اساسنامه و امیدنامه صندوق چیست؟

هر فعالیت مالی در زمینه سرمایه گذاری نیاز به شفاف بودن دارد. صندوق‌های سرمایه گذاری نیز از این قاعده مستثنی نیستند. یکی از مقوله‌هایی که در صندوق‌های سرمایه گذاری کار شفاف‌سازی را برای سرمایه‌گذاران بر عهده دارد، اساسنامه و امیدنامه است.

اساسنامه‌ها و امیدنامه‌ها در تمامی صندوق های سرمایه گذاری مانند صندوق‌های طلا، صندوق‌های سهامی و دیگر صندوق‌ها به ارائه اطلاعات کامل و توضیحات و قوانین لازم و مربوط به خود صندوق می‌پردازند. آنها هر اطلاعاتی که برای آگاهی سرمایه گذاران و همچنین ارکان صندوق لازم باشد را در خود جا داده‌اند. در این مطلب به معرفی اساسنامه و امیدنامه می‌پردازیم و در مورد آنها توضیحات بیشتری می‌دهیم.

تعریف اساسنامه و امیدنامه صندوق‌های سرمایه گذاری

تقریبا تمام ارگان‌ها و سازمان‌ها و شرکت‌ها برای معرفی خودشان و همچنین شناساندن مرام‌نامه و قوانین کلی و درون‌سازمانی خود، برگه یا صفحه اینترنتی را با نام بروشور و پروپوزال به شما ارائه می‌کنند تا با چند و چون و باید و نبایدهای آن‌ها آشنا شوید. در صندوق‌های سرمایه گذاری وظیفه این نوع اطلاع رسانی کلی و جزیی به عهده اساسنامه و امیدنامه صندوق است. اساسنامه‌ها و امیدنامه‌های صندوق‌های سرمایه گذاری منشوری از قوانین، تبصره‌ها و توضیحات مفصل از صندوق ‌سرمایه گذاری مربوطه هستند که با مهر سازمان بورس به تایید رسیده‌اند. اساسنامه‌ها و امیدنامه‌ها نه بر اساس سلیقه صندوق‌ها بلکه با نظر مستقیم سازمان بورس تهیه می‌شوند.

در واقع، سازمان بورس تمام انواع صندوق‌های سرمایه گذاری در ایران را موظف کرده تا هر آن چه که سرمایه گذاران باید در مورد قوانین و تبصره‌ها و خط مشی صندوق بدانند را در قالب اساسنامه صندوق سرمایه گذاری و امیدنامه در معرض دید سرمایه‌گذاران قرار دهند.

اساسنامه صندوق سرمایه گذاری

اساسنامه‌ صندوق‌های سرمایه گذاری همگی مجموعه‌ای از مواد قانونی هستند که برای صندوق‌ها تنظیم شده‌اند و برای اجرا در روند کار صندوق‌ها به تایید سازمان بورس و اوراق بهادار رسیده‌اند. به عنوان مثال می‌توان به ماده ۴۳ مندرج در صندوق درآمد ثابت کیان اشاره کرد که در آن به حضور بازارگردان اشاره شده است. بازارگردان در این صندوق که می‌تواند هر شخص حقوقی باشد با ارائه تقاضا به مدیر صندوق و ارسال تقاضای خود به سازمان بورس، پس از تایید از طرف سازمان بورس و مجمع صندوق به سمت بازارگردان درمی‌آید و موظف به اجرای تعهدات خود خواهد بود.

وظیفه بازارگردان بر اساس امیدنامه و اساسنامه صندوق سرمایه گذاری این است که در همه احوال بازار، وضعیت دارایی‌های صندوق را متعادل نگه دارد و با ایجاد تعادل در دارایی‌ها باعث می‌شود که کار خرید و فروش از طرف سرمایه گذاران به راحتی و بدون به وجود آمدن مشکل انجام شود. همچنین در ماده ۳ تمام اساسنامه‌ها یک تعریف مشترک از تشکیل صندوق‌های سرمایه گذاری آمده است. این ماده با این تعریف است که هدف صندوق‌های سرمایه گذاری، جمع آوری وجوه از سرمایه گذاران برای خرید سهام، اوراق بهادار و سپرده‌های بانکی است که برای کاهش ریسک سرمایه گذاری انجام می‌شود.

