ضریب بتا چه رابطه ای با معاملات بورسی دارد؟

ضریب بتا یکی از نسبت‌های مهم بورسی است که سهامداران، سرمایه گذاران و تحلیلگران بازار اوراق بهادار از آن برای تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری خود استفاده می‌کنند. علت استقبال افراد از این ضریب این است که ضریب بتا به خوبی ریسک سرمایه گذاری در سهم را نسبت به کل بازار توضیح می‌دهد. در ادامه به بررسی مفهوم ضریب بتا و نحوه محاسبه آن می‌پردازیم.

مفهوم ضریب بتا

ضریب بتا به معنی ریسک سیستماتیک یک سهم یا پورتفویی از سهام نسبت به ریسک کل بازار است. به بیان دیگر، ضریب بتا در بورس نشان دهنده نوسان بازدهی یک سهم در بازار اوراق بهادار نسبت به شاخص کل بازار است. در واقع این ضریب نشان دهنده بازده دارایی نسبت به بازار است.

محاسبه ضریب بتا

برای محاسبه ضریب بتا باید کواریانس بازدهی سهم و بازار را بر واریانس بازدهی بازار تقسیم کنیم. کوواریانس نحوه حرکت سهم و بازار را نشان می‌دهد. به بیان ساده‌تر، کوواریانس نشان دهنده همبستگی سهم و بازار با یکدیگر است. برای محاسبه کوواریانس بازدهی سهم و بازار، ابتدا بازده سهم را در یک بازه زمانی مشخص محاسبه خواهیم کرد و سپس در این بازه زمانی بازده شاخص کل را نیز به دست می‌آوریم. بعد از به دست آوردن بازده سهم و شاخص کل بازار (مثلا از طریق نرم افزار اکسل) کوواریانس این دو دارایی را محاسبه می‌کنیم. در ادامه کوواریانس بازده بازار و سهم را بر واریانس بازدهی بازار تقسیم می‌کنیم. به این ترتیب ضریب بتا به دست می‌آید.

فرمول ضریب بتا

برای به دست آوردن ضریب بتای یک سهم بورسی باید از فرمول زیر استفاده کرد:

مقادیر ضریب بتا

با جایگذاری اعداد کواریانس و واریانس در فرمول بتا، عددی حاصل می‌شود. این عدد به دو صورت کلی طبقه بندی می‌شود. بتای منفی یا بتای مثبت.

بتای مثبت به این معنی است که حرکت سهم یا دارایی در جهت حرکت بازار است. اما بتای منفی به مفهوم حرکت سهم در جهت خلاف حرکت بازار است. ضریب بتا به وجوه زیر تفسیر می‌شود:

· ضریب بتای صفر: به این معنی است که حرکت سهم و بازار هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند.

· ضریب بتای یک: به این معنی است که بازار هر میزان رشد یا کاهش داشته باشد، سهم یا دارایی مورد نظر نیز به اندازه بازار رشد یا کاهش خواهد داشت.

· ضریب بتای کمتر از یک: به این معنی است که میزان رشد یا کاهش سهم یا دارایی کمتر از رشد یا حرکت بازار است.

· ضریب بتای بیشتر از یک: به این معنی است که میزان رشد یا کاهش سهم یا دارایی بیشتر از میزان رشد یا کاهش بازار است.

· ضریب بتای منفی یک: به معنی حرکت خلاف جهت سهم نسبت به بازار است. اگر بتا منفی یک باشد یعنی سهم دقیقا به اندازه رشد یا کاهش بازار کاهش یا رشد داشته است.

· ضریب بتای کمتر از منفی یک: یعنی سهم به میزان بیشتری نسبت به بازار در خلاف جهت بازار حرکت کرده است. به عنوان مثال اگر بازار یک درصد رشد داشته باشد و ضریب بتای سهم کمتر از منفی 1 باشد یعنی سهم بیش از یک درصد کاهش داشته است.

· ضریب بتای بیشتر از منفی یک: یعنی سهم به میزان کمتری نسبت به بازار در خلاف جهت بازار حرکت کرده است. به عنوان مثال اگر بازار یک درصد رشد داشته باشد و ضریب بتای سهم بیشتر از منفی 1 باشد یعنی سهم کمتر از یک درصد کاهش داشته است.

کاربرد ضریب بتا در معاملات بورسی

همان گونه که گفته شد ضریب بتا نشان دهنده ریسک سیستماتیک یک سهم یا پورتفوی سهمی نسبت به ریسک کل بازار است. تحلیلگران بازار از این ضریب در سرمایه گذاری خود استفاده می‌کنند. اگر کسی شخصیت سرمایه گذاری ریسک پذیر داشته باشد، سعی می‌کند که سهام با ضریب بتای بیشتر از یک را خریداری کند. زیرا در این مواقع رشد سهم بیشتر از رشد بازار خواهد بود. البته این کار ریسک بالاتری نیز دارد، چون در صورت افت بازار و شاخص بورس، قیمت سهم بیشتر از شاخص کاهش پیدا می‌کند.

از سوی دیگر، برخی از این سرمایه گذاران زمانی که می‌بینند روند کلی بازار کاهشی است در سهم هایی که بتای منفی دارند سرمایه گذاری می‌کنند. دلیل این کار آن است که سهمی که بتای منفی داشته باشد در خلاف جهت سهم حرکت خواهد کرد. به این ترتیب اگر بازار کاهشی باشد، روند سهم روبه رشد است.