمت طلا با قیمت سهام همبستگی منفی دارد.

طلا درآمد ندارد!

سرمایه گذاری در طلا یک تفاوت اساسی نسبت به سایر سرمایه گذاری‌ها دارد. افرادی که در بازار مسکن سرمایه گذاری کرده‌اند می‌توانند ملک خریداری شده را اجاره دهند، در نتیجه سرمایه گذاری که کرده‌اند امکان درآمدزایی دارد. سرمایه گذاری در سهام نیز به این صورت است که هر سهم بعد از سال مالی خود، مجمع تشکیل می‌دهد و به ازای هر سهم مقدار خاصی سود تقسیم می‌کند. اما سرمایه گذاری در طلا چنین درآمدهایی برای سرمایه گذار خود ندارد. تنها سودی که می‌شود از بازار طلا کسب کرد ناشی از افزایش قیمت طلا است.

ریسک‌های نگهداری و خرید طلا

در بالا بیشتر به ریسک‌های سرمایه‌گذاری در طلا با توجه به شرایط اقتصاد کلان و نظم و اطمینان کشور و جهان پرداختیم. اما علاوه بر این، سرمایه‌گذاری در طلا نوعی از ریسک‌های دیگر نیز به همراه دارد که در ادامه بیشتر به آنها می‌پردازیم. این ریسک‌ها به نگهداری طلای فیزیکی و نحوه خرید ارتباط دارند. طلایی که به صورت فیزیکی نگهداری می‌شود، به جای امنی برای نگهداری نیاز دارد. همین موضوع نگهداری می‌تواند برای مقادیر زیاد طلا خودش هزینه‌ساز باشد. از سوی دیگر مشکلاتی در خرید طلای فیزیکی وجود دارد که بیشتر ریسک‌های نحوه خرید محسوب می‌شوند. در برخی از موارد، ممکن است طلای جعلی به افراد فروخته شود یا در خصوص مواردی مانند طلای آب شده عیار آن لزوما با مقدار خریداری شده همخوانی نداشته باشد. افزون بر این، طلای 18 عیار اجرت ساخت بالایی دارد و عملا شما در قبال دستمزد ساخت طلایی دریافت نمی‌کنید. به همین جهت در هنگام فروش آن اجرت ساخت تاثیری در فروش شما ندارد. این موارد همگی ریسک‌های سرمایه‌گذاری در طلا هستند که البته بیشتر به نحوه خرید باز می‌گردند.

قبل از سرمایه گذاری و خرید طلا به این نکات توجه کنید!

در بالا دو دسته ریسک‌های سرمایه‌گذاری در طلا را مورد بررسی قرار دادیم و هر یک را جداگانه بررسی کردیم. حال وقت آن رسیده است که راهنمایی‌هایی در خصوص غلبه بر ریسک‌های موجود ارائه نماییم. برای آن که بر ریسک‌های دسته اول یعنی نوسانات قیمت غلبه کنیم، بهتر است به روند اتفاقات توجه کنیم. در شرایطی طلا بخرید که حدس می‌زنید وضعیت اقتصادی- سیاسی در دنیا یا در سطح کشوری با مشکلاتی روبرو است و نااطمینانی در بازار رو به افزایش است. در واقع سعی کنید خود را در برابر تورم بیمه کنید. خرید طلا در شرایطی که ریسک‌ها رو به کاهش هستند یا تورم مسیری نزولی طی می‌کند، حداقل در کوتاه‌مدت به صرفه نیست.

مهمتر از همه اگر شرایط به گونه‌ای است که ارزش پول ملی در برابر ارزهای معتبر دنیا تقویت می‌شود، طلا گزینه خوبی برای خرید در کوتاه‌مدت نیست. دقت کنید که در بالا چند بار از عبارت کوتاه‌مدت استفاده کردیم. دلیل استفاده از آن هم این است که در بلندمدت متغیرهای تاثیرگذار بیشتری وارد تحلیل می‌شوند و ممکن است فضای سرمایه‌گذاری به کلی تغییر کند. از طرف دیگر، در کشوری مانند ایران که تورم به صورت ساختاری درآمده است، ممکن است بازارهایی همچون طلا در بلندمدت عایدی داشته باشند، اما کوتاه‌مدت با شک و تردید همراه است. برای غلبه بر ریسک‌های دسته اول باید روند بازار و تحولات سیاسی- اقتصادی را به دقت زیر نظر داشته باشید.

با خرید صندوق های طلا ریسک سرمایه گذاری در طلا را کاهش دهید!

اکنون به بررسی راهکار دیگری برای غلبه بر ریسک‌های سرمایه‌گذاری در طلا می‌پردازیم. همان طور که گفتیم دسته دوم ریسک‌های سرمایه‌گذاری در طلا بیشتر به نحوه خرید و نگهداری آن برمی‌گردند برای این مسئله راهکاری وجود دارد. صندوق‌های طلا که از اوراق مشتقه طلا و گواهی سکه بورسی استفاده می‌کنند، مشکلات مربوط به نگهداری طلا را ندارند و بازدهی آنها نیز نزدیک به بازدهی سکه است. از آنجایی که واحدهای صندوق‌ طلا مجازی هستند، امکان جعل یا سرقت برای آنها وجود ندارد و دچار مشکلات نگهداری هم نمی‌شوند. اجرت بالایی نیز ندارند و کارمزد بسیار اندک دارند که آنها را به گزینه محبوبی برای سرمایه گذاری تبدیل می‌کند.

امکان خرید از صندوق سرمایه گذاری از طریق سرمایه‌گذاری آنلاین هم فراهم است و به راحتی می‌توان با استفاده از آنها صاحب طلا شد. کیان دیجیتال یکی از نهادهای مالی است که امکان سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری را به صورت آنلاین برای سرمایه گذاران فراهم می کند.

نکته مثبت دیگری که این صندوق‌ها دارند، این است که با مبالغ بسیار کمتری نسبت به خرید یک سکه یا حتی یک گرم طلا می‌توان در طلا سرمایه‌گذاری کرد و به این ترتیب برای همه اقشاری که می‌خواهند پولشان را در طلا سرمایه‌گذاری کنند، گزینه بسیار مناسبی است. این صندوق‌ها هم مانند سکه امامی با افت قیمت در بازارها افت می‌کنند و با افزایش قیمت رشد می‌کنند هرچند ممکن است به دلیل سبد سرمایه‌گذاری آنها درصد نوسان کمی کمتر یا بیشتر باشد.