بازار دو طرفه چیست؟ چه مزایایی دارد؟

چه می‌شد اگر می‌توانستیم در زمان افت بازار سهام یا کاهش قیمت سهام یک شرکت باز هم سود کنیم! به نظر می‌رسد این خواسته، آرزویی دور از واقعیت باشد. اما جالب است بدانیم که اگر در بازار دو طرفه به معاملات سهام بپردازیم، می‌توانیم هنگامی که سهام افت کرد، باز هم کسب سود کنیم.

برای درک بهتر این واقعیت که بیش‌تر شبیه به یک رویا است، به چند سوال پاسخ خواهیم داد:

1. بازار دو طرفه چیست؟

2. آیا اصلا امکان معاملات دو طرف در بورس وجود دارد؟

3. اگر بازار دو طرفه‌ای در کار است، پس بازار یک‌طرفه کدام بازار است؟

4. ما تا به امروز در کدام این دو نوع بازار سرمایه‌گذاری کرده‌ایم؟

5. اصلا بازار دو طرفه و یک طرف چیست و هر کدام چه ابعاد و مزایا و معایبی دارند؟‌

سوالات و نکاتی دیگر هم هستند که در ادامه و برای شناخت بهتر مفهوم بازار دو طرفه، به تمام آنها پاسخ خواهیم داد. اما برای این‌که ذهن آماده پذیرش این موضوع شود، یک حکایت آشنا را با هم مرور می‌کنیم.

بازار یک طرفه به چه معناست؟

برای درک بهتر بازار دو طرفه، بهتر است اول با بازار یک طرفه یا به عبارتی دیگر «معامله یک طرفه» آشنا شد. همه معاملاتی که اغلب ما تا به امروز انجام داده‌ایم در قالب بازار یک طرفه انجام شده است. بازار یک طرفه این طور است که در قیمتی سهام یا یک دارایی دیگر را می‌خریم و بعد از این که قیمتش بالا رفت، برای کسب سود، آن را می‌فروشیم. اگر هم قیمت پایین بیاید، ضرر می‌کنیم. بنابراین مشخص کردن حد ضرر و حد سود، تنها روشی است که در بازار یک طرفه برای ضرر کم‌تر و سود معقول می‌توان در نظر گرفت.

بازار دو طرفه به چه معناست؟

حالا با شناخت بازار یک طرفه، می‌توان مفهوم بازار دو طرفه را متوجه شد. در بازار دو طرفه، سرمایه‌گذار بدون داشتن سهم – یعنی خرید آن – می‌تواند سهم مورد نظرش را بفروشد. اما در ازای این فروش متعهد می‌شود در آینده، سهام شرکت موردنظر را – همان‌طور که متعهد شده – خریداری کند.

اگر فهم بازار دو طرفه همچنان دشوار است، به این خاطر است که کمتر نمونه‌ای از بازار دو طرفه در بازار ایران وجود دارد.

چرا بازار دوطرفه وجود دارد؟

آن‌چه که در مورد بازار دو طرفه اشاره شد، ممکن است این سوال را به وجود بیاورد که اصلا چرا بازار دو طرفه به وجود آمده است؟

بازار دوطرفه به این خاطر به وجود آمده است که بتوان به کمک آن به رونق بازار سرمایه آمد. یکی از عواملی که باعث به خطر افتادن سلامت بازار سرمایه می‌شود، رکود و نبود خرید و فروش در این بازار است. بنابراین، ماهیت بازار دو طرفه می‌تواند به عنوان محرک به جریان معاملات و ایجاد رونق در بازار سرمایه کمک کند.

معایب معاملات یک طرفه کدام است؟

با شناخت بازار دو طرفه، بیش از پیش متوجه معایب بازار یک طرفه یا معاملات یک طرفه می‌شویم. معایب معاملات یک طرفه یا بازار یک طرفه شامل این موارد می‌شود:

· زمان برطرف شدن دوران رکود بورس

از آن‎‌جایی که فضای اقتصاد ایران تورمی است، در زمانی که افزایش قیمتها شدید است، سرمایه‌گذاران و سهامداران علاقه‌ای به فروش دارایی در این بازار ندارند. به همین خاطر، با این تصور که قیمت سهام در نهایت، افزایشی خواهد شد تمایل به نگهداری از سهام بالاتر می‌رود و افراد از فروش سهام خود استقبال نمی‌کنند. اوج گرفتن قیمت‌ها و همچنین اصلاح قیمت‌ها باعث می‌شود تا گاهی اوقات رونق شکل نگیرد و شیوه‌های تحلیل مانند تحلیل تکنیکال در بورس ایران ناکارآمد به نظر بیاید.

