سبدگردانی اختصاصی چیست؟ مزایا و معایب آن کدامند؟

نوسانات بازار سهام بیش از هر چیز دیگر باعث می‎‌شود تا افراد سرمایه گذار و فعال در این بازار به فکر مدیریت سرمایه بیافتند. همه خوب می‌دانیم که یکی از عاقلانه‌ترین کارها برای سرمایه گذاری در بورس این است که سرمایه گذاری متنوع انجام دهیم تا بتوانیم میزان قابل توجهی از ضرر و زیان حاصل از نوسانات بازارها جلوگیری کنیم. اما موضوع مهم این است که بسیاری از ما تا به آن درجه از تسلط و دانش در بازار سهام برسیم که بتوانیم به نحو درست اقدام به تنوع سرمایه گذاری کنیم متحمل ضررهای بسیاری خواهیم شد.

به همین دلیل برخی از متخصصان سبدگردانی اختصاصی را برای مدیریت سرمایه توصیه می‌کنند. سبدگردانی اختصاصی (Portfolio Management Service) به تصمیم‌گیری در مورد خرید، فروش و نگهداری اوراق بهاداری گفته می‌شود که اجازه آن از طرف سرمایه گذار به شخص یا شرکتی داده شده است که به کار سبدگردانی اختصاصی مشغول است. این کار برای کسب سود و مدیریت سرمایه حرفه‌ای صورت می‌گیرد. به زبان ساده‌تر، سبدگردانی اختصاصی انتخاب و سپردن سبد تشکیل شده در پرتفو به دست شخص یا شرکتی است که به صورت اختصاصی به مدیریت سرمایه شخص سرمایه گذار با هدف سوددهی و جلوگیری از ضرر می‌پردازد.

تفاوت سبدگردانی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری

با تعاریفی که انجام شد ممکن است این تصور به وجود بیاید که خوب شباهت‌های بسیاری میان سبدگردانی و صندوق های سرمایه گذاری وجود دارد. چنین تصوری چندان دور از ذهن نیست. اما باید گفت که این دو ابزار سرمایه گذاری – یعنی صندوق سرمایه گذاری و سبدگردانی اختصاصی – با هم تفاوت‌هایی هم دارند. از اولین تفاوت‌های میان این دو ابزار این است که سبدگردانی اختصاصی برای یک نفر انجام می‌شود و سبد تشکیل شده در پرتفو شخصی فرد تنها به او اختصاص دارد. اما در صندوق سرمایه گذاری تعداد افراد سرمایه گذار بیش از یک نفر است و تصمیماتی که از طرف ارکان صندوق (که همان متخصصین حاضر در صندوق هستند) گرفته می‌شود، شامل دارایی صندوق که متعلق به تمام سرمایه گذاران صندوق است، می‌شود.

از تفاوت‌های دیگر که البته می‌توان این تفاوت را یک مزیت یا برتری صندوق سرمایه گذاری نسبت به سبدگردانی اختصاصی به حساب آورد این است که گاهی افراد به جای انتخاب شرکت‌های سبدگردانی دارای مجوز، افرادی را برای سبدگردانی اختصاصی خود انتخاب می‌کنند که دارای هیچ گونه مجوزی نیستند. همین امر باعث می‌شود که ریسک بالایی در انتظار سرمایه فرد سرمایه گذار باشد. قراردادهای سبدگردانی ممعمولا یکساله است که برای نتیجه‌گیری از بازار سهام، یکسال مدت کمی به حساب می‌آید. برای نتیجه‌گیری در این بازار باید بازه زمانی 3 تا 5 سال را در نظر گرفت. این نکته هم به عنوان تفاوت گفتنی است که هزینه سبدگردانی اختصاصی به عهده خود شخص است.

اما هزینه‌های صندوق سرمایه گذاری میان افراد سرمایه گذار در صندوق تقسیم می‌شود. همچنین باید در نظر داشته باشیم که سبدگردانی اختصاصی به طور خاص بر اساس شخصیت سرمایه گذاری فرد تنظیم می‌شود و سهام بر اساس سنجش ریسک شخص سرمایه گذار انتخاب می‌شوند.

مزایای سبدگردانی اختصاصی

اولین و مهم‌ترین مزیت سبدگردانی اختصاصی این است که ما بدون نیاز به داشتن دانش و وقت کافی برای مدیریت سرمایه می‌توانیم کار سبدگردانی را به شرکت سبدگردانی اختصاصی که دارای مجوزهای رسمی از سوی سازمان بورس اوراق بهادار است بسپاریم و به کار و زندگی خود برسیم. گرچه گفتنی است که این مزیت شامل حال صندوق های سهامی و دیگر صندوق‌های سرمایه گذاری نیز می‌شود.

مزیت دوم نیز ریشه در مزیت اول دارد؛ یعنی با سپردن متنوع سازی و تشکیل سبد سرمایه گذاری خود به سبدگردان اختصاصی می‌توان میزان ضرر خود را در زمان نزول بازار سهام به حداقل رساند. حضور متخصص در سبدگردانی اختصاصی باعث می‌شود که سهام ارزنده برای قرارگیری در سبد ما انتخاب شود و با تحلیل روزانه، سبد تشکیل شده ما از خطر سهام هیجانی به دور باشد.

گفتنی است که صندوق سرمایه گذاری سهامی نیز با تیم تحلیل‌گران حرفه‌ای خود به طور حرفه‌ای به انجام این مهم می‌پردازند. یکی دیگر از مزایای ویژه سبدگردانی اختصاصی این است که کارمزد سبدگردان با سودآوری سبد تشکیل شده رابطه مستقیم دارد. افزایش سوددهی سبد تشکیل شده منجر به کارمزد بهتر سبدگردان اختصاصی می‌شود.

محدودیت‌های سبدگردانی

برای بسیاری از افراد سرمایه گذار که می‌خواهند در بورس سرمایه گذاری کنند این پیشنهاد ارائه می‌شود که به این گزینه سرمایه گذاری با دید بلند مدت نگاه کنند و افق دید و بازه زمانی بلندمدت برای نتیجه‌گیری بهتر مورد توجه قرار گیرد. یکی از محدودیت‌های سبدگردانی اختصاصی، مدت زمان قراردادی است که سبدگردان با سرمایه گذار می‌بندد. این قرارداد معمولا یکساله است.

گفتنی است که میزان مبلغ موردنیاز برای این که بتوان سبدگردانی اختصاصی را انتخاب کنیم میزان قابل توجهی است و همین شرط برای استفاده از سبدگردانی باعث می‌شود تا عده بسیاری از افراد سرمایه گذار نتوانند از این ابزار سرمایه گذاری استفاده کنند. به همین خاطر سبدگردانی تنها به عده‌ای خاص محدود می‌شود. این در صورتی است که هر فرد با خرید یک واحد سرمایه گذاری در صندوق‌ها می‌تواند به عنوان یک سرمایه گذار از خدمات و مزایای صندوق‌های سرمایه گذاری بهره‌مند شود.