صندوق سرمایه گذاری خصوصی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

صندوق‌های سرمایه گذاری یک راه غیرمستقیم برای سرمایه گذاری در بورس هستند. این صندوق‌ها انواع مختلفی دارند اما عمدتا به سرمایه گذاری در شرکت‌های سهامی می‌پردازند. با این حال، یکی از انواع صندوق سرمایه گذاری وجود دارد که نه تنها می‌تواند در سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس سرمایه گذاری کند بلکه می‌تواند در شرکت‌های خارج از بورس نیز سرمایه گذاری کند. این گزینه به عنوان صندوق سرمایه گذاری خصوصی شناخته می‌شود. در ادامه به بررسی صندوق سرمایه گذاری خصوصی و نحوه سوددهی آن می‌پردازیم.

صندوق سرمایه گذاری خصوصی PE چیست؟

یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی که بسیاری از کسب و کارها با آن روبرو هستند، کمبود سرمایه لازم برای پیشبرد اهداف سرمایه گذاری آنها است. از سوی دیگر تامین سرمایه از طریق نهادهای مالی از جمله بانک‌ها برای شرکت‌ها سخت و سخت‌تر شده است. به همین دلیل است که صندوق‌های سرمایه گذاری خصوصی تشکیل شده‌اند.

یکی از اهداف تشکیل صندوق‌های سرمایه گذاری خصوصی تامین مالی شرکت‌های نیمه تعطیل و تعطیل شده از طریق خرید بخشی از سهام آن‌ها است. با این کار شرکت‌ مزبور می‌تواند در بازه زمانی خاصی رشد و تولید خود را از سر بگیرد و سودی را عاید سرمایه گذاران صندوق سرمایه گذاری خصوصی نماید.

عملکرد صندوق سرمایه گذاری خصوصی چگونه است؟

صندوق سرمایه گذاری خصوصی یک سرمایه گذاری پرریسک محسوب می‌شود. زیرا این صندوق سرمایه اولیه، سرمایه گذاران را جمع می‌کند و در سهام یا شرکت‌های غیر سهامی عام سرمایه گذاری می‌کند. سپس در یک بازه زمانی از قبل تعیین شده که حدودا 4 تا 7 ساله است، مالکیت کسب شده را واگذار می‌کند و سود کسب شده را بین سرمایه گذاران تقسیم می‌کند. البته باید توجه داشت که سرمایه گذاران برای مدت 10 سال متعهد به تامین سرمایه صندوق بدون حق بازخرید یا برداشت هستند.

واحدهای سرمایه گذاری صندوق خصوصی

صندوق‌های سرمایه گذاری خصوصی دارای بخش‌های مختلفی هستند که در ادامه به بررسی آن‌ها می پردازیم.

شرکت PE

اولین و اصلی‌ترین بخش در صندوق سرمایه گذاری خصوصی شرکت PE یا همان (private equity) است. این بخش، شرکت مادر و مالک اصلی صندوق سرمایه گذاری خصوصی است. شرکت PE تصمیم گیرنده اصلی در انتخاب سرمایه گذاری است.

شرکای سرمایه گذاری LP(limited partner) چیست؟

قسمت اصلی و عمده سرمایه موجود در صندوق سرمایه گذاری خصوصی توسط شرکای سرمایه گذاری یا همان LP تامین مالی می‌شود. این شرکا به عنوان سرمایه گذاران غیرفعال در شرکت PE محسوب می‌شوند. آنها به اندازه آورده‌ای که در صندوق سرمایه گذاری دارند سود حاصل از سرمایه گذاری دریافت خواهند کرد.

صندوق‌های بازنشستگی خصوصی و عمومی، بیمه‌ها، خیریه‌ها، شرکت‌ها و بانک‌ها و حتی افراد ثروتمند و فراصندوق‌ها از LPها هستند. این شرکا نمی‌توانند در عملکرد روزانه یا مدیریت صندوق‌هایی که در آن‌ها سرمایه گذاری کرده‌اند، دخالتی داشته باشند. این نوع از سرمایه گذاران متعهد به فراهم کردن سرمایه لازم برای صندوق در زمان فراخوان هستند و در زمان خروج از سرمایه گذاری، در برابر سهمی که در صندوق دارند، بازده موفقی از سرمایه گذاری‌هایی که در صندوق سرمایه گذاری خصوصی انجام داده‌اند دریافت می‌کنند.

