صندوق شاخصی چیست؟

در میان گزارش‌های روزانه اخبار و وبسایت‎ها شده است که بارها و بارها عبارت شاخص بورس را شنیده‌ایم. شاخص انواع مختلفی دارد که یکی از آنها شاخص کل و دیگری شاخص هم وزن است. شاخص نشان‌دهنده تغییرات قیمت سهامی است که در بورس اوراق بهادار پذیرفته شده‌اند. ما به طور روزانه شاهد تغییرات و بالا و پایین‌ رفتن شاخص بورس هستیم. اگر به بازار سهام با دقت بیشتری نگاه انداخته باشیم، دیده‎ایم که در میان شرکت‌های مختلف پذیرفته شده در بورس، برخی از موارد بزرگ‌تر بوده و در نتیجه تاثیر قابل توجه‌‎تری در حرکات شاخص بورس دارند. به این شرکت‌های بزرگ و مهم، شرکت‌های شاخص‌ساز می‌گویند. صندوق‌های شاخصی به صندوق‌های سرمایه‌گذاری گفته می‌شود که هدفشان آن است که بازدهی‌شان به اندازه یکی از شاخص‌های بازار سهام باشد.

به همین دلیل هم صندوق‌های شاخصی مبتنی بر شاخص کل بخش بزرگی از دارایی خود را در سهام شرکت‌های شاخص‌ساز سرمایه گذاری می‌کنند. صندوق شاخصی ویژگی‌های خاص خودش را دارد و یکی از انواع سرمایه‌گذاری‌های غیرمستقیم در بازار سهام به حساب می‌آید. برای شناخت بیش‌تر صندوق‌های شاخصی با ما همراه باشید.

ابعاد صندوق شاخصی

همان اندازه که چشم از ویژگی ذاتی صندوق شاخصی و سبد دارایی آن که از سهام شرکت‌های شاخص‌ساز تشکیل شده است، برق می‌زند ممکن است عده‌ای از حال ناخوش بعضی از روزها و ماه‌های بورس بترسند و این صندوق که از انواع صندوق‌های سرمایه گذاری به حساب می‌آید را چندان مناسب به حساب نیاورند.

خطاب به عده نگران از سرمایه گذاری در صندوق‌های شاخصی باید گفت که سبد دارایی این نوع صندوق متمایل به خرید سهام شرکت‌هایی است که مسبب ارتفاع گرفتن خط سبزرنگ شاخص در روزهای پر رونق بازار بورس هستند. به این معنی که صندوق شاخصی دستش برای انتخاب شاخص‌ها در بازار باز است. شاخص مدنظر این نوع صندوق سرمایه‌گذاری می‌تواند یا شاخص کل باشد و یا شاخص‌های دیگر بازار سهام مانند هم وزن باشد. خرید و فروش در صندوق شاخصی به این شکل است که زمانی خرید انجام می‌شود که وجوه نقد به صندوق وارد شود و فروش هم در موقعیتی در صندوق شکل می‌گیرد که یک سرمایه گذار از صندوق خروج کرده باشد. اما دارایی صندوق شاخصی چه ترکیبی دارد؟

ترکیب دارایی صندوق شاخصی

هر صندوق سرمایه گذاری سبدی متشکل از دارایی‌هایی دارد که با هدفش هماهنگ باشد. به عنوان مثال سبد دارایی صندوق طلا متشکل از اوراق مشتقه طلا است. صندوق‌های سهامی بر اساس تمرکز خود به قسمتی از بازار سهام برای تشکیل دارایی سبد خود اقدام می‌کنند. صندوق شاخصی هم همان‌طور که به طور مشخص بر اساس شاخص کل بورس یا شاخص مدنظر خود اقدام به تشکیل سهام می‌کند، به طور معمول به سراغ سهام شرکت‌های شاخص‌ساز می‌رود و 80 درصد از سبد خود را از سهام این شرکت‌ها تشکیل می‌دهد. 20 درصد باقی مانده را هم به اوراق قرضه و سپرده‌های بانک با درآمد ثابت اختصاص می‌دهد. بی شک این سوال برای‌مان پیش می‌آید که صندوق شاخصی با این ویژگی‌ها و سبدی که دارد برای سرمایه‌گذاری چه کسانی مناسب است؟

