ریسک چیست؟ و انواع ریسک سرمایه‌گذاری کدامند؟

بارها و بارها عبارت ریسک سرمایه گذاری را قبل از شروع این کار مهم شنیده‌ایم. اما قبل از پرداختن به مفهوم امروزی سرمایه گذاری باید گفت که ریسک، به معنای موفق نشدن و خطر مواجهه با شکست در تمام ابعاد زندگی انسان از همان روزهای اول وجودش بر روی کره خاکی وجود داشته است.

از لحظه شکار یک حیوان و پیدا کردن امن‌ترین سرپناه تا امروز که به دنبال امن‌ترین زمینه سرمایه گذاری هستیم، عنصر ترس منطقی و تحلیل موقعیت، سنجیدن ریسک را به مهارت‌های زیستی ما اضافه کرده است تا قبل از شروع هر کاری – به ویژه سرمایه گذاری – به ریسک احتمالی و انواع آن فکر کنیم و بعد تصمیم بگیریم. برای تصمیم‌گیری درست باید ماهیت و انواع ریسک در سرمایه گذاری و نحوه تشخیص دادن ریسک احتمالی را بشناسیم. در ادامه به توضیح هر کدام از این موارد مطرح شده می‌پردازیم.

چرا ریسک وجود دارد؟

باید گفت تا وقتی متغیرها و احتمال رویدادهای مختلف وجود دارند، ریسک هم وجود دارد. حتی زمانی که شکارچیان عصر حجر تا آن‌جا که می‌توانستند نیزه‌های خود را به تن شکار خود فرو می‌کردند اما باز احتمال این وجود داشت که شکارشان وحشی‌تر از زمان شکار شدن از زمین بلند شود و آن‌ها را زیر پاهای خود له کند.

ما در جهان احتمالات زندگی می‎‌کنیم و بسیاری از اتفاقات پیش روی خود را نمی‌توانیم پیش بینی کنیم. ریسک سرمایه گذاری هم – حتی با انتخاب امن‌ترین زمینه‌های سرمایه گذاری – ممکن است تحت تاثیر اتفاقات سیاسی، تصمیمات گسترده یا هر اتفاق دیگری جلوی راه سرمایه‌گذاری‌مان قرار بگیرد.

صعود و نزول بازار بورس، ورشکستگی بانک‌ها، رکود، تورم و جنگ و اتفاقات سیاسی از دسته احتمالاتی هستند که ریسک سرمایه گذاری را به وجود می‌آورند. البته گفتنی است که جنس ریسک سرمایه گذاری کمی متفاوت است و لازم است بیش‌تر به این موضوع بپردازیم.

بیشتر بدانید: ریسک سرمایه‌گذاری در طلا

ریسک سرمایه‌گذاری چیست؟

همان‌طور که می‌دانیم جهان سرمایه گذاری از گستردگی قابل توجه‌ای برخوردار است و زمینه‌ها و ابزارهای سرمایه گذاری نیز به همان میزان زیاد هستند. بدیهی است در چنین جهانی با ریسک‌های متفاوت و عجیبی رو به رو می‌شویم و لازم است که هر کدام را به اختصار بشناسیم.

انواع ریسک در سرمایه گذاری

ممکن است هر کدام از ناخواسته و ندانسته در مسیر سرمایه گذاری‌مان دچار انواع ریسک سرمایه گذاری شده باشیم. به طوری که هر بار یکی از ریسک‌هایی که دچار شدیم با نوع قبلی یا انواعی که می‌شناختیم متفاوت بوده است.

ممکن است به خاطر سرمایه گذاری در سهام یک شرکت متضرر شده باشیم در حالی که اوضاع بازار سهام در آن زمان که ما متضرر شده‌ایم و دچار ریسک سرمایه گذاری شده‌ایم خوب بوده است. از طرف دیگر، ممکن است ضرر ما در زمانی بوده است که حال بازار سرمایه‌ای که انتخاب کرده‌ایم - فراتر از بازار سهام و حتی در بازارهای دیگر - بد بوده است و به دنبال اوضاع نامطمئن و ضرر دیگر سرمایه گذاران، سرمایه ما نیز دچار افت شده است.

تشخیص این که دچار کدام یک از انواع ریسک در سرمایه گذاری شده‌ایم کمی دشوار است و به خاطر همین ممکن است این اتفاق را به پای بدشانسی بگذاریم. اما باید گفت که تمام انواع ریسک در سرمایه گذاری در دو نوع ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک جا می‌گیرند.

بیشتر بدانید: چطور ریسک در سرمایه گذاری را مدیریت کنیم؟

ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک را بشناسیم

ریسک‌هایی مانند شرایط و اتفاقات سیاسی همچون رکود، تورم، جنگ و تحریم را ریسک‌های سیستماتیک می‌نامیم؛ چرا که ریسک سرمایه گذاری سیستماتیک بر تمام بازارهای دارایی تاثیر می‌گذارد و تنها شامل حال یک بازار خاص نمی‌شود.

اما ریسک غیر سیستماتیک شامل ریسک‌هایی می‌شود که به دلیل نوع تصمیم‌گیری‌های نامطلوب به وجود می‌آیند. گاهی در زمانی که بازارها در وضعیتی خوبی هستند می‌‎بینیم گاهی شرکت‌هایی با شکست و نزول مواجه می‌شوند که باید گفت ریسک به وجود آمده از جانب این شرکت‌ها برای مخاطبان‌شان همان ریسک غیر سیستماتیک است. دو نوع ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک را موقعیت‌های ریسکی نیز می‌نامند.