· گذری شدن بازار سرمایه

زمانی که رکود در بورس اتفاق می‌افتد، بسیاری از سرمایه‌گذاران، سرمایه خود را به بازارهای دیگر می‌برند. به طور کلی، زمانی که بورس وارد روند صعودی خود می‌شود، بازار سرمایه با رشد مناسبی همراه است. اما از آن‌جایی که بورس از بازارهای دارایی است که نوسان دارد، بنابراین دوران رکود و به همراه آن گذری شدن سرمایه در این بازار، طبیعی است. بازار دوطرفه، این امکان را به وجود می‌آورد که بورس در زمان نزول هم از رونق نیفتد. بازار دو طرفه با توجه به ویژگی‌هایی که دارد می‌تواند مدت ماندگاری افراد در بورس را بیش‌تر کند و آن‌ها را به فعالیت تشویق کند.

· ریسک نقد شوندگی

دشواری دیگری که افراد در بازار یک طرفه بورس با آن مواجه می‌شوند، نقدشوندگی سهام در دوران رکود آن است. بسیاری از سرمایه گذاران در بورس، حداقل یکبار تجربه قرار گرفتن در صف خرید یا فروش را تجربه کرده‌اند. ریسک نقد شوندگی به دلیل وجود کاهش سرمایه گذاری در بورس اتفاق می‌افتد. وجود بازار دو طرفه کمک می‌کند تا ریسک نقدشوندگی بالا نباشد.

· حباب در دوران رونق

زمانی که بورس با رونق همراه است، بازدهی خوبی نصیب سرمایه گذاران در این بازار می‌شود. در موقعیتی که بورس با ورود نقدینگی و رشد آن از طرف سرمایه‌گذاران مواجه می‌شود، حتی می‌توان شاهد رشد خیره‌کننده بورس بود. اما از طرف دیگر، بازار یک طرفه باعث می‌شود تا به تعادل رسیدن بازار با تاخیر مواجه شود و همین موضوع باعث شود تا رشد بورس با کمک نقدینگی به تاخیر بیفتد و در نهایت، حباب در دوران رونق اتفاق بیفتد. بازار دو طرفه باعث می‌شود تا رشد نقدینگی و رونق در بورس به صورت مستقیم، تاثیر خود را بر ارزش ذاتی سهام وارد کند و از به وجود آمدن حباب در دوران رونق جلوگیری کند.

مزایای معاملات دو طرفه چیست؟

در بالا به معایب بازار یک طرفه اشاره کردیم. حالا وقت آن رسیده است که به مزایای معاملات دو طرفه اشاره کنیم.

امکان کسب بازدهی در ریزش بازارها

همان‌طور که اشاره شد، کسب بازدهی در بازار دو طرفه، تنها به زمانی که بازار سرمایه حرکتی صعودی دارد، محدود نمی‌شود. بلکه امکان کسب بازدهی در زمان ریزش بازارها در بازار دو طرفه هم برای سرمایه‌گذار و معامله‌گر وجود دارد.

پررنگ شد‌ن نقش تحلیل در تصمیمات سرمایه‌گذاری

نوساناتی که بر اساس تاخیر ورود سرمایه و رکود معاملات در بازار سرمایه اتفاق می‌افتد، هر نوع تحلیلی که در تصمیمات سرمایه‌گذاری به کار می‌آید را بی استفاده و خالی از اعتبار می‌کنند.

با وجود بازار دو طرفه و در جریان قرار گرفتن نقدینگی و کم شدن زمان رکود، نقش تحلیل در تصمیمات سرمایه‌گذاری پررنگ می‌شود. روندهای صعودی و نزولی بازار سهام را می‌توان با تحلیل‌های متفاوت مانند تحلیل بنیادی و تحلیل فاندامنتال یا تکنیکال سنجید. در واقع، اعتبار انواع تحلیل‌ها در بورس، زمانی پررنگ می‌شود که رونق و جریان معاملات در آن وجود داشته باشد که ناشی از وجود بازار دو طرفه است.

جلوگیری از ایجاد حباب در بازار بورس و سهام شرکت‌های مختلف

یکی از دلایل شکل گیری حباب در بورس، تاخیر در رشد نقدینگی و ورود سرمایه به این بازار است. این در حالی است که بازار دو ‌طرفه، امکان به وجود آمدن حباب را با سرعت بخشیدن به ورود سرمایه و چشمگیر بودن معاملات بازار سهام از بین می‌برد.

کارا شدن ابزار تحلیل تکنیکال و استفاده از ابزارهای کمکی که در دنیا استفاده می‌شود

تحلیل تکنیکال و استفاده از اندیکاتورها در این نوع تحلیل از موثرترین ابزار تحلیل به حساب می‌آید. با حضور بازار دو طرفه، ابزار تحلیل تکنیکال به حالت کارآمد خود برمی‌گردد.

افزایش شدید نقدشوندگی در بورس

رونق و بیش‌تر شدن میزان معاملات به نقدشوندگی در بورس کمک قابل‌توجهی می‌کند. به همین دلیل از مزایا و ویژگی‌های بازار دو طرفه می‌توان به افزایش نقدشوندگی در بورس اشاره کرد.