تفاوت صندوق شاخصی با صندوق سهامی

شباهت بسیاری که میان صندوق شاخصی و صندوق سهامی وجود دارد باعث می‌شود تا به تفاوت‌هایی که این دو نوع صندوق با هم دارند بپردازیم و آن‌ها از یکدیگر متمایز کنیم. در بررسی صندوق شاخصی هم وزن کیان متوجه شدیم که در این صندوق، سبدی متشکل از سهام شرکت‌های شاخص‌ساز که به صورت روزانه رصد می‌شوند داریم. سبد دارایی صندوق‌های سهامی هم از سهام بازار سرمایه تشکیل شده‌اند اما این سهام انتخاب شده را تحلیل‌گران با شناسایی صنایع انتخاب می‌کنند و به طور تخصصی روی سهام شاخص‌ساز بازار تمرکز ندارند.

جدا از سبد و ساختار صندوق سهامی و تفاوت آن با صندوق شاخصی، باید گفت کارکرد و هدف‎‌گذاری این دو نوع صندوق از یکدیگر متفاوت هستند. هدف‌گذاری صندوق‌های سهامی به این شکل است که با مشخص کردن بعضی از صنایع به سراغ سهام شرکت‌های موفق در صنایع موردنظرشان می‌روند و سبد خود را بر اساس آن‌ها تشکیل می‌دهند. این در حالی است که سبد متشکل و هدف‌گذاری صندوق شاخصی هم‌وزن بر سهام شرکت‌های کوچک است که با رونق گرفتن‌شان باعث می‌شوند شاخص هم‌وزن با رشد قابل توجه‌ای مواجه شوند و به این ترتیب سرمایه گذاری در این صندوق با بازدهی قابل توجه مواجه شوند.

صندوق شاخصی هم وزن کیان

به این نکته اشاره شده که صندوق شاخص هم وزن هم تفاوت‌هایی با صندوق‌های شاخصی دارد. صندوق شاخصی هم‎‌وزن اقدام به تشکیل سبدی از سهام موجود با وزن‌های مساوی در بازار بورس می‌کند. به این ترتیب، فرد سرمایه گذار که در این صندوق اقدام به سرمایه گذاری می‌کند می‌تواند بازدهی مناسبی را متناسب با رشد شاخص کل هم‌وزن تجربه کند. در حال حاضر، صندوق شاخصی هم وزن کیان تنها صندوقی است که از این ویژگی برخوردار است و بنابر شاخص هم وزن تشکیل سبد داده است. این صندوق با 85 درصد خرید سهام و حداکثر 15 درصد سپرده بانکی و اوراق بهادار با درآمد ثابت اقدام به تشکیل سبد کرده است. اما جدا از ویژگی‌هایی که از تنها صندوق شاخصی هم‌وزن گفته شد، بهتر است به طور مشخص مزایای این صندوق را خاطر نشان کنیم.

• کسب بازدهی نزدیک به شاخص هم‌وزن
• قابل معامله در بورس با نماد «هم‌وزن»
• سرمایه گذاری در سبدی از شرکت‌های شاخص‌ساز بدون نیاز به دانش
• حداقل مبلغ برای خرید 500 هزار تومان
• کارمزد خرید و فروش پائین‌تر نسبت به خرید مستقیم سهام
• بازدهی بالاتر شاخص هم‌وزن نسبت به سایر بازارها در 5 سال گذشته
• کاهش هزینه‌های سبدگردانی و مدیریت سرمایه
• حضور بازارگردان و نقدشوندگی سریع
• کسب سود معاف از مالیات

چه افرادی باید در صندوق سرمایه گذاری شاخصی سرمایه گذاری کنند؟

اولین مرحله برای پاسخ به این سوال این است که خود را سنجش ریسک کنیم تا متوجه شویم که جزو چه دسته افرادی در سرمایه گذاری هستیم؛ آیا ریسک گریز هستیم یا ریسک پذیر؟ سپس علاقمندی خود را در نظر بگیریم. افرادی هستند که علاقه ورود به بازارهای دارایی متنوع و شناخته شده‌ای مانند خرید سهام همین شرکت‌های شاخص‌ساز را دارند اما نه دانش کافی دارند و نه وقت برای تحلیل و بررسی.