معمولا موضوع فعالیت هر صندوقی هم در ماده ۴ اساس نامه ذکر شده است که به عنوان مثال این صندوق هدفش از جمع آوری وجوه سرمایه گذاران، خرید کدام موارد سرمایه گذاری است. آیا می‌خواهد صرفا اوراق بهادار بخرد، سکه بخرد، سهام و یا ترکیبی از آن‌ها.

هر صندوق با توجه به هدف سرمایه گذاری که دارد اقدام به تشکیل سبد سرمایه گذاری می‌کند و ترکیبی تعریف شده از دارایی بازارهای دارایی را می‌خرد. به عنوان مثال، انواع صندوق‌های سرمایه گذاری از طلا گرفته تا درآمد ثابت و سهام و دیگر زمینه‌های سرمایه گذاری وجود دارند که در اساسنامه و امیدنامه‌ خود به طور مستقیم به ارائه ترکیب دارایی‌شان می‌پردازند. نمونه‌هایی معمول از سبدهای متشکل هر صندوق را برای شناخت بیش‌تر آن‌ها معرفی خواهیم کرد.

ترکیب دارایی در صندوق درآمد ثابت

صندوق‌های درآمد ثابت به دلیل ماهیت خود عمدتا روی اوراق مشارکت و سایر گزینه‌های درآمد ثابت سرمایه گذاری می‌کنند. البته بخش کمی از دارایی صندوق‌های درآمد ثابت نیز به سرمایه گذاری در سهام یا دارایی‌های دیگر اختصاص داده می‌شود. به این ترتیب، با ترکیب دارایی فوق، صندوق‌های درآمد ثابت ریسک پایینی دارند و بازدهی بهتری نسبت به بانک‌ها پیدا می‌کنند. حداقل 70 درصد از دارایی صندوق درآمد ثابت باید به سرمایه گذاری در گزینه‌های درآمد ثابت اختصاص داده شود.

ترکیب دارایی در صندوق طلا

با بررسی اساسنامه و امیدنامه صندوق‌های سرمایه گذاری طلا می‌توان قسمتی را مربوط به ترکیب دارایی سبد متشکل این صندوق دید. سبد صندوق طلا به طور معمول از بخش عمده‌ای گواهی سپرده کالایی طلا (حداقل 70 درصد دارایی صندوق) و شمش طلا تشکیل شده است و مقدار بسیار کمی از آن نیز به سایر دارایی‌ها اختصاص داده شده است.

ترکیب دارایی در صندوق های سهامی

بخش عمده دارایی صندوق‌های سهامی نیز از سهام شرکت‌ها تشکیل می‌شود. حداقل 70 درصد از دارایی صندوق‌های سهامی به سرمایه گذاری در صنایع مختلف بازار سرمایه اختصاص می‌یابد و مابقی نیز صرف سایر گزینه‌های سرمایه گذاری می‌شود. البته صندوق‌های سهامی انواع مختلفی دارند.

مواردی که در اساسنامه ذکر می‌شود

مهمترین مواردی که در اساسنامه صندوق‌های سرمایه گذاری می‌آید، عبارتند از: تعاریف اولیه، نام صندوق، هدفی که صندوق به منظور آن تشکیل شده است، بازه زمانی فعالیت صندوق، ارزش واحدهای سرمایه گذاری و نوع ممتاز یا عادی بودن آن، نحوه پذیره‌نویسی صندوق، فرمول محاسبه کردن nav یا ارزش خالص دارایی هر واحد صندوق، وظایف مدیران صندوق سرمایه گذاری، کمترین و بیشترین میزان سرمایه گذاری در آن و ترکیب دارایی‌های صندوق.

نمونه اساسنامه صندوق سرمایه گذاری

اساسنامه‌های زیادی از صندوق‌های سرمایه گذاری در دسترس هستند. از جمله این اساسنامه‌ها می‌توان به صندوق آوای سهام کیان اشاره کرد. این اساسنامه در تاریخ 23 آبان ماه 1395 مورد تایید سازمان بورس قرار گرفت. نسخه اولیه اساسنامه صندوق آوای سهام کیان موضوعاتی مانند واحدهای سرمایه گذاری عادی و ممتاز، سرمایه گذاری موسسان ، حداقل و حداکثر مشارکت در صندوق، حساب‌های بانکی، مجامع ، وظایف و مسئولیت‌های ارکان صندوق (مدیر ، متولی ، ضامن ، حسابرس)، تشریفات معاملات اوراق بهادار و .... را به صورت مفصل شرح داده است.

