آربیتراژ چیست و انواع آن کدامند؟
- اشتراکگذاری
- 1309
- 0
آربیتراژ به معنای خرید و فروش یک دارایی به منظور کسب سود از اختلاف قیمت آن دارایی بین بازارهای مختلف است.
احتمالا تاکنون اسم «آربیتراژ» را شنیده باشید. این کلمه فرانسوی است و بیانگر تصمیمی است که از سوی یک واسطه یا میانجی انجام میشود.. «آربیتراژ» به معنای خرید و فروش یک دارایی به منظور کسب سود از اختلاف قیمت آن دارایی بین بازارهای مختلف است. آربیتراژ به دلیل ناکارآمدیهای موجود در بازار به وجود میآید و به همین دلیل هم اگر بازارها کاملا کارآمد باشند، از بین میرود. آشنایی با این مفهوم و مفاهیم دیگری از جمله حباب میتواند در سرمایهگذاری به شما کمک کند.
انواع آربیتراژ
آربیتراژ جغرافیایی یا فاصلهای
آربیتراژ انواع مختلفی دارد که از جمله مهمترین آنها جغرافیایی یا مکانی است. این آربیتراژ به اختلاف قیمتها در سطح یک کشور یا بینالملل اشاره دارد. از جمله این موارد میتوان به تفاوت قیمت سهام یک شرکت در کشورهای مختلف اشاره کرد. فرض کنید سهام شرکتی در بازار سهام نیویورک ۲۰٫۰۵ دلار و در بازار سهام لندن ۲۰ دلار معامله شود. در این صورت خریدار در صورتی که امکان آن را داشته باشد، آن سهم را از بازار سهام لندن میخرد و در بازار نیویورک به فروش میرساند.
آربیتراژ زمانی
منظور از «آربیتراژ زمانی» فرصتی است که وقتی سهام یک شرکت خوب به دلیل نرسیدن به چشمانداز کوتاهمدتش فروخته میشود، به وجود میآید. این اتفاق به آن دلیل رخ میدهد که به عنوان مثال شرکتی نتوانسته است برآوردهای درآمدی مورد نظر را محقق کند. همین موضوع باعث میشود قیمت این سهام در کوتاهمدت کاهش یابد. سرمایهگذارانی مانند وارن بافت و پیتر لینچ از چنین آربیتراژی در بازار استفاده کردهاند. این نوع آربیتراژ استراتژی است که به دنبال سود بردن از تغییرات قیمتی کوتاهمدتی است که با چشمانداز بلندمدت همخوانی ندارد.
آربیتراژ آماری
آربیتراژ آماری به دستهای از استراتژیهای مبادلهای گفته میشود که از تحلیلهای آماری برای سرمایهگذاری در پورتفوهای متنوع استفاده میکنند. این استراتژیها ممکن است دورههای زمانی مختلفی را پوشش دهند. هدف از آنها این است که تا حد امکان نوسانات پورتفو را کاهش دهند. این روش بسیار کمّی و عددی است.
آربیتراژ مثلثی
آربیتراژ مثلثی معمولا در بازارهای ارز شکل میگیرد. در این نوع آربیتراژ یک ارز را با ارز دومی مبادله میکنند، سپس ارزی که تازه خریداری شده است را با یک ارز دیگر مبادله میکنند. در نهایت این ارز آخر را نیز با ارزی که اول در اختیار داشتند، مبادله میکنند. به همین دلیل هم به این آربیتراژ، آربیتراژ مثلثی گفته میشود چون سه بار مبادله شکل میگیرد و در پایان هم به ارز اول خود برمیگردیم. در چنین معاملاتی هنگامی سود به دست میآید که تفاوت قیمت ارزها بیشتر از کارمزد خرید و فروش ارزهای مبادله شده باشد.
۳ مثال از آربیتراژ در ایران
نرخ دلار
شنترین مثالی که میتوان از آربیتراژ زد، نرخ دلار در ایران است. در ایران یک نرخ رسمی برای ارز وجود دارد و بازار غیررسمی نیز نرخ خود را اعلام میکند. اختلاف قیمت بین این دو بازار به شکلی است که گاهی بهای دلار بازار غیررسمی چندین برابر دلار رسمی نیز شده است. این اختلاف قیمت موجب میشود افراد انگیزه داشته باشند تا از بازار رسمی ارز مورد نظر را به دست آورند و در بازار غیررسمی بفروشند. این که گاهی شنیده میشود اقتصاددانان و برخی فعالان بازار بر تک نرخی شدن ارز در کشور تاکید میکنند نیز به همین دلیل است.
یارانه سوخت
قیمت سوخت نیز یکی دیگر از موارد آربیتراژ محسوب میشود که در گذشته موجب بخشی از قاچاق سوخت به خارج از کشور میشد. در واقع سوخت یارانهای در ایران موجب میشد بین بازار سوخت در ایران و کشورهای همسایه اختلاف قیمت قابل توجهی به وجود بیاید. همین اختلاف قیمت باعث میشد انگیزه لازم برای خارج کردن سوخت از ایران به وجود بیاید. سیاستهای افزایش قیمت سوخت نیز برای مقابله با این قاچاق صورت گرفت. البته در اتخاذ چنین سیاستهایی نکات مهم و قابل توجه دیگری نیز وجود دارد که باید به آنها توجه شود.
سود بانکی
نرخ سود بانکی در ایران نیز از جمله موارد دیگری است که آربیتراژ را میتوان در مورد آن مثال زد. نرخ سود بانکی در ایران به صورت دستوری تعیین میشود. با توجه به اینکه تورم بلندمدت در ایران حدود ۲۰ درصد است و گاهی بالاتر از آن میرود، در سالهایی که تورم بسیار زیاد است یا شرایطی که نرخ سود بانکی با مقدار کمتر از تورم قابل دستیابی است، افراد انگیزه دارند تا به دلیل اختلاف نرخ بهره در بازار پول، وام بگیرند و آن را صرف سرمایهگذاریهای مختلف کنند.
آربیتراژ؛ خوب یا بد؟
با وجود چیزهایی که گفتیم، آربیتراژ در اقتصاد به هیچ وجه بد نیست، بلکه در شرایط خاصی نامناسب است. در واقع، وجود آربیتراژ باعث میشود بازار بتواند قیمتها را تعدیل کرده و به کارآمدی بیشتری دست پیدا کند. همچنین آربیتراژ میتواند موجب همگرایی در قیمت شود. البته نباید فراموش کرد که این موضوع در شرایطی برقرار است که سازوکارهایی برای تعدیل قیمتها وجود داشته باشد. اگر آربیتراژ در شرایطی که سیاستگذاری حامی آن باشد رخ دهد و ادامهدار باشد، به یک معضل اقتصادی تبدیل میشود. آربیتراژها معمولا سود خوبی دارند. به همین دلیل هم در چنین شرایطی، انگیزه برای سرمایهگذاریهای مولد و تولید کاهش مییابد. نتیجه این کار روی آورد افراد به سرمایهگذاری در آربیتراژها است.