شریک مدیریتی GP(general partner) چیست؟

شریک مدیریتی یا همان GP از ارکان مهم در شرکت سرمایه گذاری خصوصی است. تمامی کارهای مدیریتی از جمله سرمایه گذاری و خروج از سرمایه گذاری انجام شده بر عهده شریک مدیریتی است.

مدیر سرمایه گذاری

وظایفی که مدیر سرمایه گذاری دارد با شریک مدیریتی متفاوت است. مدیر سرمایه گذاری وظیفه انجام کارهای روزمره صندوق و بررسی فرصت‌های موجود برای سرمایه گذاری را بر عهده دارد، در حالی که در بالا اشاره کردیم شریک مدیریتی کارهای مدیریتی را انجام می‌دهد.

شرکت های موجود در سبد سرمایه گذاری صندوق خصوصی

صندوق‌های سرمایه گذاری خصوصی می‌توانند در شرکت‌های سهامی و حتی شرکت‌های غیر سهامی عام سرمایه گذاری کنند.

حداقل سرمایه صندوق های سرمایه گذاری خصوصی چقدر است؟

سرمایه گذار اولیه برای شروع سرمایه گذاری در صندوق سرمایه گذاری خصوصی حداقل به 100 میلیون تومان پول نیاز دارد. از سوی دیگر، حداقل سرمایه اولیه برای تشکیل صندوق سرمایه گذاری خصوصی در ایران 50 میلیارد تومان تعیین شده است.

ویژگی‌های صندوق سرمایه گذاری خصوصی

صندوق سرمایه گذاری خصوصی مانند صندوق های سرمایه گذاری دارای ویژگی های خاصی هستند:

مدیریت ریسک پرتفوی افراد

سرمایه گذارانی وجود دارند که علاقمند به سرمایه گذاری در سهام نیستند بلکه تمایل دارند به صورت بلندمدت در شرکت‌هایی که پتانسیل رشد دارند اما در مدیریت شرکتی متخصص نیستند، سرمایه گذاری کنند. آنان در این صورت می‌توانند از صندوق‌های سرمایه گذاری خصوصی استفاده کنند.

مدیریت حرفه‌ای سرمایه های متوسط تا بزرگ

یکی دیگر از مزایا و ویژگی‌های صندوق های خصوصی مدیریت سرمایه است. این صندوق ها قابلیت مدیریت حرفه‌ای سرمایه های متوسط تا بزرگ را دارند.

داشتن دیدگاه بلند مدت

سرمایه گذاری در صندوق سرمایه گذاری خصوصی برای افرادی که دیدگاه سرمایه گذاری کوتاه مدت دارند، مناسب نیست. سرمایه گذاران این نوع صندوق های سرمایه گذاری به دلیل اینکه در شرکت‌هایی سرمایه گذاری می‌کنند که پتانسیل رشد بلندمدت دارند، باید با دید بلندمدت وارد این بازار شوند.

تفاوت صندوق خصوصی با صندوق مشترک

اصلی‌ترین تفاوتی که در صندوق سرمایه گذاری خصوصی و صندوق سرمایه گذاری مشترک وجود دارد، سرمایه گذاران آن‌ها هستند. سرمایه گذاران صندوق سرمایه گذاری خصوصی نهاد‌ها و شرکای سرمایه گذاری هستند اما سرمایه گذاران صندوق های مشترک افراد عادی هستند.

تفاوت صندوق سرمایه گذاری خصوصی با صندوق پروژه

صندوق سرمایه گذاری پروژه، در پروژه‌هایی سرمایه گذاری می‌کند که هنوز فعالیت آن شروع نشده است. صندوق پروژه با سرمایه گذاری در آن باعث می‌شود پروژه‌ها از لحاظ مالی تامین شوند و فعالیت خود را آغاز کنند. اما صندوق سرمایه گذاری خصوصی در پروژه‌هایی سرمایه گذاری می‌کند که حداقل سه سال از شروع فعالیت آن گذشته باشد و به سرمایه نیاز داشته باشد تا بتواند بهره‌وری خود را افزایش دهد.

صندوق های سرمایه گذاری خصوصی در ایران

تا 26 فروردین 1403 در ایران 5 صندوق سرمایه گذاری خصوصی وجود دارد. از این صندوق‌ها سه مورد قابل معامله و دو صندوق غیرقابل معامله است.