بیشتر بدانید: میزان تحمل ریسک سرمایه گذاری خود را چطور تعیین کنیم؟

طبقه بندی افراد از نظر پذیرش ریسک

حال که با انواع کلی و زیر مجموعه‌هایی که این دو نوع ریسک سرمایه گذاری به وجود می‌آورند آشنا شدیم این سوال مطرح می‌شود که افراد از نظر ریسک پذیری به چه شکل طبقه بندی می‌شوند.

باید گفت که از نظر سنجش ریسک باید افراد را به دو دسته ریسک پذیر و ریسک گریز دسته بندی کنیم. افراد ریسک گریز افرادی هستند که در سرمایه گذاری بیش‌تر به سمت بانک‌ها و جایگزین بهتر آن یعنی صندوق های سرمایه گذاری درآمد ثابت تمایل دارند. در واقع آنها سود کمتر ولی مطمئن را به سود بالاتر ولی با ریسک ترجیح می‌دهند.

صندوق درآمد ثابت به دلیل سبدی متشکل از سپرده‌های بانکی و اوراق قرضه از ریسک‌های غیر سیستماتیک به دور است و البته که ریسک‌های سیستماتیک در انواع ریسک سرمایه گذاری نیز تاثیر کم‌تری نسبت به زمینه‎‌های سرمایه گذاری دیگر مانند سهام روی این ابزار و زمینه سرمایه گذاری موردنظر آن می‌گذارند.

اما افراد ریسک پذیر به دنبال دریافت بازدهی بیش‌تر، ریسک سرمایه گذاری را در زمینه‌های سرمایه گذاری دیگر مانند سهام می‌پذیرند. گفتنی است که برای فاصله گرفتن از ریسک‌‎های غیر سیستماتیک در بازار سهام (که در واقع با خرید سهام شرکت‌ها و صنایع در این زمینه اقدام به سرمایه گذاری می‌کنیم) بهتر است به سراغ سرمایه گذاری در صندوق های سهامی برویم که با داشتن تیم متخصص و تحلیل‌گران حرفه‌ای بازار بورس به شناسایی و سرمایه گذاری در سهام شرکت‌های موفق می‌پردازند و ما از این طریق می‌توانیم از ریسک‌های مختلف فاصله بگیریم.

بیشتر بخوانید: بورس چیست؟ آشنایی با روش های سرمایه گذاری در بورس ایران

کم ریسک ترین سرمایه گذاری در بورس

در پاسخ به این سوال که برای سرمایه گذاری در بورس آیا می‌توان گزینه کم ریسکی برای دوری از انواع ریسک در سرمایه گذاری پیدا کرد یا نه؟

باید گفت که کم ریسک‌ترین سرمایه گذاری در بورس و البته هوشمندانه‌ترین راه این است که با انتخاب صندوق سهامی از حضور مشاوران و متخصصین حاضر در آن بهره‌مند شویم و نسبت به افرادی که به طور مستقیم و با پرتفوی شخصی خود اقدام به سرمایه گذاری می‌کنند از مسیر کم ریسک‌تری در بازار بورس استفاده کنیم و به اهداف مالی خود برسیم.

بیشتر بخوانید: سامانه سجام چیست؟

ریسک سرمایه گذاری در بورس

بورس است و بازدهی اعجاب انگیز و البته ریسک سرمایه گذاری در آن که بسیاری بر اثر نداشتن دانش کافی به آن تهمت شبیه بودن به قمار را می‌زنند. می‌گویند که سرمایه گذاری در بورس مانند قمار می‌ماند.

این حرف را تنها از دهان کسانی می‌شنویم که به طور مستقیم و با استفاده از پرتفوی شخصی خود اقدام به سرمایه گذاری در بورس می‌کنند. در این صورت حرف‌شان درست است؛ چرا که قدم گذاشتن با چشم بسته در مسیری که بالا و پایین‌های خودش را دارد به همان میزان خطرناک است که انسان دست به قمار می زند.

ریسک سرمایه گذاری در بورس مانند بسیاری دیگر کمی بالاتر از زمینه‌های سرمایه گذاری معمول است اما سود آن نیز بیشتر است. همه ما متوجه هستیم که احتمالات می‌توانند هر لحظه زاینده ریسکی سیستماتیک و غیر سیستماتیک باشند؛ بنابراین نباید عقب نشینی کرد بلکه باید با مدیریت دارایی و کنترل ریسک معقولانه پا به این زمینه سرمایه گذاری گذاشت.

بیشتر بخوانید: سبدگردانی چیست؟

مدیریت دارایی و کنترل انواع ریسک در سرمایه گذاری

بی شک بسیاری از ما از داشتن دانش و وقت کافی برای یادگیری مدیریت دارایی و کنترل ریسک سرمایه گذاری در بورس محروم هستیم. البته که هیچ کدام از ما مقصر نیستیم؛ چرا که تخصص و وقت‌مان را برای زمینه‌های دیگری در زندگی به کار بسته‌ایم.

اما این که بی گدار به آب بزنیم و از مهارت افراد متخصص در این زمینه و ابزارهای مناسب سرمایه گذاری مانند صندوق های سرمایه گذاری بهره نبریم و دست آخر ضرر کنیم مقصر خود ما هستیم. بهتر است برای کنترل ریسک و مدیریت درست و صحیح گام برداشتن در بورس از دانش و تمرکز مشاوران سرمایه گذاری و ابزارهایی که نام بردیم استفاده کنیم.