امیدنامه صندوق سرمایه گذاری چیست؟

امیدنامه صندوق سرمایه گذاری نیز سندی است که به مسایل مهم صندوق سرمایه گذاری می‌پردازد و سرمایه گذار باید قبل از اقدام به سرمایه گذاری آن را بخواند. اساسنامه صندوق سرمایه گذاری حالتی کلی از قوانین، تبصره‌ها و سرفصل‌های توضیحی است اما امیدنامه به طور خاص به معرفی سرفصل‌های کلی اساسنامه در مورد صندوق می‌پردازد. به طور کلی، خلاصه موارد مندرج در اساسنامه به اضافه اهداف و استراتژی‌های صندوق و ریسک‌های آن و همچنین مشخصات و نوع دارایی‌های صندوق در امیدنامه درج شده است.

موارد ذکر شده در امیدنامه صندوق

در امیدنامه صندوق‌ سرمایه گذاری به طور خاص به مواردی پرداخته شده که مدنظر صندوق است و با تعریف مشخص جایگاه‌ها و خط مشی برای سرمایه گذاران مشخص می‌کند که مسیر سرمایه گذاری صندوق به چه شکل خواهد بود. در پاسخ به سوال امیدنامه چیست، بهتر است به جزئیاتی که در آن آمده است اشاره کنیم. قسمتی از مواردی که در امیدنامه صندوق ذکر می‌شود، موضوعات زیر هستند:

· اهداف، خط مشی و استراتژی صندوق برای سرمایه گذاری

· انواع واحدهای سرمایه‌گذاری عادی و ممتاز

· حداقل و حداکثر واحدهای سرمایه‌گذاری نزد سرمایه‌گذاران

· میزان هزینه‌هایی که به عنوان کارمزد به ارکان صندوق داده می‌شود و همچنین کارمزد فروش و خرید یا همان صدور و ابطال واحدهای سرمایه گذاری

· توضیح ریسک‌های احتمالی که ممکن است سرمایه صندوق را متضرر کند

· نام بردن ارکان صندوق که در خود صندوق سرمایه گذاری کرده‌اند

· میزان حقوق‌ها و دستمزدها

· در اطلاعات مربوط به پرتفو صندوق، حدود و حوزه دارایی‌هایی که صندوق اجازه سرمایه گذاری در آنها را دارد مشخص شده است.

· مراحل پذیره نویسی و صدور واحد سرمایه گذاری

· مراحل ابطال واحد سرمایه گذاری

نمونه امیدنامه صندوق سرمایه گذاری

امیدنامه صندوق سرمایه گذاری در سایت همین صندوق‌ها قابل دستیابی است. به عنوان مثال امیدنامه صندوق آوای سهام کیان را می‌توان از جمله امیدنامه صندوق‌های سهامی دانست.

چرا سرمایه گذاران باید از اساسنامه و امیدنامه صندوق مطلع باشند؟

همان طور که در بالاتر هم اشاره کردیم، سرمایه گذاران باید قبل از سرمایه گذاری در صندوق اساسنامه و امیدنامه صندوق را بدانند تا از زوایا و نحوه معامله صندوق آگاهی پیدا کنند. در این صورت، آنان خواهند توانست صندوقی که مناسب شخصیت سرمایه گذاریشان باشد را پیدا کنند.

چطور به اساسنامه و امیدنامه صندوق های سرمایه گذاری دسترسی داشته باشم؟

همان‌طور که اشاره کردیم، صندوق‌های سرمایه گذاری از ابزار مالی نوین هستند. برای دسترسی به اساسنامه و امیدنامه صندوق های سرمایه گذاری می‌توان با مراجعه به وبسایت مربوط به صندوق، اساسنامه و امیدنامه صندوق را مشاهده کرد. بار دیگر تاکید می‌کنیم که اساسنامه و امیدنامه، در واقع دستورالعمل‌هایی هستند که صندوق‌های سرمایه گذاری بنابر آن‌ها اقدام به فعالیت می‌کنند.

جمع بندی

در این مطلب توانستیم به مفهومی یکپارچه از امیدنامه و اساسنامه صندوق سرمایه گذاری برسیم و به دو سوال اساسنامه چیست و امیدنامه چیست پاسخ کامل بدهیم. شناخت ابعاد مختلف این دو، از مهمترین موضوعاتی است که هر سرمایه گذار باید به آن‌ توجه داشته باشد. باز هم تکرار می‌کنیم که اساسنامه‌ها و امیدنامه‌ها منشوری از مندرجات قانونی و قراردادی هستند که تمام صندوق‌ها موظف به اجرای بند بند آن‌ها هستند.