به این دسته از افراد پیشنهاد می‌شود که با انتخاب صندوق شاخصی و استفاده از اعضای متخصص و ارکان صندوق مجربی که مانند هر صندوق سرمایه گذاری دیگر در این صندوق هم حضور دارند، مسیر را برای خود هموار کنند و بدون دغدغه داشتن وقت و دانش کافی، به راحتی سرمایه گذاری را شروع کنند. برشمردن مزایای صندوق سرمایه گذاری شاخصی می‌تواند بهانه خوبی برای شروع باشد.

اینجا ذکر یک نکته در خصوص صندوق‌های شاخصی لازم به نظر می‌رسد. گفتیم که صندوق‌های شاخصی تلاش می‌کنند تا بازدهی خود را به یکی از شاخص‌های بورس گره بزنند. برخی این کار را با شاخص کل انجام می‌دهند و برخی دیگر خود را به شاخص هم وزن متصل می‌کنند. اما شاید بخواهید بدانید فرق شاخص هم وزن و شاخص کل در چیست؟

شاخص کل به شرکت‌های بزرگ وابسته است و نوسان شرکت‌های بزرگ تاثیر زیادی روی آن می‌گذارد. اما در شاخص هم وزن به همه شرکت‌ها وزن یکسانی داده می‌شود. به همین دلیل هم صندوق‌های شاخصی مبتنی بر شاخص کل بیشتر به شرکت‌های شاخص‌ساز علاقه دارند اما صندوق‌های مبتنی بر شاخص هم وزن نیازی نیست تا صرفا روی شاخص‌سازها تمرکز کنند، چرا که همه شرکت‌ها وزن یکسانی دارند.

شاخص هم وزن به دلیل این که وزن یکسانی به تمام شرکت‌ها می‌دهد، وضعیت بورس را بهتر از شاخص کل نشان می‌دهد و شاخص بهتری برای سنجش آن به شمار می‎آید.

ویژگی‌های صندوق سرمایه گذاری شاخصی

بسیاری از افراد برای این‌که بتوانند سبد سهام خود را به شاخص بورس نزدیک کنند هزینه‌های گزافی به سبدگردانی اختصاصی می‌دهند. بزرگ‌ترین مزیت صندوق شاخصی برای این دسته از سرمایه‌گذاران این است که با سرشکن شدن هزینه‌های صندوق در میان تمام سرمایه گذاران حاضر در صندوق از سنگینی هزینه سبدگردان اختصاصی راحت می‌شویم. این مزیت را می‌توان صرفه‌جویی در سرمایه‌گذاری هم به حساب آورد. اما باید گفت که این صندوق ریسک‌هایی به همراه دارد که باید به آن‌ها هم اشاره کرد.

ریسک صندوق های شاخصی

اولین و مهم‌ترین ریسک سرمایه گذاری در صندوق شاخصی را می‌توان ویژگی ذاتی سهام دانست که بر اساس تصمیمات سیاسی و اقتصادی جهانی همان‌طور که بارها تجربه کرده‌ایم دچار تلاطم می‌شود؛ بنابراین سرمایه گذاری در این صندوق بیش‌تر برای ریسک‌پذیرها مناسب است و برای شروع سرمایه گذاری در آن باید پیش بینی بالا و پایین شدن قیمت هزینه‌ها را در نظر داشت.

نتیجه‌گیری

شناخت هر کدام از صندوق‌های سرمایه گذاری می‌‎تواند بیش از پیش ما را در انتخاب بهترین گزینه سرمایه‌گذاری راهنمایی کند. صندوق شاخصی هم یک نوع از این انواع است که در این فرصت به بررسی ابعاد مختلف آن از دارایی‌های سبد گرفته تا هدف کلی که در سیاست خود دارد، پرداختیم.